Metriaclima

De betekenis van de naam Metriaclima – en de discussie met Maylandia

Binnen de wereld van de aquaristiek en de ichthyologie (de studie van vissen) is er al jarenlang discussie over de correcte wetenschappelijke naam voor een geslacht van kleurrijke mbuna-cichliden uit het Malawimeer. Deze vissen zijn zeer populair onder aquariumliefhebbers vanwege hun levendige kleuren en interessante gedrag. De controverse draait om twee wetenschappelijke namen: Metriaclima en Maylandia.

De betekenis van Metriaclima
De naam Metriaclima is in 1997 geïntroduceerd door Stauffer, Bowers, Kellogg & McKaye. De naam is samengesteld uit twee Griekse woorden:

• metrios betekent “matig” of “gemiddeld”,
• clima (of klima) betekent “helling” of “verhevenheid”.

Samen verwijst Metriaclima dus naar de “matig hellende kop” die kenmerkend is voor de vissen binnen dit geslacht. Het is een verwijzing naar een anatomisch detail dat de auteurs als onderscheidend kenmerk beschouwden.

De oorsprong van de naam Maylandia

De naam Maylandia werd al eerder, in 1984, voorgesteld door Meyer & Förster. Deze naam is een eerbetoon aan Hans Joachim Mayland (ca. 1928–2004), een bekende Duitse aquarist en schrijver van boeken over aquariumvissen. De uitgang -ia duidt op “behorend tot”, waardoor Maylandia letterlijk betekent: “behorend tot Mayland”.

De taxonomische discussie

De kern van de discussie is of Maylandia geldig is als wetenschappelijke naam. Critici stellen dat Maylandia bij zijn publicatie in 1984 niet voldeed aan de regels van de zoologische naamgeving: met name zou er geen formele diagnose (een wetenschappelijke beschrijving van onderscheidende kenmerken) zijn gegeven. Volgens deze zienswijze is Maylandia daarom ongeldig of niet beschikbaar, en zou Metriaclima de juiste naam zijn.

Anderen, waaronder Eschmeyer’s Catalog of Fishes – een gezaghebbende bron binnen de ichthyologie – beschouwen Maylandia juist wél als geldig omdat het als eerste werd gepubliceerd. In dat geval heeft de oudere naam prioriteit boven de nieuwere.

Praktisch gebruik in de aquariumwereld

In de praktijk hanteren wetenschappers, aquariumverenigingen en databases verschillende benamingen, afhankelijk van hun standpunt in deze taxonomische kwestie. In veel publicaties en commerciële contexten komt Metriaclima tegenwoordig echter vaker voor, mede omdat deze naam gebaseerd is op een duidelijk gedefinieerde beschrijving.

In onze database kiezen wij ervoor om de naam Metriaclima te gebruiken, in overeenstemming met het standpunt dat deze naam beter onderbouwd is volgens de regels van de taxonomische nomenclatuur.

Aantal soorten

Het geslacht Metriaclima omvat zo’n 32 officieel beschreven soorten en een heel aantal die nog wachten op hun beschrijving. In de lijst hieronder vindt je de soorten die we nog niet in de database hebben opgenomen. Daaronder, met foto, de soorten die we al wel hebben toegevoegd.

Metriaclima benetos
Metriaclima cyneusmarginata
Metriaclima flavicauda
Metriaclima glaucos
Metriaclima lanisticola
Metriaclima lundoense
Metriaclima mbenjii
Metriaclima midomo
Metriaclima mossambica
Metriaclima nigrodorsalis
Metriaclima nkhunguensis
Metriaclima pambazuko
Metriaclima usisyae
Metriaclima xanthos
Metriaclima zebra

Nog niet beschreven soorten:

Metriaclima sp. ‘red top gallireya’
Metriaclima sp. ‘kingsizei lupingu’
Metriaclima sp. ‘aggressive greyhead’
Metriaclima sp. ‘agressive zebra maleri’
Metriaclima sp. ‘chinyankwazi’
Metriaclima sp. ‘elongatus linganjala’
Metriaclima sp. ‘kingsizei masimbwe’
Metriaclima sp. ‘aurora bevous’
Metriaclima sp. ‘zebra patricki’
Metriaclima sp. ‘lime nkhomo’
Metriaclima sp. ‘zebra gold’
Metriaclima sp. ‘aggressive bars’
Metriaclima sp. ‘black dorsal mbenji’
Metriaclima sp. ‘cave manda’
Metriaclima sp. ‘dumpy tanzania’
Metriaclima sp. ‘dumpy’
Metriaclima sp. ‘elongatus bee’
Metriaclima sp. ‘elongatus chailosi’
Metriaclima sp. ‘elongatus chidunga’
Metriaclima sp. ‘dumpy chitimba’
Metriaclima sp. ‘elongatus ngkuyo’
Metriaclima sp. ‘estherae blueface’
Metriaclima sp. ‘hajomaylandi pombo’
Metriaclima sp. ‘lanisticola north’
Metriaclima sp. ‘lime jalo’
Metriaclima sp. ‘lime’
Metriaclima sp. ‘mbweca’
Metriaclima sp. ‘taiwan masimbwe’
Metriaclima sp. ‘taiwan’
Metriaclima sp. ‘zebra mbowe’
Metriaclima sp. ‘zebra ruarwe’