Lamprologus callipterus
Lamprologus callipterus werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door George Albert Boulenger in 1906. De geslachtsnaam Lamprologus, zoals beschreven door Schilthuis in 1891, heeft een onduidelijke etymologie. Een mogelijke interpretatie is een combinatie van het Griekse “lampros” (glanzend, helder of duidelijk) en “logos” (woord, markering of expressie). Deze interpretatie verwijst mogelijk naar de donkere vlekken tussen het oog en de kieuwopening en/of de vier of vijf donkere verticale banden op de flanken van Lamprologus congoensis, die zelfs in bewaarmiddel duidelijk zichtbaar waren.
De soortnaam callipterus, toegevoegd door Boulenger in 1906 aan de wetenschappelijke naam Lamprologus callipterus, is afgeleid van het Griekse “calli-” (mooi) en “pterus” (vin). Deze naam beschrijft de rugvin met een gele rand, fijn omzoomd met zwart (deze rand loopt door tot het bovenste derde deel van de staartvin), en de vele kleine, ronde, witachtige vlekken op de verticale vinnen.
Synoniemen: Neolamprologus callipterus, Lamprologus reticulatus, Julidochromis elongatus, Neolamprologus elongatus, Lamprologus modestus nyassae
Beschrijving van Lamprologus callipterus
Lamprologus callipterus heeft een langwerpig, gestroomlijnd lichaam, typisch voor cichliden. De kop is grijsachtig of olijfgroen, met soms een iriserende glans op de bovenlip. De flanken vertonen een gelijkmatige grijsachtige of olijfgroene kleur, met rijen kleine, donkere stippen. De vinnen zijn doorgaans dezelfde kleur als het lichaam, of iets donkerder.
Mannetjes kunnen een totale lengte bereiken van tot 16 centimeter, terwijl vrouwtjes veel kleiner blijven, rond de 6 centimeter. Dit is een extreem voorbeeld van seksueel dimorfisme, waarbij de mannetjes vele malen groter en zwaarder zijn dan de vrouwtjes.
Verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes: Het meest opvallende verschil is de grootte. Mannetjes zijn aanzienlijk groter dan vrouwtjes, soms wel 20 keer zwaarder. Gedragsmatig zijn mannetjes territoriaal en agressief, vooral tegenover andere mannetjes. Ze bewaken een harem van meerdere vrouwtjes. Vrouwtjes zijn kleiner en minder agressief.
Verschillen tussen juvenielen en volwassen exemplaren: Jonge mannetjes vormen vaak scholen van meer dan 100 individuen die actief op zoek gaan naar voedsel. Volwassen mannetjes leven solitair en bewaken een territorium met een harem vrouwtjes.
Gedrag en temperament: Lamprologus callipterus is een actieve, bodembewonende vis. Mannetjes zijn zeer territoriaal en agressief, zowel tegenover andere mannetjes als tegenover andere vissen van vergelijkbare grootte. Ze zijn niet schuw. Ze leven niet in scholen, maar mannetjes bewaken een harem van meerdere vrouwtjes. De soort is een vraatzuchtige rover die actief op zoek gaat naar voedsel.
Levensverwachting: De levensverwachting in het wild is onbekend, maar in een aquarium kunnen ze tot 7 jaar oud worden.
Biotoop van Lamprologus callipterus
Lamprologus callipterus is endemisch aan het Tanganyikameer en komt van nature voor in Burundi, Kongo (Democratische Republiek), Tanzania en Zambia.
Ze bewonen de overgangszone tussen rotsachtige oevers en open water in het Tanganyikameer. Deze gebieden kenmerken zich door verspreide stapels rotsen en een zandige of grindachtige bodem. De hoeveelheid onderwaterbegroeiing is beperkt; de focus ligt op de rotsachtige structuren en de open watergebieden ertussen. De oevers van het meer kunnen begroeid zijn, maar dit is niet direct bepalend voor de habitat van deze vissoort.
Bodem/substraat: De bodem bestaat voornamelijk uit zand en/of fijn grind, wat de vissen toelaat om te graven en hun omgeving te herinrichten. Er zijn ook veel lege slakkenhuisjes aanwezig, die een cruciale rol spelen in hun voortplanting.
Klimaat: Het Tanganyikameer heeft een tropisch klimaat, met stabiele temperaturen gedurende het jaar. Er zijn geen duidelijke seizoensgebonden veranderingen in waterpeil, hoewel er wel variatie in temperatuur kan zijn op verschillende diepten.
Dieet van Lamprologus callipterus
Dieet in het wild: In hun natuurlijke habitat in het Tanganyikameer voedt Lamprologus callipterus zich voornamelijk met kleine ongewervelden, zoals kleine kreeftachtigen (crustaceans) en insectenlarven. Ze zoeken actief in het sediment op de bodem naar voedsel. Ze jagen ook op juveniele cichliden.
Dieet in het aquarium: In een aquarium is het belangrijk om een gevarieerd en voedzaam dieet te bieden dat de natuurlijke voeding zoveel mogelijk benadert. Levend en diepvriesvoer is essentieel. Geschikte opties zijn Artemia, Mysis, muggenlarven en andere kleine kreeftachtigen. Hoewel ze in het aquarium ook droogvoer (vlokken en korrels) kunnen eten, moet dit slechts een aanvulling zijn op het levend en diepvriesvoer. Een hoogwaardig cichlidenvoer kan worden gebruikt, maar het is belangrijk om dit te combineren met levend en diepvriesvoer om een gebalanceerd dieet te garanderen. Af en toe wat plantaardig materiaal, zoals spirulina vlokken, kan ook nuttig zijn.
Het Aquarium voor Lamprologus callipterus
Voor één mannetje met 5-6 vrouwtjes is een aquarium van 100 x 40 x 40 cm geschikt . Voor meerdere mannetjes is een aanzienlijk groter aquarium nodig, waarbij rekening moet worden gehouden met de grote territoria die de mannetjes zullen claimen. Een aquarium van 400 liter of meer wordt aanbevolen voor een grotere groep.
Inrichting: De inrichting moet rotsachtige structuren nabootsen, met stapels rotsen die schuilplaatsen creëren. Laat tussen de rotsen open watergebieden over. Gebruik een zandige bodem als substraat . Planten zijn niet essentieel en worden vaak uitgegraven door de vissen. Vergeet niet om lege slakkenhuisjes toe te voegen; deze zijn zeer belangrijk voor de voortplanting .
Waterwaarden: De ideale waterwaarden zijn een temperatuur tussen 24-27°C, een pH van 7.5-9.0 en een hardheid van 10-25°dH . Hard en alkalisch water is essentieel .
Compatibiliteit: Vanwege het agressieve gedrag van de mannetjes, is het houden van Lamprologus callipterus met andere vissen een uitdaging. Het is het beste om ze in een soorten aquarium te houden. Als je toch andere vissen wilt toevoegen, kies dan voor soortgenoten die verschillende delen van het aquarium bewonen, zoals grotere, rotsbewonende soorten (bijvoorbeeld Altolamprologus of grotere Julidochromis soorten) en soorten die in open water leven (bijvoorbeeld Cyprichromis soorten). Vermijd het toevoegen van andere agressieve of territoriaal soorten. Het is sterk afgeraden om meerdere mannetjes van Lamprologus callipterus samen te houden .
Kweekaquarium en Conditionering van Lamprologus callipterus
Gezien de agressiviteit van de mannetjes en de noodzaak om de jongen te beschermen tegen kannibalisme, is het sterk aan te raden om een apart kweekaquarium te gebruiken.
Kweekaquarium (aanbevolen): Een kweekaquarium van minimaal 100 x 40 x 40 centimeter is geschikt voor een kweekgroep bestaande uit één mannetje en meerdere vrouwtjes. Een groter aquarium is altijd beter. De waterkwaliteit moet identiek zijn aan die van het hoofdaquarium: hard en alkalisch water (pH 7.5-9.0, hardheid 10-25°dH), temperatuur 24-27°C. Een goede filtratie is belangrijk. De verlichting is niet direct nodig, een gematigde verlichting is voldoende. Zorg dat er voldoende lege slakkenhuizen aanwezig zijn waarin de vrouwen kunnen schuilen en de eieren in worden afgezet. In het wild gebruiken ze hiervoor de slakkenhuizen van de soort Neothauma.
Conditionering: De vissen moeten goed geconditioneerd worden voor de kweek met een gevarieerd en voedzaam dieet, bestaande uit levend en diepvriesvoer zoals Artemia, Mysis, muggenlarven en andere kleine kreeftachtigen. Dit bevordert de reproductieve gezondheid.
Geslachtsratio: De ideale geslachtsratio is één mannetje voor meerdere vrouwtjes (3-6 vrouwtjes per mannetje). Een hogere ratio kan leiden tot meer agressie van het mannetje. Het is belangrijk om voldoende schuilplaatsen te bieden voor de vrouwtjes.
Het Afzetten
Het mannetje verdedigd een harem van meerdere vrouwtjes en verzamelt een nest van lege slakkenhuisjes. Het mannetje voert een baltsgedrag uit om de vrouwtjes te lokken naar zijn nest. De eieren worden afgezet in lege slakkenhuisjes. De vrouwtjes kiezen een geschikt slakkenhuisje in het nest van het mannetje.
Het aantal eieren per legsel is ongeveer 30-100. De vrouwtjes verzorgen de eieren in het slakkenhuisje totdat de jongen uitkomen.
Opgroeien van de Jonge Vissen van Lamprologus callipterus
De eieren worden in lege slakkenhuisjes afgezet en door het vrouwtje verzorgd. De incubatieperiode duurt naar schatting 10-14 dagen, waarna de jongen uitkomen. De jongen blijven nog enige tijd in het slakkenhuisje, totdat ze groot genoeg zijn om zelfstandig te zwemmen.
Het vrouwtje verzorgt de eieren en de jongen in het slakkenhuisje. Het mannetje bewaakt het territorium en beschermt de vrouwtjes en de jongen tegen predatoren. De jongen blijven nog enige tijd in de buurt van het nest. De jongen worden gevoerd met Artemianaupliën.
Bijzonderheden
Er is een opmerkelijk gedrag te zien bij mannelijke Lamprologus callipterus: sommige kleinere mannetjes imiteren het uiterlijk en gedrag van vrouwtjes om zo toegang te krijgen tot vrouwtjes in de nesten van dominante mannetjes. Dit wordt beschreven als een vorm van parasitair voortplantingsgedrag.
De kleinere mannetjes, die niet de grootte hebben om een eigen territorium te verdedigen en een harem te onderhouden, kunnen zich vermommen als vrouwtjes. Ze infiltreren de nesten van dominante mannetjes en proberen zich te paren met de vrouwtjes die daar aanwezig zijn. Dit gedrag wordt beschreven als “sneaking” of “parasitic spawning”. Dit is een strategie is die door kleinere mannetjes wordt gebruikt om toch reproductief succes te behalen, ondanks hun kleinere formaat en gebrek aan territorium. Het is een voorbeeld van alternatieve reproductieve tactieken binnen de soort.
Conclusie over Lamprologus callipterus
Lamprologus callipterus is een fascinerende, maar uitdagende vissoort voor in het aquarium. Het extreme seksuele dimorfisme, de agressiviteit van de mannetjes en de specifieke eisen aan de waterkwaliteit maken deze soort niet geschikt voor beginners. Een ruim aquarium met veel lege slakkenhuisjes en een zorgvuldig samengestelde kweekgroep zijn belangrijk voor succes. De grote mannetjes en hun territoriaal gedrag vereisen een aanzienlijk aquarium.
Ondanks de moeilijkheden kan het houden van deze soort zeer lonend zijn. Het observeren van hun unieke gedrag, zoals het verzamelen van slakkenhuisjes en de zorg voor de jongen, is fascinerend. Met de juiste kennis en voorbereiding kan een succesvolle kweek worden gerealiseerd. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat deze soort niet geschikt is voor beginnende aquarianen. Ervaring met het houden van agressieve cichliden is een absolute vereiste.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
Suephoto.com (Originele website niet meer online)
Andre Haak
Referenties
Wirtz-Ocaña, S., Schütz, D., Pachler, G., & Taborsky, M. (2013). Paternal inheritance of growth in fish pursuing alternative reproductive tactics. Ecology and Evolution, 3(6), 1749–1754.
Ota, K., Kohda, M. & Sato, T. (2010) Unusual allometry for sexual size dimorphism in a cichlid where males are extremely larger than females
