Anubias

Anubias

Het Afrikaanse geslacht Anubias behoort tot de familie Araceae en is wereldwijd geliefd in de aquarium- en paludariumhobby. Met zijn robuuste bladeren, trage groei en opmerkelijke vermogen om te overleven onder uiteenlopende omstandigheden, vormt Anubias een stabiele basisplant in zowel beginners- als expertopstellingen. De planten onderscheiden zich door hun dikke, kruipende wortelstok (rhizoom) en de opvallende bloeiwijze die typisch is voor de Araceae: een compacte spadix omgeven door een schutblad (spathe).

Taxonomie en soorten

Het geslacht werd voor het eerst beschreven door Heinrich Wilhelm Schott in 1857 en is taxonomisch uitvoerig herzien door Willem E. Crusio in 1979, die tot op heden geldt als de standaardreferentie voor Anubias. Het geslacht omvat circa 9 erkende soorten en enkele ondersoorten, waarvan diverse natuurlijke variaties en cultivars in de handel zijn beland. De soorten zijn:

• Anubias afzelii
• Anubias barteri (met variëteiten als var. nana, var. coffeefolia en var. glabra)
• Anubias gigantea
• Anubias gilletii
• Anubias gracilis
• Anubias hastifolia
• Anubias heterophylla
• Anubias pynaertii

Deze soorten zijn inheems in tropisch West- en Centraal-Afrika, van Nigeria tot Congo en Gabon, waar ze voornamelijk langs rivieren, beken en moerassen voorkomen.

Ecologie en natuurlijke habitat

Anubias is een uitgesproken rheofyt: een plant die zich specialiseert in het groeien op stenen, hout of oevers in stromend water. Het rhizoom hecht zich stevig vast aan hard materiaal, terwijl de bladeren bestand zijn tegen stroming en periodieke overstroming. Veel soorten groeien halfondergedompeld in schaduwrijke bosgebieden en kunnen goed wisselen tussen emerse en submerse omstandigheden. Dit verklaart hun uitzonderlijke aanpassingsvermogen in aquaria.

In de natuur zijn Anubias-planten vaak belangrijke schuilplaatsen voor vissen, garnalen en andere waterorganismen. Ze leveren beschutting tegen roofdieren en dienen als substraat voor biofilm en algen waarop microfauna leeft.

Houden in het aquarium

Anubias is een van de meest onderhoudsvriendelijke aquariumplanten. Belangrijke richtlijnen:

• Rhizoom boven substraat: Het wortelstok mag nooit in de bodem worden ingegraven; dit leidt tot rotting. Bevestig de plant met draad of lijm aan hout of steen.
• Lichtbehoefte: Lage tot matige lichtintensiteit is voldoende. Onder fel licht groeit de plant sneller, maar neemt ook de kans op algengroei op de bladeren toe.
• Voeding en CO₂: Hoewel Anubias weinig eisen stelt, profiteert de plant van een uitgebalanceerde toevoer van voedingsstoffen en optioneel CO₂. De opname verloopt voornamelijk via het bladoppervlak.
• Groei en vermeerdering: De plant groeit traag. Vermeerdering gebeurt door het doorsnijden van het rhizoom, waarbij elk deel minstens enkele bladeren moet dragen.
• Compatibiliteit: Door de stevige bladeren zijn Anubias-soorten uitstekend geschikt voor aquaria met plantenetende vissen (zoals cichliden), die zachtere planten vaak beschadigen.

Gebruik in aquascaping en vijvers

Dankzij hun robuuste uiterlijk en donkergroene bladeren zijn Anubias-planten populair als contrastplant in aquascapes. Ze worden vaak gebruikt om hout en stenen te accentueren in layouts, en zorgen voor een natuurlijke uitstraling in biotoopaquaria die Afrikaanse rivieren nabootsen. Sommige soorten, zoals A. gigantea en A. hastifolia, zijn ook geschikt als oever- en paludariumplant in vijver- en terrariumopstellingen.

Bloei in cultuur

Onder aquariumomstandigheden bloeit Anubias soms spontaan. De bloemen verschijnen op een korte steel boven het rhizoom. Hoewel de bloei geen esthetische meerwaarde heeft in vergelijking met de sierlijke bladeren, is het een interessant biologisch kenmerk dat de nauwe verwantschap met andere aronskelken benadrukt.

Conservatie en handel

Het geslacht is wijdverspreid in de handel, grotendeels afkomstig uit commerciële kwekerijen die Anubias vermeerderen via rhizoomdeling of micropropagatie. Deze kweekmethoden zijn duurzaam en verlagen de druk op wilde populaties. Toch komt het in sommige regio’s nog voor dat ze uit het wild worden gehaald, vooral van zeldzamere soorten en variëteiten. Duurzame kweek verdient daarom de voorkeur.

Conclusie

Anubias combineert wetenschappelijke waarde met grote populariteit onder aquarium- en paludariumhouders. Het geslacht is een schoolvoorbeeld van hoe ecologische aanpassingen – rheofytisch leven, tolerantie voor emerse en submerse omstandigheden – hebben geleid tot een robuuste en veelzijdige plant die zich perfect leent voor gebruik in de hobby.

Hieronder vind je de soorten Anubias die we hebben toegevoegd aan onze database: