Paracheirodon

Paracheirodon

Het geslacht Paracheirodon omvat enkele van de meest geliefde en bekende aquariumvissen ter wereld. Wie kent de schitterende Neontetra of de dieprode Kardinaaltetra niet? Deze kleine, levendige vissen komen oorspronkelijk uit de wateren van het Amazone- en Orinoco-bekken in Zuid-Amerika. Ze staan bekend om hun opvallende, iriserende blauwe streep die prachtig oplicht in het aquarium. Het zijn echte scholenvissen die zich het prettigst voelen in een groep, waar ze een schitterend schouwspel van kleur en beweging laten zien. Ze geven de voorkeur aan zacht en zuur water, vergelijkbaar met hun natuurlijke leefomgeving.

Naam en betekenis

Het geslacht Paracheirodon werd in 1960 wetenschappelijk beschreven door de Franse ichtyoloog (viskundige) Jacques Géry. Lange tijd werd dit geslacht ingedeeld bij de bekende familie van de Characidae (karperzalmen), en je zult die naam nog vaak tegenkomen. Op basis van recent wetenschappelijk onderzoek is het geslacht echter verplaatst naar de familie Acestrorhamphidae.

De naam Paracheirodon is een samenvoeging van Griekse woorden en vertelt ons iets over de verwantschap van deze vissen:

• Para betekent zoiets als ‘naast’ of ‘lijkt op’.
• Cheirodon is de naam van een ánder vissengeslacht. Die naam betekent letterlijk ‘hand-tand’. Cheír is Grieks voor ‘hand’ en odon voor ’tand’. De vissen in het geslacht Cheirodon kregen deze naam omdat hun tanden een bijzondere vorm hebben: ze zijn aan het uiteinde breder en hebben meerdere kleine puntjes, wat een beetje doet denken aan de vingers van een hand.

Samengevoegd betekent Paracheirodon dus: ‘lijkt op Cheirodon’ (de vissen met hand-vormige tanden).

Kenmerken

Vissen uit het geslacht Paracheirodon zijn direct herkenbaar aan één spectaculair kenmerk: de heldere, iriserende blauwe streep die horizontaal over hun lichaam loopt. Deze schitterende glans is geen gewone kleur, maar een zogeheten ‘structuurkleur’. Dit wordt veroorzaakt door speciale cellen in hun huid, iridoforen genaamd, die kleine guaninekristallen bevatten. Deze kristallen werken als mini-spiegeltjes en breken het licht, wat de intense kleur creëert. Afhankelijk van de kijkhoek kan de streep zelfs van kleur veranderen, van diep saffierblauw tot meer groenachtig. Een fascinerend detail is dat deze kleuren ’s nachts vervagen tot grijs of zwart wanneer de vissen rusten, en ’s ochtends weer volledig oplichten.

Het zijn kleine, slanke visjes die, afhankelijk van de soort, een lengte van ongeveer 3 tot 4 centimeter bereiken.

Verschillen tussen de soorten

De bekendste soorten kun je makkelijk uit elkaar houden door goed te kijken naar de rode kleur op hun lichaam:

• Kardinaaltetra (Paracheirodon axelrodi) De rode band loopt over de volledige lengte van het lichaam, direct onder de blauwe streep.
• Neontetra (Paracheirodon innesi) De rode kleur begint pas halverwege het lichaam en loopt door tot aan de staartvin.
• Blauwe Neon (Paracheirodon simulans) Deze soort, die nauw verwant is, heeft vaak veel minder rood en een meer uitgesproken groen-blauwe glans.

Herkomst

De vissen uit het geslacht Paracheirodon hebben hun thuisbasis in de uitgestrekte, tropische wateren van Zuid-Amerika. Hun natuurlijke leefgebied spreidt zich uit over de stroomgebieden van de Amazone en de Orinoco. De precieze vindplaats verschilt per soort, wat interessant is voor liefhebbers die hun natuurlijke omgeving zo goed mogelijk willen nabootsen:

• De Neontetra (Paracheirodon innesi): Deze soort heeft het grootste verspreidingsgebied. Je vindt hem in het zuidoosten van Colombia, het oosten van Peru en het westen van Brazilië, onder andere in de wateren van de Rio Solimões.
• De Kardinaaltetra (Paracheirodon axelrodi) en de Blauwe Neon (Paracheirodon simulans): Deze twee soorten delen een vergelijkbaar leefgebied. Ze komen voornamelijk voor in de bovenloop van de Rio Orinoco en de Rio Negro.

De natuurlijke omgeving van deze vissen is heel bijzonder. Ze leven vaak in zogeheten ‘zwartwaterrivieren’ (blackwater). Dit water is heel zacht en zuur en heeft door de aanwezigheid van tannines (looizuren) een donkere, thee-achtige kleur. Deze kleur ontstaat door de vele bladeren en takken die in het water vallen en langzaam afbreken. Deze omstandigheden, met gedimd licht door de dichte jungle en het donkere water, zijn de perfecte schuilplaats voor deze kleine, schitterende visjes.