Chaetodontidae

Chaetodontidae

Chaetodontidae, ook wel bekend als Koraalvlinders of Vlindervissen, zijn een familie van opvallende, tropische zeevissen die behoren tot de orde Perciformes (baarsachtigen). Deze vissenfamilie werd voor het eerst beschreven door de Franse natuuronderzoeker Constantine Samuel Rafinesque in 1815.

Betekenis van de Wetenschappelijke Naam

De wetenschappelijke naam van de familie, Chaetodontidae, is afgeleid van het Grieks. Het woord “chaite” betekent haar, en “odous”betekent tand. Dit verwijst naar de borstelvormige tanden in hun smalle, spitse bek.

Geldige Geslachten en Onderfamilies

De familie Chaetodontidae bestaat uit ongeveer 136 soorten, verdeeld over 12 geslachten. Hoewel sommige werken de familie onderverdelen in onderfamilies zoals Chaetodontinae (koraalvlinders) en Pomacanthinae (keizersvissen), wordt deze indeling niet algemeen geaccepteerd.

Beschrijving en Ecologie

Koraalvlinders zijn bekend om hun felle kleuren en patronen, vaak met opvallende strepen en vlekken. Ze hebben een lateraal samengedrukt lichaam, wat betekent dat ze zeer dun zijn wanneer je ze van voren bekijkt, maar diep van boven naar beneden. Dit geeft hen een bijna cirkelvormig uiterlijk van de zijkant. Hun bek is meestal smal en puntig, aangepast aan hun dieet dat voornamelijk bestaat uit koraalpoliepen en kleine ongewervelde dieren.

Koraalvlinders zijn meestal te vinden in tropische koraalriffen over de hele wereld, vooral in de Indo-Pacifische regio. Ze zijn vaak te zien in paren of kleine groepen en staan bekend om hun territoriale gedrag. Veel soorten zijn gespecialiseerd in het eten van koraal, wat hen kwetsbaar maakt voor veranderingen in hun leefomgeving, zoals koraalverbleking en vervuiling.

Taxonomie, Systematiek en Evolutie

De familie Chaetodontidae is een goed bestudeerde groep binnen de ichthyologie. De taxonomie van deze familie is complex en heeft door de jaren heen verschillende herzieningen ondergaan. De familie is nauw verwant aan de Pomacanthidae (keizersvissen), en beide families werden vroeger als één enkele familie beschouwd.

De evolutie van koraalvlinders is nauw verbonden met de ontwikkeling van koraalriffen. Fossiele bewijzen suggereren dat de familie Chaetodontidae waarschijnlijk in de vroege tot midden Eoceen periode is ontstaan, ongeveer 40-37 miljoen jaar geleden. Moleculaire studies hebben aangetoond dat de familie zich in verschillende lineages heeft opgesplitst, waarbij sommige soorten zich hebben aangepast aan specifieke niches binnen het koraalrif-ecosysteem.

Genera

Hieronder volgt een lijst van de geldige geslachtsnamen binnen de familie Chaetodontidae:

– Amphichaetodon
– Chaetodon
– Chelmon
– Chelmonops
– Coradion
– Forcipiger
– Hemitaurichthys
– Heniochus
– Johnrandallia
– Parachaetodon
– Prognathodes
– Roa

Grootste en Kleinste Soorten

De grootste soort binnen deze familie is de Chaetodon lineolatus, die een lengte van 30 centimeter kan bereiken. De kleinste soort is de Chaetodon multicinctus, die een lengte van ongeveer 9 centimeter kan bereiken.

Bijzonderheden

Koraalvlinders zijn geliefd onder aquariumhouders vanwege hun felle, heldere kleuren en kleurschakeringen zoals zwart, wit, blauw, rood, geel en oranje. Echter, het houden van deze vissen in aquaria kan uitdagend zijn, vooral omdat veel soorten zich voeden met koraalpoliepen, die moeilijk in aquaria te kweken zijn. Bovendien zijn ze gevoelig voor veranderingen in waterkwaliteit en vereisen ze een goed onderhouden omgeving om te gedijen.

Koraalvlinders spelen ook een belangrijke rol als indicatorsoorten voor de gezondheid van koraalriffen. Hun aanwezigheid en gedrag kunnen aanwijzingen geven over de staat van het rif-ecosysteem, wat hen waardevol maakt voor ecologisch onderzoek en behoudsinspanningen.

Geschiktheid van Koraalvlinders voor Aquaria

Koraalvlinders (Chaetodontidae) zijn een populaire keuze voor aquariumhouders vanwege hun levendige kleuren en interessante gedrag. Echter, niet alle soorten zijn even geschikt voor het leven in een aquarium. Hieronder volgt een overzicht van welke soorten geschikt zijn en welke niet, gebaseerd op hun dieet en gedrag, met behulp van de informatie uit de verstrekte bronnen.

Geschikte Soorten voor Aquaria

Sommige koraalvlinders zijn beter geschikt voor aquaria omdat ze een dieet hebben dat gemakkelijker te repliceren is in een kunstmatige omgeving. Deze soorten zijn vaak planktivoren of generalisten die zich voeden met een breed scala aan voedselbronnen zoals kleine ongewervelde dieren, visseieren en filamentachtige algen.

1. Chaetodon auriga (Oogvlekkoraalvlinder): Deze soort past zich zeer snel aan aquariumomstandigheden aan en eet praktisch alles wat aangeboden wordt, zelfs droogvoer. Ze kunnen soms aan zeeanemonen en kokerwormen pikken, maar zijn over het algemeen goed houdbaar.
2. Chaetodon collare (Witkraagje): Deze soort is redelijk goed houdbaar in een aquarium en kan in schoolverband gehouden worden. Ze nemen mettertijd allerlei levend en soms dood voedsel aan, hoewel ze in het begin surrogaatvoedsel kunnen weigeren.
3. Chaetodon mertensii (Roodstaart koraalvlinder): Deze soort neemt hoofdzakelijk plantaardige kost tot zich en is redelijk goed te houden in een aquarium met voldoende algen en korte wieren.
4. Chaetodon kleinii (Klein’s koraalvlinder): Deze soort eet in de natuur hoofdzakelijk poliepen van Sarcophyton trocheliophorum, maar kan in een aquarium overgewend worden op surrogaatvoedsel zoals Mysis, krill en klein gemaakt mosselvlees.
5. Chaetodon vagabundus (Zwerver vlindervis): Deze soort is een generalist en kan zich voeden met een breed scala aan voedselbronnen, waardoor hij gemakkelijker te onderhouden is in een aquarium.

Ongeschikte Soorten voor Aquaria

Veel koraalvlinders zijn gespecialiseerd in het eten van koraalpoliepen, wat hen bijna onmogelijk maakt om in een aquarium te houden. Deze soorten hebben een dieet dat moeilijk te repliceren is en kunnen snel verhongeren als ze niet de juiste voeding krijgen.

1. Chaetodon trifasciatus (Drieband vlindervis): Deze soort is een obligate corallivoor, wat betekent dat hij zich uitsluitend voedt met koraalpoliepen. Dit maakt hem zeer moeilijk te onderhouden in een aquarium.
2. Chaetodon meyeri (Meyer’s vlindervis): Deze soort is eveneens een obligate corallivoor en is daarom niet geschikt voor aquaria.
3. Chaetodon plebeius (Blauwvlek vlindervis): Deze soort eet voornamelijk koraalpoliepen en is daarom niet geschikt voor een aquarium.
4. Chaetodon citrinellus (Citroenvlindervis): Deze soort is ook een obligate corallivoor en moeilijk te houden in een aquarium.
5. Hemitaurichthys zoster (Zwartvlek vlindervis): Deze soort is niet geschikt voor aquaria omdat hij zich voornamelijk voedt met koraalpoliepen.

Conclusie

Koraalvlinders zijn een fascinerende en ecologisch belangrijke familie van zeevissen. Hun kleurrijke uiterlijk en complexe gedrag maken hen tot een favoriet onder aquariumhouders en wetenschappers. Echter, hun gespecialiseerde dieet en gevoeligheid voor omgevingsveranderingen maken hen ook kwetsbaar, wat het belang van koraalrifbehoud onderstreept.

Chaetodon auripes