Waterwaarden en zieke vissen

Een veel gemaakte vergissing is dat mensen denken dat wanneer de waterwaarden “goed” zijn, het water ook goed is. Maar wat goed is (lees: acceptabel) voor de een, kan niet goed (lees: onacceptabel) zijn voor de ander.

Wanneer je soorten combineert die uiteenlopende behoeften hebben, vergroot je de kansen dat wanneer sommige soorten het nog wel trekken of zelfs goed doen, voor een andere soort de kritische grens bereikt of al overschreden is.

En waterwaarden worden altijd als absoluut gezien, terwijl ze juist relatief gezien moeten worden. Wat dat nou weer betekend? Nou, “ze” zeggen dat een waarde van zus-en-zo “goed” is, terwijl waarden daarboven of daaronder “verkeerd” zijn. Maar dat geldt bij een bepaalde temperatuur, bijvoorbeeld bij 20 graden Celsius. Dat betekend dat bij hogere of lagere temperaturen, andere waarden “goed” en “verkeerd” zijn!

Voorbeeldje. Algemeen wordt gesteld dat een nitraatbelasting van 100mg per liter geen bezwaar is. Dat noemen we dus “goed”. Maar bij temperaturen richting de dertig graden (zeg 28, een vrij gangbare aquariumtemperatuur) is meer dan 20mg, soms meer dan 10mg per liter al teveel! Terwijl bij 10 graden waarden boven de 200mg per liter niet schadelijk hoeven te zijn.
En dat is dan ook nog per vissoort verschillend. “Handig” hè?

Oftewel: waterwaarden meten is in het beste geval indicatief. Ik doe het nagenoeg nooit, of hoogstens achteraf. Door naar het water en de vissen te kijken, aan het water te ruiken, kun je al genoeg over de kwaliteit zeggen. Aquariumwater mag NOOIT stinken. Maakt niet uit waar naar. Ruikt het: waterverversen. Schuimt het (belletjes van een uitstromer bijv.) blijven langer dan 3 seconden heel voor ze knappen: water verversen. Wordt het water troebel of melkachtig: water verversen. Hangen de vissen lusteloos in de bak: water verversen. Hangt alles bovenaan (vooral slakken): met een stinkgang onmiddellijk water verversen.
En altijd weer die 20%. Hoogstens een keer 30%. En dan kijken hoe e.e.a. reageert en zonodig de volgende dag weer verversen.

Dus geloof me: “goede” waterwaarden en dooie vis gaan prima samen! Al was het maar omdat je heel veel dingen NIET meet. Bijvoorbeeld: zuurstofverzadiging (allerbelangrijkste waarde), CO2 verzadiging (komt op de 2e plaats), organische (=bacteriële) belasting, parasitaire belasting, aanwezigheid van ongewenste stoffen (koper of andere non-ferro metalen, maar ook reinigingsmiddelen of nicotine -> rokers!).
Wanneer er veel vrije zuurstof in het water is, zullen er ook veel aërobe bacteriën aan het werk zijn, dus een lage organische belasting.

Even ter beschouwing: een KH 6 à 7 is prima. Waarom? Om de pH stabiel te houden. Heb je dan een wat hoge pH (8,5) en wil je die juist verlagen, dan gaat dat lastig worden, want die Carbonaatzouten die de KH vormen werken als een buffer. Je zult dus nogal wat spul nodig hebben om de pH effectief te verlagen, en met elke waterwissel breng je hem weer omhoog. Wordt wel een dure hobby zo, hoor.

Allereerst: voor bijna alle gangbare aquariumvissoorten zijn zo’n KH en pH goed of op zijn minst acceptabel. Niet om te kweken, maar dat is een ander verhaal. Wanneer je de pH echt omlaag wilt hebben kun je twee dingen doen: water ontharden via omkeerosmose (kost je ca. 60 tot 100 euro voor de apparatuur) of het water “aanzuren” d.m.v. turf. De tweede methode is goedkoper, maar geeft wel verkleurd water. Wat de vissen over het algemeen wel prettig vinden, maar jij misschien niet.
Neem een goedkoop boxfiltertje, doe wat bodemgrind onderin ter verzwaring, vul de tussenruimte met turfgranulaat (van Sera bijv.), dit is samengeperste turf en effectiever dan losse turfvezels, zet het ergens achter een plant, sluit aan op een luchtpompje en laat het geheel rustig borrelen. De turf zal het water geleidelijk ontharden (ontzouten), de pH verlagen en het water gelig maken.

Kijk, zoiets bijvoorbeeld. Kost een paar euro, maar is ook simpel zelf te maken.

Voordeel van turf is bovendien dat het ook nog eens mild antiseptisch werkt.

Wordt een bepaalde vissoort ziek, maar andere soorten niet, dan ik denk aan een parasitaire of virale infectie (kieuwworm o.i.d. of een “gewone” ontsteking) en dat heeft helemaal niets met de waterkwaliteit te maken. In een groep mensen worden sommige ziek, andere niet. Toch verblijven ze in dezelfde ruimte. Heeft met gevoeligheid en afweersysteem te maken. En sommige parasieten en virussen zijn heel soortspecifiek.
Behandelen met zout is prima (het helpt tegen bijna alle parasieten), maar maak er een gewoonte van zieke vissen buiten het aquarium te behandelen, in een klein bakje, een emmer of voor mijn part een Tupperware-bakje of zo. Zout is heel slecht voor de meeste aquariumplanten, bovendien wordt het in het gewone aquarium erg verdund, waardoor je er veel van moet gebruiken. Dompelbaden zijn effectiever, en je behandelt alleen het dier of de dieren in kwestie.

Wanneer je afwisselend voert en met voer van goede kwaliteit wat bovendien niet te oud is (en dat doe je natuurlijk) dan bevat het alle voedingsstoffen, ballaststoffen, sporenelementen en vitaminen die je vissen nodig hebben, dus dat een ziekte door een gebrek (zoals een jodiumtekort) wordt veroorzaakt lijkt me dan onwaarschijnlijk.

Tenslotte: besef ook dat zelfs in een “perfect” aquarium, toch vissen dood gaan, en lang niet altijd is de oorzaak te achterhalen. Soms is het gewoon ouderdom (een Kardinaaltje van 3 jaar is echt hoogbejaard) en soms heeft de vis een aandoening die niet gerelateerd is aan het water of de andere vissen. Ook vissen kunnen, net als wij, “zomaar” een fatale ziekte oplopen.

Dus: niet wanhopen, gewoon volhouden, ook met de waterwissel (ook, nee JUIST wanneer de waterwaarden goed zijn). Deze hobby ga je alleen in de vingers krijgen met kennis en ervaring, en dat doe je nou eenmaal met vallen en opstaan.
En niet te “chemisch” gaan doen. Een aquarium is vooral een biologische aangelegenheid.