Introductie
Slakken hebben een slechte reputatie. Toen ik voor het eerst begon met het houden van vissen, ongeveer 12 jaar geleden, werd mij verteld door vele ‘betrouwbare’ bronnen dat slakken slecht nieuws betekenen: “Ze vreten aan je planten”, “Ze vermenigvuldigen zich als gekken en maken van je aquarium een bewegende massa slakken , “” Ze vervuilen je water. ” Het is dan ook niet verrassend, dat ik de slakken een aantal jaar met een afschuw en minachting heb behandeld. Echter, in de afgelopen jaren heb ik ontdekt dat slakken eigenlijk zeer nuttige en decoratieve dieren zijn. Ik hoop dat met het volgende verslag sommigen van jullie kan aanmoedigen om slakken te houden.
De biologie van de slakken
Samen met dieren zoals mosselen en oesters, behoren slakken tot het phylum Mollusca. Een algemene eigenschap van weekdieren is dat het wezens zijn met een zacht lichaam zonder ondersteunende structuren zoals botten of exoskeletten. Het onderwerp van dit artikel, de slakken, behoren tot de klasse Gastropoda. Gastropoden onderscheiden zich doordat ze een enkele schelp hebben. Deze schelp is meestal opgerold en maakt deel uit van het levende lichaam van de slak. Het weke gedeelte van de slak kan worden ingetrokken in de schelp, en vormt een verdediging tegen roofdieren.
Een belangrijk ding om te weten over slakken is dat ze waarschijnlijk al langer op deze planeet voorkomen dan wij, de primaten, onze huisdieren, de vissen, gecombineerd. Slakken verschijnen ongeveer 500 miljoen jaar geleden in het fossielenbestand. Ze zijn makkelijk te vinden rond veel van de kalkstenen kliffen op de Australische kust.
Slakken zijn een zeer succesvolle soort. Er zijn ongeveer 80.000 soorten slakken die zijn geïdentificeerd. De meerderheid van de slakken, ongeveer 55.000, kunnen worden gevonden in zeewater. De rest zijn landslakken en zoetwaterslakken. Water slakken ademen door kieuwen terwijl landslakken ademen door een gat in hun lichaam in de buurt van de bodem van hun schelp.
Landslakken zijn hermafrodiet, dat wil zeggen, elke slak heeft zowel mannelijke als vrouwelijke delen. Ze moeten echter nog wel paren om zich te reproduceren. Een gat in de buurt van de kop is de genitale opening waar de mee paart en ook van waar het zijn eieren legt. Water slakken kunnen zich zowel tweeslachtig als heteroseksueel voortplanten. De meeste slakken leggen eieren, maar een opvallende uitzondering hierop is de Maleisische Trompet Slak, dat is een levendbarende slak.
De schelp van de slak bestaat grotendeels uit calciumcarbonaat. Deze chemische stof is bekend aquarianen als het buffermiddel dat pH stabiliteit bevordert. Als gevolg hiervan geven slakken over het algemeen de voorkeur aan hard, alkalisch water. In feite, zuur water heeft de neiging om de schelp op te lossen waardoor de bewoner bloot staat aan aanvallen van roofdieren – hetzij tot vreugde of verschrikking van de aquariumhouder.
Naast de schelp hebben gastropoden nog een ander kenmerk waarmee ze zich onderscheiden van andere weekdieren en dat is een oog aan de onderkant van elk tentakel. De ‘voet’ van de slak bestaat uit een gespierd aanhangsel wat wordt gebruikt om zich enn weg over de bodem te rimpelen. Onder de tentakels zit de mond. In de mond zit een rasp-achtige tong die zich gedraagt als een zaag. Het raspt flarden voedsel voor de slak net zo als een rasp kaas klein maakt.
Dit brengt mij tot een onderwerp dat van belang zou kunnen zijn in de context van het huis aquarium – de eetgewoonten van de slakken. De diëten van slakken variëren, afhankelijk van de soort. Inderdaad, sommige slakken zijn vleeseters en zullen actief jagen op andere slakken. Maar over het algemeen, slakken eten algen, planten en bij gelegenheid het ontbindend vlees van dode dieren.
De voordelen van Slakken
Het feit dat slakken algen en ontbindend vlees eten, kan van groot nut zijn in het houden van een aquarium. Ik weet zeker dat velen van jullie ancistrussen en andere algenetende meervallen houden. Hoewel ik deze gewaardeerde vissen niet wil bekritiseren, want het zijn op zichzelf fantastische huisdieren, hun algenetende capaciteiten worden door hun eigenaren vaak overschat. Slakken zijn echter zeer grondig schoonmakers van glas en stenen en kunnen in hoeken en gaten komen die de meerval overslaat.
Sommige slak soorten staan bekend als decoratieve planteters, maar naar mijn mening, kan alleen de poelslak hiermee in verband worden gebracht. De meeste gezonde aquariumplanten produceren cyaniden en andere giftige stoffen die voorkomen dat dieren zoals slakken van hen een maaltijd maken. De mythe dat slakken uw planten kunnen vernietigen komt waarschijnlijk voort uit waarnemingen van slakken die eten van de bladeren van planten die al sterk zijn verslechterd of op sterven na dood zijn. Op dit punt is de plant waarschijnlijk gedoemd te sterven en voorkomen de slakken tenminste dat begint te rotten, een proces dat in potentie een onbalans kan veroorzaken in de chemie van uw aquariumwater.
Een ander groot voordeel van slakken is dat het minder waarschijnlijk is dat ze eten van de eieren van de vissen. Terwijl de eieren gelegd door vissen in of rondom het substraat van het aquarium kwetsbaar zijn voor aanvallen van Ancistrussen en dergelijke, hebben slakken veel minder kans om op dit soort excursies uit te trekken. Dit betekent dat als u eier leggende vissen houdt in een aquarium met hard water speciaal bedoeld om vissen te kweken, de slak waarschijnlijk de beste oplossing is. Ze zorgen voor het onderhoud door het schoonmaken van uw glas, maar de eieren niet bij de eerste de beste gelegenheid oppeuzelen. Zo heb ik op dit moment een kweekkoppel Neolamprologus ocellatus in een 60 centimeter aquarium en in plaats van een paar Ancistrussen, heb ik een team Red Ramshorn slakken om het aquarium schoon te houden. Interessant genoeg, in de natuur gebruiken deze kleine cichliden, die afkomstig zijn het harde water van het Tanganyikameer, de slakkenhuizen als hun huizen. Ze houden hun schelpen zeer schoon, verstoppen zich erin als ze worden bedreigd en leggen ze er hun eieren in en brengen er hun jongen in groot. Hoewel een dapper visje, de zwaar gepantserde Ancistrus zijn zich van aanvallen vaak nauwelijks bewust en vermoedelijk zijn de eieren ’s nachts zo goed als hulpeloos.
Ten slotte, slakken zijn interessante en taaie dieren op zich. Ze kunnen zeer aantrekkelijk zijn, vooral in het geval van de Appel Slak. Ze hebben ook interessante gewoonten en levenscycli.
De nadelen van Slakken
Er bestaat geen twijfel dat de slakken populatie volledig uit de hand kan lopen. Helaas, onder de juiste omstandigheden van hard alkalisch water en zonder natuurlijke vijanden, kunnen slakken zich zeer snel vermenigvuldigen. Ik heb dit uit eerste hand ervaren in het geval van de Maleisische Trompet Slak. Enkele jaren geleden, in een vier meter Malawi aquarium die ik hield op ongeveer 250 ppm totale carbonaat-hardheid, leek de bodem van het aquarium wel te leven. De slakkenplaag was niet om aan te zien en er moesten corrigerende maatregelen worden getroffen.
Er zijn verschillende manieren om slakken onder controle te houden:
- Redactie: De “roofdier” methode adviseren we NIET vaak….Clownbotia’s worden veelal te groot (tot zo’n 30 centimeter) en moeten in een school gehouden worden, kogelvissen eten de slakken in een razend tempo…als de slakken op zijn wordt het moeilijk om ze goed passend voer aan te bieden! De “roofdier”-methode. Verschillende soorten vissen houden gewoon van slakken, dan vooral voor het ontbijt. De meest voorkomende slaketer is de aantrekkelijke Clownbotia, Botia macracanthus. De Clownbotia grijpt het onbeschermde zachte deel van de slak en zuigt letterlijk de arme slak uit de schelp. Als je het niet erg vindt dat ik het zeg, dit kan erg vermakelijk zijn. In het zeewater aquarium, zijn kogelvissen goede slaketers, zij vermorzelen de schelp van de slak en eten de zachte delen. In feite, sommige mensen kweken slakken speciaal om hun Clownbotia en kogelvissen te voeren. Ik moet toegeven dat mijn Red Ramshorn slakken zij aan zij leven met een gezonde Clownbotia. Misschien voer ik hem wel te veel.
- De “val” methode. Giet wat heet water over een slablad en net voordat de lichten uit gaan, doe je er een stukje katoen omheen en leg het in het aquarium. Het zal naar de bodem zinken en in de ochtend vindt je het bedekt met slakken. Verwijder de sla, slakken en alles. Herhaal dit tot de slakken onder controle zijn. In feite was dit de methode die ik gebruikte om mijn Maleisische Trompet Slak probleem op te lossen. Onnodig te zeggen dat er wel enige volharding nodig is.
- De “honger”-methode. Het is belangrijk om op te merken dat de meeste slakkenplagen worden veroorzaakt door teveel voeren. In deze gevallen, de enige reden dat de slakken een slakkeplaag vormen komt omdat ze zich voeden met het teveel aan voedsel dat de vissen achter laten. Let op uw vissen bij het voeren, als ze al hun voedsel niet binnen 3-4 minuten hebben opgegeten dan voert u ze teveel.
- De “lokale viswinkel” methode. Er zijn een aantal commerciële slak moordenaars beschikbaar die lokale aquarium winkeleigenaren aan u kunnen proberen te verkopen. Bij gebruik volgens de instructie zijn deze middelen heel goed in het doden uw slakken. Echter, deze oplossing op basis van chemische middelen zou vermeden moeten worden, omdat ze de neiging hebben om de bacteriën te doden die de ammoniak en nitriet niveaus in toom houden. Dit kan op zijn beurt weer zorgen voor dode vissen.
Voorkomen is meestal beter dan genezen. Als je vissen koopt bij de lokale aquarium winkel of zelfs op een verenigings bijeenkomst en u niet wilt dat aan een aantal lifters in het aquarium terecht komen dan stel ik voor dat u de volgende actie onderneemt. Alvorens uw planten in het aquarium te plaatsen, neem even de moeite om de planten te weken in warm zout water. Na tien minuten verwijder je de planten en wast ze grondig. Dit verwijderd of doodt ongewenste slakken. Het verwijdert ook potentieel schadelijke parasieten zoals witte stip (Ich).
Conclusie
Ik moet toegeven dat, ondanks mijn eerste indrukken, ik nu erg blij ben om een paar slakken in mijn aquarium te zien. Wanneer in toom gehouden, kunnen zij een integrerend deel uitmaken van een evenwichtig aquatisch milieu. Dus, waarom geef je de slakken niet een kans?
Te veel slakken? Lees dan ook eens het artikel: Slakken vangen zonder chemokuur
Door: Richard Brown
Eerst gepubliceerd in: Tank Talk, Canberra en District Aquarium Society, Australië
Bron: Aquarticles (niet meer beschikbaar)
Vertaling: J. de Lange
Eten cichlides slaken ?
Welke slaken.
Sommige cichlides eten slakken maar niet allemaal. Welke ze eten hangt onder andere af van de grootte van de slak, hoe sterk het huisje is en hoe sterk de kaken van de vis. In mijn biologisch filter van mijn 1250 liter aquarium met eerst Malawi en nu Tanganyika cichliden heb ik kleine slakjes. In het aquarium heb ik ze nog nooit gezien.
Hallo,
Mijn slaken hebben zich voortgeplant en de eitjes zitten vast aan de rand.
Hoe moet ik mijn aquarium schoon maken of hoeft dat nu niet??
Volgens mij zijn slakken eitjes niet heel gevoelig. Je kunt het aquarium schoonmaken maar om de eieren heen even met rust laten. Of je wacht tot de slakkeneitjes zijn uitgekomen. Dat duurt niet heel lang.
Ik heb een vraagje m.b.t. Anatome Helena. Ongeveer negen jaar geleden, toen ik mijn huidige aquarium opstartte, had ik korte tijd later last van een enorme hoeveelheid kleine slakjes in mijn aquarium. Nadat ik gelezen had over de Helena besloot ik er drie te kopen. Deze drie (na een paar maanden heel wat meer…) hebben het slakkenprobleem binnen enkele maanden geheel opgelost en vanaf dat moment geen enkele slak meer gezien in mijn aquarium. De nakomelingen van de Helena’s zitten er nog altijd in, alleen zijn het er nu nog een stuk of vier (schatting). Ik hoorde dat Helena’s zich niet vergrijpen aan grotere slakken. Dat bleek in de beginjaren te kloppen. Ik had een appelslak in mijn aquarium die het ruim twee jaar heeft volgehouden en uiteindelijk denk ik door ouderdom is overleden. Ik wil nu een paar zebraslakken kopen maar ben toch wat bang dat deze slakken, hoewel een stuk groter dan de Helena’s, niet groot genoeg zijn en mogelijk toch slachtoffer worden van de Helena’s. Heeft iemand ervaring met deze combinatie van Helena’s en zebra’s? Ik zou de Helena’s uit het aquarium kunnen halen maar dat vind ik ook weer jammer. Tevens betwijfel ik het mogelijk is om ze allemaal uit het aquarium te krijgen.
Ik denk dat ze de grotere slakken meestal met rust laten. Als zo’n slak verzwakt raakt, kunnen de Helena’s ze wel in een groep te grazen nemen. Maar ik kan je helaas geen zekerheid geven. Het is niet uit te sluiten dat een groepje toch nog een keer zo’n slak kan pakken. Helena’s zijn ook soms wat langere tijd onder het zand of grind te vinden…….meestal zie je er maar een paar, maar zitten er toch nog wel een aantal verstopt.
Waar moet je rekening houden als je slakken in de bak doet?
Dat hangt er vanaf welke soort je in het aquarium gaat houden. Sommige slakken planten zich alleen in zout/brakwater voort. Andere zoals de Appelslak gewoon in zoetwater. Die eieren hangen dan vaak in de lichtkap. Welke slakken wil je gaan houden?
Hoi. Ik heb Slakkenetende slakken. Deze schijnen giftig te zijn. Waardoor ze elkaar niet opeten. Is het bekend of dit ook giftig is voor vissen? Ik heb nog geen vis in de bak. Maar wil graag Cichlides.
Helga
Hey Helga, daar hoef je niet bang voor te zijn. Vissen zullen daar niet dood aan gaan.
Kan exit kwaad voor me slakken in het aqarium zie dat er witte stip bij me vissen is
Voor zover ik weet is Esha Exit niet schadelijk voor je slakken (heb het meermalen mogen gebruiken in de tijd dat ik nog met Malawi kweekte). Voor de zekerheid heb ik het nog voor je opgezocht op de site van Esha: http://www.eshalabs.eu/nederlands/faq.html Zij geven aan dat het zou moeten kunnen.
Hallo,
in de winkel heb ik (hardren?) zebraslakken gekocht en ze hebben me verteld dat deze zich niet voortplanten.
Zou dat kunnen?
Leen
Dat zou goed kunnen. Je hebt dan waarschijnlijk de Zebra Renslak meegekregen. Die eieren komen alleen uit in brak water. In zoetwater krijg je dan dus geen jonge slakjes: https://www.aquainfo.nl/artikel/neritina-natalensis-zebra-renslak/