De Microctenopoma ansorgii behoort net als betta’s en goerami’s, tot de labyrinthvissen. Dit betekent dat ze een speciaal orgaan hebben (het “labyrintorgaan”) waardoor ze zuurstof direct van het oppervlakte kunnen halen. Naast dit orgaan maken ze ook, net als de betta’s en goerami’s, schuimnesten voor hun legsel. Het verschil tussen beide sexen is bij de Microctenopoma ansorgii te onderscheiden door te kijken naar de lichaamslengte. De mannetjes zijn namelijk een stuk groter dan de vrouwtjes. Daarnaast zijn de mannetjes vaak mooier gekleurd dan de vrouwtjes. Naast deze verschillen zien de mannetjes en vrouwtjes er hetzelfde uit. Opvallend aan deze vissen is het vermogen om van kleur te veranderen aan de hand van de stemming van de vissen. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld groen, oranje of bruin gekleurd zijn. Vaak zal men echter een combinatie van deze kleuren aantreffen.
Achtergrond
Een aantal jaar geleden bladerde ik door mijn boek over tropische vissen. Hierbij kwam ik toevallig deze soort tegen. Zodra de bladzijde over deze soort open lag dacht ik meteen: “Waarom zie je zulke mooie vissen nooit in de dierenwinkel?”. Daarop ben ik naar de dierenwinkel gegaan om te vragen of ze deze ook konden krijgen. De eerste reactie van de medewerker op mijn verzoek was: mij niet begrijpend aankijken. Aangezien ze blijkbaar lastig te krijgen zijn, kwam ik regelmatig terug met de vraag of ik ze kon bestellen.
Maanden later was ik in gesprek met een verkoper van een andere aquariumwinkel. Hierbij kwamen we uiteindelijk op het onderwerp: welke soorten zou je graag nog eens willen hebben. Hierbij meldde ik natuurlijk de Microctenopoma ansorgii. Tot mijn verbazing vertelde deze verkoper dat hij ze wel eens had gezien bij de groothandel. Een week later kreeg ik dan ook een telefoontje. Deze verkoper had ze gevonden en of ik ze misschien wou hebben. Hierop ben ik meteen naar de winkel gereden om ze te kopen. Ondanks dat ze nog in de plastic transport zak zaten kon je zelfs nu al zijn mooie patronen waarnemen.
Aquarium setup
Voor mijn gevoel was een aquarium van 75 liter groot genoeg voor de Microctenopoma ansorgii. Om de natuurlijke leefomstandigheden na te bootsen zorgde ik voor warm, zuur water. De temperatuur werd dan ook ingesteld op 27 graden Celsius met een pH van 6.8. Het water in de natuurlijke leefomgeving bevat erg weinig zuurstof. Daarom schroefde ik dit ook zo ver mogelijk terug in het aquarium. Dit deed ik door te filteren met een kleine sponsfilter waardoor er zo min mogelijk beweging in het wateroppervlakte was. Het aquarium zelf werd ingericht met grind en enkele kunstplanten. Daarnaast zat er veel javamos en Ceratopteris thalictroides in. Ondanks mijn pogingen om de vissen in een natuurlijke omgeving te zetten zaten ze veel verstopt. Het introduceren van enkele guppies deed wonderen. Binnen een uur nadat ze waren uitgezet kwamen de M. ansorgii weer tevoorschijn.
Dieet
Microctenopoma ansorgii nemen zowel levend als diepvriesvoer aan. Mijn eigen vissen deden het erg goed op bevroren rode muggenlarven en artemia. Daarnaast aten ze ook af en toe de jongen van de guppen op.
Droogvoer is echter vrij problematisch. Ik vermoed dat gevriesdroogde producten worden aangenomen, hoewel ik het nooit geprobeerd heb. Het vlokvoer dat ik ze probeerde te voeren werd alleen niet gegeten.
Kweek
Op een avond, ongeveer een maand nadat ik de vissen had gekocht, viel het me op dat alle mannetjes aan het pronken waren. Ze lieten hierbij hun mooiste kleuren zien. Dit deden ze allemaal voor één vrouwtje dat vol met eitjes zat. De volgende morgen begon ik met het klaarmaken van een aquarium van 40 liter. Hierbij kreeg dit aquarium ongeveer dezelfde omstandigheden als het grotere aquarium. Hierop verhuisde ik het vrouwtje dat vol met eitjes zat, samen met een willekeurig mannetje.
Binnen een dag begon het mannetje met het bouwen van een schuimnest. Zijn eerste pogingen mislukten maar uiteindelijk had hij een mooi nest gecreëerd in de hoek van de bak. Helaas was het nest lastig te zien en ik miste dan ook de hele paring. Ik vernam pas na drie dagen dat er eitjes waren gelegd. Het mannetje was het nest namelijk tegen iedereen aan het verdedigen. Zelfs het vrouwtje mocht niet in de buurt komen. Hierop haalde ik het vrouwtje meteen uit de bak en liet het mannetje de eitjes bewaken.
De volgende dag, de vijfde dag nadat de vissen in het kweekaquarium zaten, zag ik de eerste baby zwemmen. Dit jonge visje zwom niet helemaal goed en terwijl ik keek at het mannetje het visje op. Om het zekere voor het onzekere te nemen verwijderde ik dan ook het mannetje uit het aquarium.
De jongen
In de daaropvolgende dagen zat ik elke dag te kijken of ik nog jonge vissen kon zien. Dit was helaas nooit het geval. Ondanks de frustraties die dit opleverde, ging ik er vanuit dat er nog levende jongen aanwezig waren. Door de vele verstop plekken konden ze immers overal verscholen zitten. Daarom begon ik op den duur ook met het toevoegen van artemia naupliën. Nadat ik een week lang gevoerd had, was mijn geduld op. Ik moest weten of er überhaupt jongen in de bak aanwezig waren.
Dit betekende dat ik de hele bak overhoop moet halen. Dit kostte me dan ook drie uur. Desondanks was dit de moeite waard. Ik kwam uiteindelijk 36 babies tegen die ik in een bak van 20 liter had geplaatst. Daaraan voegde ik wat planten, Javamos en een sponsfilter toe.
In de twee daaropvolgende weken, waren de jongen nog steeds zo klein dat ze haast onzichtbaar waren. Regelmatig zag ik er een paar wegschieten als ik naar het aquarium toe liep. Daarom ben ik eens een tijdje stil voor het aquarium gaan zitten. Hierop lieten de visjes zich een heel klein beetje zien in het javamos. Meer beweging zat er echter ook niet in. Gelukkig lieten ze zich in vervolg gewoon zien als ze gevoerd werden.
De groeisnelheid van de jongen was erg opvallend. De groei verschilt namelijk heel erg per vis. er ontstond dan ook een erg groot verschil ontstaan tussen de grootste en de kleinste vissen. De grootsten waren op den duur tien tot vijftien keer zo groot als de kleinsten. Gelukkig verdween dit verschil na verloop van tijd weer. Ik heb zelf het vermoeden dat de grote vissen mannetjes waren en de kleinste vrouwtjes. Dit weet ik echter niet met zekerheid.
Nadat ik de ouderdieren had verkocht gebruikte ik hun aquarium van 75 liter om de jongen groot te laten worden. De jongen van de Microctenopoma ansorgii bleken erg sterk. Ik had maar één jong verloren van de 36 die ik in eerste instantie had geteld. Na acht maanden waren de jongen zelfs groter geworden dan hun ouders. De 25 jongen die ik zelf gehouden had, leken zich goed thuis te voelen in hun aquarium. Ze bouwden echter geen schuimnesten. Dit zou kunnen komen door het grote aantal vissen in de bak.
Gedrag
Als je het met anderen hebt over de Microctenopoma ansorgii komen drie termen elke keer weer naar voren: inactief, verstoppen en agressief.
(I) Inactief: De vissen kunnen vrij inactief zijn. Ze zwemmen niet actief door het aquarium heen. In plaats daarvan zonderen ze zich af na het eten om na een half uurtje langzaam door de bak te zwemmen. Daarnaast hangen de vissen vaak stil in het water. Normaal gesproken zien ze eruit alsof ze constant zeer alert zijn. Guppen kunnen iets meer activiteit in de M. ansorgii krijgen. Als een vrouwtje jongen heeft gekregen zullen ze goed rond speuren of ze nog jongen kunnen vinden om te eten. Daarnaast worden de vissen ook actiever rond de paartijd.
(II) Verstoppen: Zoals hierboven is beschreven vernam ik dit gedrag ook. Echter, het toevoegen van guppies verminderde dit gedrag. Op het moment dat ik dacht dat de guppen niet meer nodig waren verwijderde ik ze. Hierop begonnen de Microctenopoma ansorgii zich meteen weer te verstoppen. Nadat de guppen, enkele dagen later, weer terug waren geplaatst, begonnen ze zich weer te vertonen. Indien je deze vissen wil zien is het dus aan te raden om bijvissen, zoals guppies te plaatsen.
(III) Agressief: Om eerlijk te zijn heb ik dit nooit echt meegemaakt. In de negen maanden dat ik ze heb gehad, heb ik geen enkel gevecht of gescheurde vin gezien. Zelfs op het moment dat de mannetjes de aandacht van het vrouwtje aan het vragen waren tijdens de paartijd gebeurde er niks. Het bleef bij imponeren. De enigste uitzondering op het vreedzame gedrag was de eerste introductie van de guppies. Hierbij gebruikte ik guppen met een dubbele zwaard. Net als veel andere vissen kon de M. ansorgii deze zwaarden niet weerstaan. De guppies met een normale staart werden, echter, met rust gelaten. Het gedrag tijdens het voeren zou misschien agressief over kunnen komen. De vissen eten, namelijk, het voer niet rustig op maar vallen het voedsel meteen aan. Ze zullen snel naar het eten zwemmen om vervolgens een mond vol voer te pakken om zich snel weer terug te trekken. Als de Microctenopoma’s dit met zijn allen tegelijk doen kan het er agressief uitzien. In werkelijkheid valt het allemaal mee en doen ze andere bewoners geen kwaad.
Microctenopoma ansorgii als gezelschapsvissen
Persoonlijk heb ik het nooit geprobeerd dus ik kan alleen maar verwachtingen geven. Ik heb het wel ooit overwogen, maar de aanwezigheid van een honinggoerami, heeft me ervan weerhouden. Ik was bang dat er teveel concurrentie kwam tussen de schuimnestbouwers. Dit zou de honinggoerami waarschijnlijk verliezen.
Echter, gezien de goede ervaringen met guppen als bijvissen, denk ik dat ze normaal gesproken prima in een gezelschapsaquarium kunnen. De medebewoners moeten alleen niet te klein zijn, anders zullen ze voor voer worden aangezien. Ook grote of agressieve medebewoners kunnen beter worden vermeden. Deze kunnen ervoor zorgen dat de Microctenopoma ansorgii zich weer gaan verstoppen.
Microctenopoma ansorgii als showvissen
Ik heb zelf meegedaan aan de NAS October fish show, met drie exemplaren van deze soort. Hiervan deed één mannetje mee aan de “Anabantoid other” klasse en een paartje aan de “Miscellaneous Pairs” klasse. In geen enkele van deze klassementen kwamen de vissen ver.
Dit was niet helemaal een verrassing. De overgang van een goed beplante bak naar een kale showaquarium leverde niet de beste resultaten op. De vissen bleven stil op de bodem zitten en hun mooie kleuren verdwenen. Als tip had ik van een vriend gekregen om de vissen voor de show al te laten wennen aan de kale aquaria. Dit kan je doen door ze een maand voor de show apart te zetten. Dit zou kunnen helpen, alleen was ik er zelf niet toe bereid om te doen.
Wat ik beter had kunnen doen is wat sumatravaren (Ceratopteris thalictroides) in het aquarium te doen. Dit is namelijk wel toegestaan in het reglement van de show. Hierdoor hadden ze zich beter thuis gevoeld. Het was in dat geval helemaal een mooi gezicht geweest als het mannetje een schuimnest in de plant had gemaakt en zou zijn gaan pronken naar het vrouwtje. Ondanks dat de Microctenopoma ansorgii geen indruk maakte op de jury, wekte het wel de belangstelling van andere deelnemers op de NAS veiling.
Bron: Aquarticles (Niet meer beschikbaar)
Publicatie: Wet Pet Gazette, Norwalk Aquarium Society, www.norwalkas.org
