Jos Hut – Maanvissen – Emmen

Hoe het verder ging met de Primeurs in aquariumland, een update

Vooraf

Leuk dat u dit leest. Ik zal proberen om in het onderstaande iets over mijzelf en de wijze waarop ik de hobby, en de specialisatie op het gebied van maanvissen, uitoefen te vertellen. Er is al weer veel veranderd.

In 2011 was het 50 jaar geleden dat ik mijn eerste aquarium kreeg. Sinds die tijd heb ik veel ervaringen opgedaan met allerlei soorten vissen, van Gup tot Discusvis. Vanaf 1978 ben ik actief als lid van de Nederlandse Bond Aqua Terra waarvan van 1996 tot 2004 als voorzitter van het district Noord-Nederland. Sinds 2007 ben ik voorzitter van aquariumvereniging Minor in Klazienaveen in Zuidoost- Drenthe. Drie keer ( 2000, 2001 en 2004) mocht ik meedoen met de LHK in de categorie gezelschapsaquaria met als hoogste klassering de tweede plaats in 2004. Bij alle keren dat ik deelnam zaten er maanvissen in mijn aquarium. Bij het 75 jarig bestaan van de NBAT in 2005 ontving ik uit handen van Bondsvoorzitter Frans Maas een Oscar vanwege mijn bijzondere verdiensten voor de hobby. Het kweken met maanvissen zal er zeker toe hebben bijgedragen.

Mijn huiskamer aquarium

Een plantenbak met Pterophyllum Sp. Rio Nanay

Zorg voor kwaliteit

Ik wil geen enkele concessie doen aan de kwaliteit van de maanvissen en kweek uitsluitend raszuivere maanvissen van een zeer hoge kwaliteit. Vissen met gebreken ruim ik op om kenmerken van de soort goed te houden. Meerdere keren per dag goed voeren en per week meer dan 200% van het water verversen, iedere week, is nodig om de jongen in tien weken tijd te laten opgroeien tot 8 a 10 cm hoog. De jonge vissen houd ik op kraanwater met een Ph van ongeveer 7,3 en een KH van 4 tot 5 op een temperatuur van 27 graden Celsius.

Wat je in ieder geval over maanvissen (Pterophyllum) moet weten:

De maanvis behoort tot de familie van de cichliden.

Het zijn groepsvissen, afkomstig uit het Amazonegebied. Ieder lid uit de groep vormt een eigen territorium.

Maanvissen heten zo omdat hun lichaam een ronde, vertikaal in het water staande schijf is, zoals een volle maan.

Oorspronkelijk zijn ze licht zilvergrijs gekleurd met verticale zwarte strepen die een goede schutkleur vormen.

Bij schrik of stress trekken de kleuren van de maanvis weg. Eigenlijk wisselt de kleurintensiteit van de maanvissen constant. Vaak denken we dat het afhankelijk is van hun stemming.

Alle volwassen maanvissen kunnen ongeveer vijftien centimeter lang en vijfentwintig centimeter hoog worden. De Altums en Eimekeis worden groter en hoger.

Er bestaan geen dwergsoorten van maanvissen. Goede maanvissen worden 25 cm hoog. Maanvissen die niet volledig zijn uitgegroeid hebben een groeiachterstand. Een groeiachterstand lopen ze nooit meer in, die is blijvend. Het is goed te zien aan de grootte van de ogen. Die groeien namelijk wel door

Flink water verversen en voeren bevordert de groei en is daarom noodzakelijk om jonge maanvissen goed te laten opgroeien. In mijn aquaria waar de jonge maanvissen in opgroeien wordt wekelijks 200% van het water ververst.

Verder:

• Hoe groter de groep, hoe beter de agressie onderling verdeeld wordt. Maanvissen die in een kleine groep gehouden worden nemen eerder hun territorium in.
• Pubergedrag: 8 tot 18 maanden oud: ze testen elkaar onderling veelvuldig uit.
• Heb aandacht voor de plaatsing planten en decoratiematerialen zodat de vissen territoria kunnen vormen.
• Eventueel selecteren als de maanvissen 1,5 jaar oud zijn: het is normaal dat in een groep maanvissen een achterblijver is. Dat zien we bij meer cichliden.
• Bij het selecteren letten we ook op de koppelvorming en de ontwikkeling van de vissen.
• Voor het houden van maanvissen is minimaal 50 liter water per vis, nodig, voor de Altum en Eimekei 75 liter.
• Criteria bij aanschaf, neem vissen van een wisselende grootte. Mannen worden vaak groter dan vrouwen. Iemand die de grootste vissen uit de groep koopt loopt het risico dar hij veel mannen heeft.
• Koop een groep maanvissen in een keer. Later zijn maanvissen van dezelfde grootte vaak moeilijk of niet te krijgen.
• Vervoer: gebruik geen emmers! De maanvissen hebben bolle ogen die tegen de randen van de emmers kunnen schuren. De beschadigingen die ze dan kunnen oplopen hebben regelmatig blindheid als gevolg.
• De maanvissen stellen geen speciale eisen aan de waterwaarden, uitgezonderd de Altum.
• De verschillende soorten maanvissen zijn op jonge leeftijd moeilijk van elkaar te onderscheiden. Ze zien er nagenoeg identiek uit. Vanaf de leeftijd van vijf maanden beginnen de maanvissen de kleurtekening te krijgen die we ook zien bij de volwassen dieren. In de winkel worden vaak jongere maanvissen aangeboden.
• Maanvissen kunnen bij een goede verzorging zeker twaalf jaar oud worden.

De familie Pterophyllum bestaat uit de volgende soorten:

• Pterophyllum altum Orinoco/ Rio Negro
• Pterophyllum leopoldi / dumerilli
• Pterophyllum scalare, met als variant de Redshoulder Manucapuru
• Pterophyllum eimekei
• Pterophyllum Sp. Rio Nanay
• Pterophyllum Sp. altum Santa Isabel
• Pterophyllum Sp. Red altum Sao Gabriel
• Pterophyllum Sp. Guyana

Ik kweek met de volgende maanvissen :

• Pterophyllum eimekei
• Pterophyllum Sp. Rio Nanay
• Pterophyllum scalare Redshoulder Rio Manucapuru

Waar moet je op letten bij de aanschaf van maanvissen :

• Koop raszuivere vissen: neem geen kruisingen in allerlei fantasiekleuren en vormen
• Goede doorlopende zwarte strepen
• Kleine ogen in verhouding tot een groot lichaam
• Goed ontwikkelde vinnen zonder sluiers
• Kieuwdeksels die compleet zijn zonder vergroeiingen
• De stand van de bek is recht
• Selecteren vanuit een groep jonge dieren die je zelf opkweekt, omdat het geslachtsonderscheid niet te zien is.
• Doordat de maanvissen vaak onderling gekruist zijn worden er veel varianten van vooral de Scalare te koop aangeboden in de winkels, vaak onder de naam maanvismix. De kwaliteit hiervan is bedroevend.

Huisvesting

Maanvissen kunnen samen met andere vissen gehouden worden, maar omdat ze op hun rust gesteld zijn, kunt u er het beste rustige soorten bij kiezen. Kies niet voor erg kleine medebewoners zoals tetra’s want die worden door de maanvissen voor voer aangezien.

Kies ook geen vissen die de vinnen van de maanvis zullen beschadigen, zoals de Sumatraan of andere barbelen. Ook kunnen grotere Plecostomussen, L-nummers en dergelijke vissen zich soms vergissen en aan de huid van een maanvis gaan hangen. Beter is dan ook om dit soort vissen niet samen te houden met maanvissen.

Het is verstandig om tenminste vijf exemplaren te houden zodat de vissen hun natuurlijke scholengedrag kunnen uitvoeren. Echter een grotere groep is beter.

Maanvissen zwemmen niet zo veel. Ze gebruiken vooral de middelste waterlaag.

Om maanvissen te houden heeft u een aquarium nodig van tenminste 120 centimeter lang en minimaal 50 centimeter hoog. Voor de Altums en Eimekeis is een aquarium met een minimum hoogte van 60 cm aan te raden.

De watertemperatuur moet tussen 24 en 28 graden Celsius liggen.

Het verlagen van de PH met behulp van Co2 zorgt voor een lager zuurstof gehalte in het water. Maanvissen kunnen hier last van hebben, vooral zomers. Dat is te zien aan het snelle ‘pompen’ van de kieuwen.

Zorg ervoor dat het licht tenminste veertien uur per dag aan staat maar houd er rekening mee dat de maanvis niet van fel licht houdt.

Het water mag niet te sterk stromen.

Drijfplanten zorgen voor een wat schemerige omgeving die op de natuurlijke onderwaterwereld van de maanvis lijkt. (bv. Ceratopteris cornuta, Pistia stratiotes). Kienhout versterkt dit effect en geeft de mogelijkheid voor schuilplaatsen. Hiermee bootsen we de natuurlijke leefomgeving van de maanvis na, ze verschuilen zich vaak tussen boomwortels.

Planten met lange, verticaal groeiende bladeren passen het beste bij de maanvis.

Een donkere bodem en/of laat de kleuren van de vissen goed uitkomen.

De kweekruimte

In 2003 heb ik bij mij op zolder een kweekruimte ingericht met een twintigtal aquaria waarin ik maanvissen kweek. Ik heb daar geen andere soorten vis, maar heb me volledig gespecialiseerd in de maanvissen. In totaal zit er ongeveer 4000 liter water in de aquaria. In 2011 heb ik vijf grote Akvastabil aquaria gekocht om de vissen ruimer te kunnen huisvesten. De groothandels waar ik aan lever hebben er voor gezorgd dat mijn vissen in veel landen in Europa en daarbuiten verkocht zijn. De kweekstellen houd ik in beplante aquaria.

Aquarium met twee koppels Redshoulders

Terug in de tijd

Na de aanschaf van mijn eerste zes maanvissen in 1993 zaten ze in mijn gezelschapsaquarium, groeiden goed en hadden eigenlijk altijd honger. Na een aantal maanden gingen de vissen kleuren vertonen, die ik niet bij maanvissen kon thuisbrengen. Er verschenen bronskleurige vlekken, maar waar eerst de zilverkleur aanwezig was, kwam er daarna veel blauw en rood in de vinnen en verschenen er donkere stippen op de lichamen. Geen enge ziekte, want de maanvissen waren kerngezond. Navraag bij veel aquariumvrienden en iedereen die ik enige deskundigheid toedichtte, leverde veel bewondering op voor mijn vissen, maar verder dan ook niets. Ook het zadelneusje van de vissen sprak iedereen wel aan. ‘Jos als je daar nog eens jongen van krijgt houd ik me aanbevolen…….. Jos, dit is geen Pterophyllum scalare, maar ik weet niet wat het wel is……’. Ik weet niet meer hoe vaak ik dit gehoord heb. Inmiddels had ik alles gelezen over maanvissen en wat ik maar kon vinden zocht ik op in de boeken. Er waren eigenlijk twee soorten maanvissen: Pterophyllum altum en Pterophyllum scalare. Namen als ‘Dumerilli’ en ‘Eimekei’ waren aanduidingen voor ondersoorten van Pterophyllum scalare en daarom ongeldig. Regelmatig kwam ik in boeken en tijdschriften de naam tegen van Pterophyllum altum ‘Peru’ en de beschrijving klopte precies met de vissen die ik had. Zou ik een Pterophyllum altum gekweekt hebben? Die vraag kwam bij me op, want er waren slechts twee mensen bekend die Pterophyllum altum gekweekt hadden. Het ging dan om Pterophyllum altum, maar hoe zat dat nou? Het bleef vragen oproepen en ik bleef lezen in aquariumboeken om achter de juiste naam te komen. ‘Ruysbroek was in ieder geval de importeur geweest’, hoorde ik van Jan Smalburg. Hij had ze ook gehad, maar had alleen er niet mee gekweekt.

In 1996 waren twee maanvissen door mij apart gezet, waarna ze een stel vormden. Na gelezen te hebben hoe de kweek van maanvissen verloopt, had ik me daarop voorbereid.

Toen het eerste nest jongen rondzwom in een aparte bak, heb ik de kweek bekend gemaakt. Een storm van reacties en felicitaties was het gevolg. Ook het Noorder Dierenpark in Emmen had belangstelling voor mijn vissen. Ze zijn bij mij thuis geweest om te kijken of ik mijn zaakjes voor elkaar had en of het mooie vissen waren. En dat waren ze. Vijfendertig Pterophyllum altum ‘Peru’ zijn daarna verhuist naar het toen nieuwe Americasa in de dierentuin en heb ik de dierenverzorgers verteld, hoe ze die het beste konden verzorgen en verder opkweken. Ik heb toen de wens uitgesproken dat ze over tien jaar nog voor de hobby beschikbaar zouden zijn. Het begin van het kweken met raszuivere maanvissen was er.

De vissen waren inmiddels geëxporteerd naar nagenoeg alle landen in West-Europa en naar Japan.

Pterophyllum scalare Redshoulder Rio Manucapuru

Februari 2006, het was koud toen ik een aquariumwinkel binnenliep. ‘Gauw wat vis afleveren, maar eerst een bak koffie’. Mijn oog viel op een bakje boven in de stelling met vissen. Pterophyllum scalare ‘Redshoulder’ uit de Rio Manacapuru en wildvang las ik op de bak. ‘Toch even een gesprekje voeren als maanvisliefhebber’. Een gesprekje dat als resultaat had dat ik een half uur later met zes maanvissen naar het Emmense terug ging. ‘

Manacapuru ligt in Brazilië ten westen van Manaus. Kenmerkend zijn daar de hoge en steile rivieroevers met eenvoudige woningen op palen. Ook zie je veel vissersboten met slaapplaatsen op het dek met hangmatten. Je ziet ze overal aan de Amazone.

Een jaar later zijn de zes maanvissen uitgegroeid tot prachtige exemplaren van 25 centimeter hoog, knalrode ruggen en veel rood en blauw in de vinnen. In maart 2007 lieten twee vissen zien dat ze zich afzonderden en direct verhuisden ze naar een speciale voor hun gereedstaande bak. Een week later was het raak: een bescheiden legsel van ongeveer 100 eitjes. Kennissen werden ingeseind en via het internet stroomden de felicitaties binnen: ‘Eerste kweek in Nederland van Pterophyllum scalare ‘Redshoulder’. Bijna vier maanden later verhuisden de eerste jongen van Pterophyllum scalare ‘Redshoulder’ naar hun nieuwe en blijde eigenaren.

In april was het weer raak: een flink nest en vier weken voor de zomervakantie verhuisden er 380 Pterophyllum scalare ‘Redshoulder’ naar de winkel, waar ik ze gekocht had. Twee weken later gingen er 100 op transport naar de Verenigde Staten, voorzien van en verklaring, dat het om gekweekte vis ging. Liefhebbers wachtten de vis al op. ‘De eerste invoer van Pterophyllum scalare ‘Redshoulder’ in de Verenigde Staten’.

Het heeft tot 2008 geduurd voordat deze prachtige maanvissen echt bekend werden. Het blijven tot op de dag van vandaag zeldzame en daardoor kostbare maanvissen. Dit komt vooral omdat ze niet zo gemakkelijk te kweken en te verzorgen zijn als de gangbare Scalares. Doordat ik nu twee goede kweekkoppels heb verwacht ik in 2012 regelmatig jonge Redshoulders te kunnen aanbieden.

Pterophyllum Sp. “Rio Nanay” ( Peru altum), tien weken oud

Pterophyllum sp. “Rio Nanay”, een jaar oud

Pterophyllum Eimekei

2009 is het jaar dat de Pterophyllum Eimekei bekend geworden is. Het eerste nest is vanuit wildvang is geboren op 25 juni 2008 en was voor mij de derde primeur op het gebied van het kweken van maanvissen. Het ziet ernaar uit dat deze soort ook veilig gesteld is voor de toekomst net als de Pterophyllum Sp. ” Rio Nanay” (Peru altum) en de Redshoulder Rio Manucapuru. De jongen uit het eerste nest hebben paartjes gevormd en inmiddels voor nakomelingen gezorgd. Via Finarama.com hebben we gevraagd wie wist wat de exacte wetenschappelijke naam van deze fraaie maanvissen wist. Heiko Bleher, een deskundige op dit gebied, heeft ons laten weten dat deze soort de Pterophyllum eimekei is. Het is net als de Pterophyllum Sp. “Rio Nanay” een zelfstandige soort in de maanvisfamilie van de Pterophyllums.

De Eimekeis zijn flinke eters, ze hebben eigenlijk constant honger. Ze kunnen uitgroeien tot dieren van zeker 30 cm hoog mits er ook voldoende water wordt ververst.

Tot slot

In het bovenstaande heeft u kunnen lezen dat ik mij gespecialiseerd heb op het gebied van maanvissen. Op dat gebied is de hobby een “beetje uit de hand gelopen”. Dat geeft niets als ik bekijk dat ik er op deze manier vele contacten aan heb over gehouden en veel liefhebbers op weg kan helpen bij het oplossen van problemen of bij de aanschaf van een paar goede en mooie maanvissen. Maanvissen die zelf nog goede broedzorg kunnen geven omdat ze dat van hun ouders geleerd hebben. Het is een schitterend gezicht om een groep jonge dieren te zien opgroeien tot ze volwassen zijn en om ze dan later in een aquarium als hoofdbewoners te hebben. Het zijn dé blikvangers in het aquarium met hun statige verschijning. Ik wens u veel succes met uw aquarium !

Hobbygroet,

Jos Hut

Wilt u meer weten? Neem dan contact op: jos.hut@planet.nl of  telefoon: +31620038680