Hoe vaak moet ik het aquarium filter schoonmaken? Die vraag wordt me met grote regelmaat gesteld en het is een hele goeie vraag, maar net zo lastig te beantwoorden als: “Hoe lang is een touwtje?” Het hangt uiteraard van heel veel dingen af, om er maar eens wat te noemen:
– Hoe groot is het aquarium
– Hoe groot (qua filtervolume) is de filter
– Waarmee is de filter gevuld
– Wat voor pomp zit er aan/op het filter
– Hoeveel en wat voor soorten vissen bevolken het aquarium
– Hoeveel en wat wordt er gevoerd
– Hoe vaak en hoeveel wordt er water ververst
– Wordt bij de waterverversingen ook de bodem schoongemaakt/omgewoeld
– Hoeveel en wat voor soort planten zitten er in het aquarium
En zo zijn er nog wel wat te noemen. Het punt is dat een aquarium een “ecosysteem” is, wat niet wil zeggen dat alles in balans is, maar dat alles van invloed op elkaar is. Doe je iets aan het één, dan is dat ook van invloed op andere dingen. Ecologie betekend “leer” (logos) van de “huishouding” (oikos) van de natuur en in dit geval hebben we het over de “huishouding” van jouw aquarium.
Belangrijkste ding om te onthouden over aquarium filters is dit: ze maken wel het water schoon, maar niet het aquarium. Huh? Ja. Een filter is een verzamelplaats, een soort prullenbak. Rommel wordt uit het water gehaald en opgeslagen in de filtermedia, maar is nog steeds aanwezig in de totale waterhuishouding van het ecosysteem. Het is aan ons om de prullenbak regelmatig te legen.
Soorten filtering
Je zult al wel bekend zijn met de drie soorten filtering: chemisch, mechanisch en biologisch.
Chemisch is feitelijk: over actieve kool filteren en dat is doorgaans alleen maar zinvol om medicijnresten te verwijderen en/of kleurstoffen uit het water te halen. Koolvullingen niet langer dan een week of 4 in het filter laten, want na die tijd gaat het de stoffen die het over langere tijd heeft opgenomen, over kortere tijd weer afstaan!
Mechanisch is: het verwijderen van vuildeeltjes m.b.v. watten, sponzen en dergelijke. Biologisch is: het voorzien in huisvesting van bepaalde bacteriën die de afbraak en omzetting van bepaalde stoffen verzorgen. Daar zijn speciale media voor (geëxpandeerd glas, keramische pijpjes, bioballen e.d.) maar doorgaans huizen deze bacteriën ook in de mechanische filtermedia en op de wanden van het filter (net als op het aquariumglas en de bovenste 5mm van het aquariumgrind).
Doorgaans is een filter voorzien voor mechanisch en biologisch filteren. Als een filter net is schoongemaakt (alle sponzen en watten zijn uitgespoeld) is de mechanische reiniging perfect, maar de biologische reiniging veel minder, omdat veel van de bacteriën ook werden weggespoeld. Maar in een gezond aquarium zijn die binnen 48 uur wel weer terug op sterkte. Tegen het eind van een gebruiksperiode is de biologische reiniging optimaal (want de media zitten vol met bacteriën) maar de mechanische reiniging loopt terug, omdat de filters “dichtslaan”, d.w.z. dat ze verstopt raken met vuil.
Aquarium filter schoonmaken voordat hij dichtslaat
Omdat er zoveel verschillende factoren van invloed zijn op het tempo van de vervuiling van een filter, is het beste advies wat ik je kan geven: verschoon het filter voordat het dichtslaat. Dat lijkt een advies van niks, maar je moet het nu eenmaal zelf bepalen. Kijk na 3 weken eens hoe de vulling eraan toe is, maak schoon en kijk na 4 weken weer, enzovoorts. Op die manier krijg je inzicht in hoe snel JOUW filter in combinatie met JOUW bak vervuilt en dus verschoont moet worden.
Zo heb ik een 400 liter bak met 3 externe Eheims erop (2213’s) en 1 daarvan MOET elke 4e week, eentje kan elke 8-10 weken en eentje kan elke 6 maanden of zo. Ze staan allemaal op dezelfde bak (dus dezelfde bio-belasting) maar hebben allemaal verschillende vullingen.
Filter uitspoelen onder de kraan
Ik maak overigens (al jaaaaren) altijd mijn filtervullingen onder de kraan schoon met koel/lauw stromend water. Het water niet warmer dan zo’n 30 graden laten worden, anders dood je de bacteriën. Nooit problemen door gehad. Al dat gepraat over “schoonspoelen in oud aquariumwater” is volgens mij onzin, want de bacteriën waar wij het over hebben leven op een oppervlak en niet vrij zwevend in het water. Dus je kunt een filter niet “enten” met aquariumwater (wel met filtervuil). En hoe moet je nou iets schoonmaken in een emmer water die na 1x een spons erin uitknijpen ZO vuil is dat je er niet meer doorheen kunt kijken? Maar uiteraard; wie wil, die mag.
Veel van dat soort beweringen komen uit de V.S. en zijn gebaseerd op het feit dat ze daar de afgelopen 50 jaar hun drinkwaterleidingnet zo hebben laten verslechteren dat de drinkwaterbedrijven allerlei chemicaliën (chloor en chloraminen) aan het water moeten toevoegen om het er aan de klantzijde nog enigszins verantwoord drinkbaar uit te krijgen. En DAT kraanwater is bedoeld om bacteriën dood te maken!
Waterverversen en Aquarium filter schoonmaken
Voorheen werd wel geadviseerd om niet tegelijkertijd het water en filter te verversen en schoon te maken. We weten inmiddels dat het water naar verhouding heel weinig goed bacteriën bevat. Tegelijkertijd reinigen zou dan ook geen groot probleem moeten opleveren. Ander punt; “men” vraagt doorgaans naar het schoonmaken van de pomp en ik praat steeds over het schoonmaken van de filter. Dat zijn twee verschillende dingen, maar ze moeten wel alle twee schoongemaakt worden!
De filter(s) vangen het vuil uit het water en huisvesten de bacteriën. De pomp is het ding dat het water door de filter(s) trekt. Dat gebeurt doordat in een gesloten behuizing een magneet met een “impeller” eraan (een ingesloten propeller) het water rondpompt. Die impeller(bladen) en die magneet worden na verloop van tijd ook vuil (slijmerig) en dienen dus ook regelmatig schoongemaakt te worden. Ik combineer dat doorgaans met het schoonmaken van de filtervulling. Zorg voor een oude tandenborstel en een paar maten flosborsteltjes die de drogist verkoopt voor mensen met een beugel, dan kan je overal in, onder, achter en tussen.
Samenvatting
Samengevat: wanneer je elke week tenminste 20% water ververst (en daarbij een deel van de bodem schoonmaakt met een vuilklok) zal je (vermoedelijk) elke 4-6 weken je filter(s) EN pomp moeten schoonmaken, maar dat kan je heel eenvoudig zelf exact bepalen. Denk daarbij niet dat je het kunt “aflezen” aan de doorstroomsnelheid, bijvoorbeeld aan hoeveel water er terugloopt in je bak. Bij externe filters kunnen vervuilde slangen, bochten, kranen en buizen voor de nodige narigheid zorgen (en die moeten dus ook regelmatig worden “geflost”) maar bij interne filters zoals die van Juwel heeft de pomp een “bypass-mogelijkheid” om bij dichtgeslagen filtermedia water rechtstreeks uit de bak te halen en er weer in terug te pompen, zodat de pomp niet doorbrand. Dat het sommige mensen toch lukt spreekt wel voor ze wat betreft hun schoonmaakinterval.
Laat je ook niet te gek maken door “zoveel liter per uur” vermeldingen op filters, want dat wordt gemeten bij GEEN filtervulling en 0 (nul) opvoerhoogte. In de praktijk haal je die hoeveelheden dus nooit en bij een vervuild filter al helemaal niet. Maar gelukkig werken biologische filters het best wanneer ze langzaam (maar wel constant) doorstroomd worden. De bacterietjes moeten wel de tijd hebben om hun voedsel uit het water op te nemen en dat gaat niet bij hoge snelheid. Net zoiets als instappen bij een trein die langs raast.
Het is een heel verhaal geworden, maar ik hoop dat het e.e.a. duidelijk maakt. Een goed begrip is het halve werk ;-)
goede morgen ik heb een vis glas van 1200 liter en een biobak maar de vissen gaan steeds dood wat kan ik daar aan doen
Weet je zeker dat die link naar aqua info gaat? De link stuurt mij door naar een Arabische website met te veel bloot!
Dank je, ik heb de link verwijderd!
Mooie site, bedankt.
Graag gedaan :)
John hoe zit het met dat spoelen niet warmer dan 30° een discusbak of in de zomer kan het wel iets warmer worden?
Zolang het water niet (veel) warmer is dan het aquarium water zit je wel goed. 30 graden is niet meer dan een globale temperatuur….met de hand is het verschil tussen 30 en 33 graden nauwelijks te voelen….richting 40 voel je al wel verschil maar zal nog niet heel schadelijk zijn.
Ik heb sinds een aantal weken een aquariu voor mijn 2 sluierstaarten. Maar ik heb nu telkens getik in mijn pomp, bijna alsof er een steentje in zit. Er zit een filter in met spons en zwarte korrels erin. Wat kan ik het beste doen om dit te voorkomen?
Dat hangt er natuurlijk vanaf waar dat getik vandaan komt. Zitten er hele kleine korrels in die kunnen bewegen of zijn ze wat groter? Als de korrels tikken zou je die kunnen vervangen door ander filtermateriaal zoals bijvoorbeeld Siporax.