Filtering en de stikstof cyclus

Het is zeer belangrijk om de werking van de stikstof cyclus te begrijpen om zo een gezond en veilig milieu voor uw vissen te krijgen en houden. Om de stikstofcyclus te begrijpen, is het belangrijk eerst een goed inzicht te krijgen in hoe uw filter werkt. De filters werken op drie belangrijke MECHANISCH, CHEMISCH EN BIOLOGISCHE manieren:

MECHANISCH De mechanische filtratie is misschien het gemakkelijkst te begrijpen; het betekent eenvoudig dat de vaste stoffen (vuil) door het filtermiddel uit het water worden gefiltreerd – dit kan met spons, filterwol, enz. Echter zal door het filteren het filter langzaam aan verstopt raken door het uigevangen vuil, met regelmatige intervallen het filter schoonmaken om het filter efficient te houden is dus een vereiste.

CHEMISCH Chemische filtratie betekent dat met een bepaald type filtering de chemische samenstelling van het water wordt veranderd en hierdoor schadelijke chemische stoffen uit het water worden verwijderd. Binnen het aquarium is dit minder algemeen gebruikt en verwijst gewoonlijk naar geactiveerde koolstof of sommige harsen. De geactiveerde koolstof verwijderd schadelijke chemische producten uit het water door ze te absorberen. De koolstof zal uiteindelijk verzadigd raken en moet worden vervangen.

BIOLOGISCH De biologische filtering is ongetwijfeld het belangrijkst van de drie types filtering. De schadelijke chemische producten die in het water door de vissen in het aquarium worden gedeponeerd worden biologisch omgezet in minder schadelijke chemische producten door ‘vriendelijke’ bacteriën. Dit is wat we de Stikstof Cyclus noemen

De Stikstof cyclus:

Wanneer u voor het eerst vissen in een nieuw aquarium plaatst, is het belangrijkste probleem niet het stevige afval dat door de vissen wordt geproduceerd, maar het is de ammoniak (NH3) die in het water wordt vrijgegeven. Dit is zeer giftig aan de vissen. De eerste van onze vriendschappelijke bacteriën die in actie komt zijn de Nitrosomonas bacteriën. Deze bacteriën halen al hun energie die ze nodig hebben om te groeien en zich te vermenigvuldigen uit het omzetten van ammoniak in nitriet.. Zij leven op verschillende plekken zoals in de grond, riolering, zoet water, enz. en zij doen het zeer goed in plaatsen waar er hoge niveaus van stikstof zijn. Deze bacteriën hebben veel energie nodig om te groeien en zich te vermenigvuldigen, hierdoor duurt het een tijdje voordat ze in voldoende aantallen zijn om bruikbaar te zijn in het aquarium. Het is daarom zeer belangrijk dat u het pas ingerichte aquarium niet direct helemaal vol gooit met nieuwe vissen. Geduld hebben is een deugd en een heel klein visbestand is nodig om mee te beginnen (één of maximaal twee/drie vissen afhankelijk van de grootte van het aquarium en de grootte van de vissen).

Nitriet

Zodra de eerste vissen in het aquarium zitten en je ze begint te voeren zal uit hun ontlasting giftige ammoniak ontstaan en ademen ze CO2 uit. Ammoniak komt ook het aquarium in door rottend materiaal als dode planten en voedselresten. De Nitrosomonas bacteriën in het water beginnen dan de ammoniak om te zetten in Nitriet (NO2) en als ze dit doen beginnen ze zich te vermenigvuldigen. Als Nitrosomonas bacteriën in aantallen groeien, zakken de ammoniak niveau’s overeenkomstig, het nitriet gehalte in het water zal snel gaan stijgen.

Nitriet is bijna net zo gevaarlijk voor de vissen als Ammoniak en dit is waar de 2e lichting vriendelijke bacteriën in actie komen: De Nitrobacter. Deze microscopische staafvormige bacteriën beginnen het filter te koloniseren en voeden zich met de nitriet (NO2) die geproduceerd wordt door de Nitrosomas bacteriën. Ze zetten het nitriet om in Nitraat (NO3) wat veel minder schadelijk is voor de vissen en andere dieren. Bij het omzetten van de stoffen gaan ook de Nitrobacter zich vermenigvuldigen totdat er een balans is bereikt.

De bijproducten van deze cyclus zijn CO2, uitgeademd door de vissen en de nitraten geproduceerd door de bacteriën. Beiden worden tot op zekere hoogte opgenomen door de aanwezige planten. De CO2 wordt gebruikt door de planten tijdens de fotosynthese, hierdoor wordt er weer zuurstof in het water gebracht en de planten gebruiken de nitraten als meststof om zo te groeien.

In een ideale wereld zou er nu niets meer te vertellen zijn, maar omdat we onze aquaria voornamelijk houden voor de mooie visjes, is de bezetting van het aantal vissen ten opzichte van de hoeveelheid planten vaak te hoog. Daar is niets mis mee maar het betekend dat er meer nitraten worden geproduceerd dan de planten nodig hebben. In sommige gevallen zetten sommige mensen ook een aquarium op zonder planten of met plastic planten ter decoratie. Dit betekend dat langzaam aan, over een bepaalde periode, de nitraten in het aquarium opbouwen tot onacceptabele niveau’s. Hierdoor moeten we dus regelmatig water verversen.

Tot slot: als je het filter gaat schoonmaken om de filterwatten uit te spoelen, is het belangrijk dat je hiervoor water gebruikt uit het aquarium. Tijdens het uitspoelen vervang je dus automatisch ook een deel van je water omdat je een deel wegspoelt. De reden voor het gebruik van aquarium water is dat het chloor en de chlorides die het waterschap toevoegt om het water te reinigen ook de bacteriën in het filter doodt. De logische conclusie is dat als je het filtermedia dan terug stopt je niet alleen alle bacteriën in het filter hebt gedood en de zeer belangrijke stikstof cyclus hebt doorbroken maar dat je ook een grote hoeveelheid dode bacteriën in je aquarium hebt losgelaten die gaan rotten en bijdragen aan de chemische onbalans veroorzaakt door de schoonmaak.

Om dezelfde redenen is het zeer belangrijk dat als je een gedeelte van het water vervangt je er voor moet zorgen nooit onbehandeld kraanwater gebruikt. Het water moet altijd ontchloord worden voor gebruik of door het 24 tot 48 uur te laten staan met wat beluchting erop of door het kraanwater te mengen met een water conditioner of de-chloorinator die in alle goede aquarium winkels te krijgen zijn. Het is het vermelden waard dat het water laten staan met beluchting wel het chloor uitdrijft maar niet de chlorines, in dat geval is een water conditioner beter.

Edit: In Nederland wordt alleen in geval van calamiteiten (bv. leidingbreuk) nog chloor gebruikt om de leidingen te spoelen. Normaal gesproken bevat het water geen chloor meer en is het veilig om te gebruiken. In andere landen wordt nog wel chloor of chlorines gebruikt. Als je een glas water vult is dit duidelijk te ruiken.

Bron: www.aquarticles.com (niet meer beschikbaar)
Vertaling: John de Lange