Bouw van mijn houten aquarium

Voor de liefhebber of de geïnteresseerde een verslag hoe ik mijn houten aquarium heb gemaakt. Ik pretendeer niet te zeggen dat dit de enige manier is of dat dit de juiste manier is. Dit is de wijze hoe ik het heb gedaan en als je ooit zelf zoiets wilt doen, misschien geeft het je een paar handvatten. Het is een enorme klus en ik heb er erg veel van genoten.

Ik heb mijn 1.50 meter Juwel bak nu ruim 3 jaar. Het probleem met zo’n bak is een degelijke verlichting. Nu had ik al twee buizen toegevoegd en gezorgd dat ik ze allemaal apart kon schakelen, toch…..
Met een grotere bak, gemaakt naar mijn eigen wensen, kan ik meer uitleven in de hobby. Ik wil geen volglas aquarium, het is veel zwaarder, kwetsbaarder en met hout heb je meer vrijheid voor een doorvoering hier en daar. Binnen de eigen aquariumvereniging ‘De Rode Rio’ in Alkmaar, is er kennis zat m.b.t. het bouwen van een houten aquarium. Binnen een vereniging trek met de één wat meer op dan met de ander. Johan had zelf al eens zo’n bak gemaakt en wilde mij wel helpen. Wat wil je maken, was zijn vraag?

Ik wil een plantenbak en na het meten van de beschikbare ruimte in de kamer moest hij 2.30*68*70 worden. De grindbodem moest dik worden, vooraan 12cm oplopend naar achteren. Ik wil T5 verlichting gebruiken en alles aansturen met de profilux computer. De binnenkant wordt afgewerkt met polyester en dan stelt weer eisen aan het hout wat je wilt gebruiken, okoume. De reden zal ik verderop toelichten.
Daarnaast wil ik een groot voorfilter zodat mijn pompen ‘schoon’ blijven. Het voorfilter is weer een extra kweekvijver voor bacteriën. Ook wil ik het water kunnen afromen om eventueel drijvend ‘vuil’ te kunnen verwijderen. Alles moet deelbaar zijn zodat ik bij een eventuele verhuizing in de toekomst de bak gemakkelijk uit elkaar kan halen en weer in elkaar kan zetten.

Dit waren zo’n beetje de eerste gedachten, vanuit daar een eerste tekening en berekening welk en hoeveel materiaal nodig is. Niet te ver vooruit plannen met materiaal.

Het is half december 2006, we moeten in een klein schuurtje werken en stilletjes heb ik in gedachte om in april 2007 klaar te zijn.

Begonnen met het lassen van het frame. Gekozen voor 3×3 balkjes staal, zeer zeker sterk genoeg om alles te kunnen dragen. Het hout gehaald en op maat laten zagen en dan krijg je al een beetje het idee hoe groot het nu echt gaat worden, best groot……

Met schroeven en lijmen de boel in elkaar zetten en natuurlijk het gat, waar straks het glas komt, eruit gezaagd. Op de foto zie je Johan die mij ontzettend heeft geholpen.

Na het schroeven zag hij er dan zo uit. De latten die er bovenop liggen worden straks gebruikt voor de lichtkap.

Hieronder de achterkant van de klep die vast aan het aquarium zit. Dit vaste gedeelte is 0,5 cm hoger geplaatst omdat onder het beweegbare gedeelte van de kap een tochtstrip komt.

In de kap wordt de elektra weggewerkt, daarover later meer. Houd wel al rekening met het waterpeil en de hoogte van de tl-voetjes, die mogen elkaar niet raken.

Het polyester aanbrengen moet nauwkeurig gebeuren en alle lucht moet onder het glasvezel weg. Het polyester is kwetsbaarder bij zo’n bel en er kan water onder komen. De lucht dus goed wegstrijken en rollen (daar hebben we een speciaal rollertje voor gebruikt). Okoume is een houtsoort dat niet vet is en een goede aanhechting heeft. Het polyester en het hout vormen na het drogen één geheel en zijn niet meer van elkaar te scheiden. Bij ander hout bijvoorbeeld meranti is dat wel eenvoudig te doen.

Door de goede aanhechting wordt de bak echt massief en kan dan alleen nog maar met grof geweld kapot. Het was eind december dus het duurde iets langer voordat de polyester goed was uitgehard. Beter zou je dit buiten kunnen doen en het warmer is. De geur in huis van polyester is niet te ontkennen, het stinkt heeeeel erg.

Het afbouwen gebeurd in de kamer. De reden hiervoor, hij is nu nog handelbaar vanwege het gewicht. Het frame goed lakken om roesten te voorkomen. Nu zie je mij zelf even in actie.

Als het frame droogt kan ik verder met het coaten van binnenkant van de kap.
Aan de onderkant van de kap zit ook polyester om hem waterdicht te maken. We hebben randjes aangebracht zodat condens water via de randjes terugloopt in het aquarium bij het open maken van de kap.

Ik heb voor roestvrij staal gekozen voor de afwerking. Zie bovenrand aquarium en achterkant kap. Het roest natuurlijk niet en het is een vlakke afwerking, met een tochtstrip is het dan goed afsluitbaar.
Polyester heeft de eigenschap om in de tijd toch iets van water op te nemen. Om hem helemaal waterdicht te maken is een coating aangebracht. Zwart voor het water gedeelte en wit voor wat boven water zit (reflectie van het licht).

Hier is dat goed te zien. Eerst het wit aanbrengen en goed laten drogen. Dan kan je met afplaktape een mooie scheidingslijn aanbrengen (afplaktape is op de foto moeilijk te onderscheiden van het wit :-) ).

---

Gaande weg wordt het al meer een aquarium. Ik heb er voor gekozen om alleen met bodemverwarming te werken. Er komen 8x T5 buizen van 54W boven te hangen, dat moet samen genoeg warmte geven. Ik heb wel een voorziening gebouwd dat een eventuele verwarming nog kan worden ingebouwd.

De houders van de bodemverwarming heb ik aan de bodem vast gelijmd. Je krijgt bodem verwarming geleverd met zuignappen. Met flinke plantenwortels wil je dan de draad nog wel eens omhoog trekken en breng dat maar weer eens netjes naar beneden :-). Op deze manier blijft de draad op zijn plek Als lijm gebruik ik Sikaflex 291. Deze wordt gebruikt op en voor schepen. De lijm is erg sterk, blijft flexibel en lijmt goed op hout, glas en polyester. Gebruik altijd één soort lijm. Lijmen kunnen chemisch op elkaar reageren. Bijvoorbeeld silicone kan oplossen samen met een andere lijmsoort, als gevolg van een chemische reactie.

Hieronder een gedeelte van de machinekamer. In de bodem zijn 4 gaten gemaakt. Twee gaten voor de afvoer (zitten ongeveer op een derde van de zijwand) en in de hoeken 2 gaten voor de toevoer. Ik gebruik 2 Eheim pompen die hun water uit het voorfilter krijgen. Het voorfilter is 40x30x30 groot (36 liter) Ik kan links en rechts geheel gescheiden van elkaar laten draaien. Daardoor kan ik een gedeelte uit zetten of uit elkaar halen, als het moet, zonder dat het aquarium er nadeel van heeft.

Alles is van pvc gemaakt (25 mm) behalve de aanvoerbuis van het voorfilter, die is 40 mm. Goede en voldoende toevoer en hierdoor wordt het water ook rustiger (afname van druk). Als ik smalle pijpjes zou gebruiken wordt de druk groot en daardoor ook de snelheid van het water. Het water komt nu rustig het voorfilter in dat dan goed haar werk kan doen.

Het voorfilter is gevuld met keramische pijpjes en watten. Aan de linkerkant wordt het afgeroomde en gefilterde water teruggevoerd in de persleiding. Aan de rechterkant wordt CO2 in de persleiding toegevoegd via een reactor.

Op onderstaande foto is het huis van de afromer te zien. Het werkt met een soort sluisje waarvan de hoogte net onder de waterspiegel staat. Via de linker buis wordt het water naar een 3de (en klein) filter gebracht. Met een pomp terug in de persleiding. De rechterbuis is voor de ontluchting van het filter. Het werkt met de zwarte kracht dus de lucht moet wel kunnen ontsnappen (filter is een gesloten systeem). Daarnaast met het ontluchten wordt soms water meegevoerd naar boven en die wordt dan zo weer teruggevoerd.

Eindelijk de binnenkant aankleden van het aquarium. Ik wil graag stenen gebruiken. Deze moeten natuurlijk kalkvrij zijn (voor de CO2). Ik wil stenen gebruiken omdat planten zich hier beter aan kunnen aanhechten. Johan (de man die me helpt) heeft goede ervaring met discuskeien, dus die gebruik ik ook. Deze zijn ook heel gemakkelijk te splijten dus van een dikke steen kan je een mooie smalle maken. Het was wel zoeken naar deze stenen omdat die hier dus bijna niet meer worden verkocht, naar het bleek.
Het glas was inmiddels ook besteld. Voor een bak met deze grootte is 10 mm genoeg, om aan de veilige kant te zitten heb ik voor 12 mm gekozen.

De achterwand is als eerste van stenen voorzien omdat zonder glas daar nog goed is bij te komen.

Het glas is 1,5 cm groter dan het gat (links, recht, onder en boven). In het aquarium is een randje gemaakt waar het glas op kan steunen. De foto hieronder geeft het beeld voordat hij op het randje was getild.

Nu zijn er verschillende manier om de ruit te kitten. Ik had het idee als je hem van onderaf tegen de bovenkant aandrukt dan pers je de lijm weg. De ruit moest er recht tegenaan worden gezet om overal evenveel kit (dus aanhechting) te krijgen. Dat was wel wat lastiger. Afstandsstukjes geplaatst en met een spiegel aan de binnenkant om te zien of met het ertussen spuiten van de kit, de lucht weg was. Luchtbellen in de kit geven een grote kans op lekkage.

Uiteindelijk gelukt. Nu kreeg ik echt het gevoel dat het een aquarium begon te worden. Hieronder is te zien hoe de vooruit tijdens het drogen van de kit tegen de voorkant werd gedrukt.

Toen de ruit vast zat konden de zijwanden met stenen worden behangen.

Nu was de binnenkant zo goed als af. Alleen nog even de korfjes voor de aan en afvoer van het water aanbrengen.

Ondertussen is in de lichtkap ook al het één en ander gebeurd. Al de bedrading en besturing voor de computer zijn aangebracht. Ik heb 8xT5 54W HO boven het water. Deze verlichting wil ik wel kunnen dimmen want een hele dag voluit lijkt me niet aan te bevelen.

Hierboven kan je zien hoe dat is aangebracht. Zo te zien waren er nog een paar losse eindjes.
Nadat de elektrische installatie ook af was, was daar het grote moment, er ging voor het eerst water in. Eerst een beetje, zodat het water alleen bij de pompen kwam en net boven de afvoer in de bak. Bleek dat ik 2 fittingen nog wat steviger mocht aandraaien, verder gelukkig geen lek.

Ja, nu is ook duidelijk waarom er water in een aquarium moet, hij wordt gelijk zoveel mooier :-)

Er stond nog geen plant in, er zwom nog geen vis in en wat was ik al blij. Na zoveel maanden werk, dit moment….

Ik heb het aquarium na één dag leeg gehaald en weer gevuld. Vervolgens heb ik hem na een week weer helemaal leeg gemaakt. Ik heb dat gedaan zodat eventuele reststoffen van lijm of polyester in het water konden oplossen en ik die niet bij mijn vissen en planten kreeg.

Op 15 juni was het zo ver. Ik heb alles van mijn oude bak, die biologisch goed draaide (even een terugblik waar ik vandaan kwam, de oude bak), overgezet.

Al het water, bodem en filtermateriaal is direct overgegaan naar de nieuwe bak. Hiermee kreeg de nieuwe bak alvast de goede bacteriën mee. Omdat ik de bodem ook overzette moest daar wel water bij om te voorkomen dat de bacteriën in de bodem zouden sterven. Klein nadeel is dat je bak de eerste dagen niet zo helder is. Ik kon de achterwand niet meer zien. Na ongeveer 3 dagen was alles weer oké.

En kon ik zien hoe ik de plantjes er blind in had gezet. Ik had een bak van 400 liter van 1.5 meter lang. Nu een bak met ruim 950 liter en 2.30 meter lang, de plantjes moeten nog flink groeien voor het een beetje vol gaat worden.

---

Ik merk dat ik toch niet van alles foto’s heb gemaakt. In de deksel is een stalenframe gemaakt, omdat het hout toch krom trok. Het frame moet dat voorkomen en daardoor sluit de deksel goed. Hierdoor werd de deksel erg zwaar en om dat te verhelpen is een contra gewicht achter het aquarium gehangen en dit gewicht is aan de voorkant van de klep met staaldraad vastgezet. Hierboven op de foto kan je de twee bevestigingspunten zien. Tussen die lengte hangen aan de achterkant staalbalkjes. Nu gaat de klep veel gemakkelijker open. Anders begint aquarium houden toch op fitnessen te lijken.

Nu alles klaar is kon ik nadenken over wat voor soort omlijsting ik wilde hebben. Ik heb gekozen voor eiken. Dit is natuurlijk, daarom rustig en heeft prachtige tekeningen in het hout. Met 10 planken die eigenlijk voor de vloer zijn bedoeld en een beetje eikentriplex is alles gemaakt.

Johan heeft de juiste gereedschappen. Goed gereedschap is bijna al het werk. Een draaibank, een freestafel en lasspullen, ik had het niet en hij wel. Zonder die gereedschappen was het nooit het aquarium geworden die het nu is.

Maar goed aan de slag.
Alles moet weer eenvoudig uit elkaar te halen zijn, dus de onderkant van het meubel en de zijwanden zijn losse delen.
De planken voor de omlijsting van de voorkant en zijkant worden met penverbindingen aan elkaar vastgezet. Op die manier zit het zo vast dat het niet kan wijken.

Hier zijn we die aan het maken.

Op de foto Johan bezig met de frees.

Het ging eigenlijk heel voorspoedig en alles was zo op maat gemaakt en kon in elkaar gezet worden. Hieronder zie je hoe de lijst van de voorkant ligt te drogen. Goed ingeklemd voor een strakke verbinding.

Vervolgens het frame voor de onderkant gemaakt en natuurlijk gelijk even kijken hoe het zou gaan worden.

Hieronder het frame werk van één van de zijkanten.

Terwijl hierboven al één van de deurtjes ligt te drogen (Deze zijn gemaakt van drie plankdelen, om de gewenste breedte te krijgen), is de voorlijst al tegen het aquarium aangeplakt. Zo bleef hij 24 uur drogen.

En na 24 uur ziet het er dan zo uit.

Nu het meubel steeds verder af kwam werd het aquarium steeds mooier volgens mij. Ik denk dat dat kwam door, 1 het mooie hout en ten tweede het rommelige ging er steeds meer van af en er begon echt rust uit te stralen.

Zo zou hij er dan gaan uitzien als de deurtjes er voor kwamen.

Eerst het hout in de olie zetten. Nu is goed te zien welk gedeelte al is gedaan en welke nog moet gebeuren. Door de olie kwam de tekening in het hout er nog mooier uit.

Om de deurtjes en schanieren op een eenvoudige wijze op gelijke hoogte te zetten, hebben we een mal gemaakt. Ik durf gerust te zeggen dat het je zonder mal niet zo mooi lukt, als het al lukt. Hieronder zie je de mal. Hij is van staal en de gaten zijn voorgeboord. Hierbij is rekening gehouden met het formaat van de schanieren.

Daar hangen de deurtjes dan. Om het zo strak mogelijk te laten zijn zitten er geen handvatten aan de deurtjes. Aan de bovenkant van de deurtjes is een gedeelte schuin weg gefreesd. Op die manier heb je grip. Met magneetjes sluiten ze mooi.

Nu nog de zijkanten. Om hem niet zo plomp te laten zijn, valt het midden gedeelte iets naar binnen. Het geeft een mooi effect en de zijkant oogt niet zo massief.

Eentje klaar met oliën en de tweede bijna. Het schiet nu al lekker op.
Er rest nog één lastig klusje en dat is de bovenlijst. Deze komt iets schuin naar voren ook weer om het optisch iets aantrekkelijker te maken. Nu moet alles schuin en dan moeten de maten echt goed worden overgenomen. Het was even één van laatste loodjes….

Op de kap hebben we de drager van de lijst gemonteerd. Deze hebben we onder een hoek gezet. Hierboven droogt hij, goed vastgedraaid met klemmen. De drager is zo dik dat de lijst net mooi over het randje valt en je een mooie afwerking krijgt.

---

Vervolgens kon het hout voor de voorkant en zijkant van de kap gemonteerd worden.

Dan na maanden bouwen was het houten aquarium op 22 augustus 2007 af…..

Nog even een paar foto’s van de techniek

Beginnen links. De behuizing van de overloop. De elektrische bekabeling is bij elkaar gebonden.

Daaronder het overloopfilter. Het water valt er door de zwaartekracht in en wordt door een apart pompje teruggevoerd in het aquarium.

Vervolgens niet zo’n duidelijke foto. Ik heb er 2x Eheim 2078 in staan, dit is de linkerkant.

In het midden gedeelte staan het voorfilter. Via 2 toevoeren wordt deze gevuld. Beide pompen krijgen hun water uit het voorfilter.

Dan blijft de rechterkant nog over. Aan deze kant wordt de CO2 toegevoegd. De oranje slang rechts is voor de afvoer van het water voor het water verschonen. Het niveau is in te stellen in het aquarium en hij loopt dan tot die hoogte zelf leeg.

De verlichting. Even zitten spelen met de camera om de intensiteit van het licht weg te halen en de kleuren goed te laten zien. Ik gebruik de kleuren, van boven naar beneden: 840, 865, 830 en 840

Er is vast nog veel meer te vertellen. Met deze stappen heb ik een beeld willen geven hoe mijn houten aquarium is gebouwd. Hier en daar heb ik geprobeerd uit te leggen waarom ik bepaalde keuzes heb gemaakt.
Het was veel werk. Toen ik eraan begon dacht ik in 4 maanden klaar te zijn, het zijn er 8 geworden. Door mijn werk kon ik er hoofdzakelijk in de weekenden aan werken. Gelukkig heb ik het altijd leuk gevonden en ook nog veel van geleerd. Het is wel in mijn voordeel geweest dat iemand me heeft geholpen die zelf ook al eens zo’n aquarium heeft gemaakt.

Hopelijk heb ik iemand kunnen helpen of ideeën gegeven, nog één keer dan….. :-)

Groet
Raymond