Toxotes microlepis – Kleingeschubte Schuttersvis
Toxotes microlepis werd voor het eerst beschreven door Günther in 1860. De vissen behoren tot de familie Toxotidae. De geslachtsnaam Toxotes is afgeleid van het Griekse woord “toxotes,” wat “boogschutter” betekent, een verwijzing naar de opmerkelijke manier waarop deze vissen jagen door waterstralen te spuiten op insecten. De soortnaam microlepis komt van het Griekse “micros” (klein) en “lepis” (schub), wat duidt op de relatief kleine schubben van deze vis in vergelijking met andere schuttersvissen.
Hieronder volgt een uitgebreid profiel van de Toxotes microlepis, de Kleingeschubte Schuttersvis, gebaseerd op de verstrekte documenten.
Uiterlijk, Gedrag en Levensverwachting
De Kleingeschubte Schuttersvis (Toxotes microlepis) heeft een diep, afgeplat lichaam met een bolle buik en een relatief korte, puntige snuit. De rug is vlak en de buik sterk gebogen. De ogen zijn groot. De basiskleur is geelachtig tot zilverachtig, met donkere banden of vlekken. De vinnen zijn over het algemeen wit tot gelig, met soms een donkere vlek op de rug- en anaalvin. De schubben zijn klein, vandaar de naam Kleingeschubte Schuttersvis. De maximale lengte bedraagt ongeveer 15 centimeter.
Geslachts- en leeftijdsverschillen: Het verschil tussen mannen en vrouwen is bij deze soort heel moeilijk te zien. Juveniele vissen zijn vaak in kleine groepjes te vinden rondom half-ondergedompelde boomstammen of takken.
Gedrag en temperament: Toxotes microlepis is over het algemeen een vreedzame vis, maar kan kleinere medebewoners wel opeten. In een aquarium is het aan te raden om ze in groepen van vijf of meer te houden om agressie tussen soortgenoten te voorkomen. Ze zijn actief en leven in de midden- en bovenwateren. Hoewel ze niet extreem schuw zijn, hebben ze wel beschutting nodig in de vorm van planten of decoraties. Ze zijn bekend om hun unieke jachtmethode: het nauwkeurig afschieten van insecten met een straal water. Deze vaardigheid kan in een aquarium worden gestimuleerd door voedsel boven het wateroppervlak aan te bieden.
Levensverwachting: De verwachte levensduur van Toxotes microlepis in een aquarium is ongeveer 10 jaar. De levensduur in het wild is niet bekend.
Biotoop en Ecologie
Toxotes microlepis wordt in de natuur aangetroffen in India, Sri Lanka, Indonesië, Maleisië, Thailand, Vietnam, Cambodja, Laos, Myanmar en Papoea-Nieuw-Guinea. De soort komt voor in zowel zoet als brak water, en leeft veel verder landinwaarts dan andere schuttersvissen, in grote rivieren en langs de oevers van stromende en stilstaande wateren met overhangende vegetatie. Voorbeelden van rivieren waar ze voorkomen zijn de Mekong en Chao Phraya.
Hun natuurlijke habitat kenmerkt zich door een overvloed aan overhangende vegetatie langs de oevers, die dient als schuilplaats en jachtterrein. De waterbodem kan variëren, maar er is vaak sprake van een bodem met half-ondergedompelde boomstammen of takken.
Dieet
In hun natuurlijke habitat voedt Toxotes microlepis zich voornamelijk met terrestrische insecten, zooplankton, schaaldieren en larven van waterinsecten . Ze zijn bekend om hun unieke jachtmethode waarbij ze insecten van boven het wateroppervlak met een straal water afschoten .
In een aquarium kan Toxotes microlepis gevoerd worden met een gevarieerd dieet dat bestaat uit levend voer zoals muggenlarven, kleine krekels, sprinkhanen en andere insecten. Ook commercieel verkrijgbaar diepvriesvoer, zoals artemia en daphnia, kan worden aangeboden. Het is belangrijk om het voer boven het wateroppervlak aan te bieden om hun natuurlijke jachtinstinct te stimuleren. Een gevarieerd dieet zorgt voor een gezonde groei en ontwikkeling. Let op dat je geen te grote prooien aanbiedt, aangezien dit problemen kan veroorzaken met de spijsvertering.
Hoe schiet Toxotes microlepis zo nauwkeurig een straal water?
De Kleingeschubte Schuttersvis (Toxotes microlepis) genereert zijn waterstraal door een combinatie van anatomische aanpassingen en spiercontrole. Ze gebruiken hiervoor een zogenaamd “blaaspijp”-mechanisme:
De vis heeft een langwerpige, diepe groeve in het verhemelte (dak van de bek). De tong kan tegen het verhemelte worden gedrukt, waardoor een kanaal ontstaat dat als een soort “loop” fungeert. Dit palatinale kanaal wordt niet gevormd door een vast botstructuur, maar door een combinatie van zachte weefsels in het verhemelte en de tong. De tong kan tegen het verhemelte worden gedrukt, waardoor een langwerpige, smalle groeve wordt afgesloten tot een kanaal.
Door de kieuwdeksels krachtig samen te persen, wordt water uit de keelholte in het palatinale kanaal geperst. De tong fungeert als een klep en reguleert de waterstroom. De spieren rondom de bek en keelholte zorgen voor de precieze controle over de kracht en richting van de waterstraal.
De nauwkeurigheid van de schuttersvis is opmerkelijk. De vis houdt rekening met de lichtbreking (refractie) aan het wateroppervlak. De vis schiet niet rechtstreeks naar het schijnbare punt waar het insect zich bevindt, maar corrigeert voor de afwijking van het licht. Dit betekent dat ze een complex visueel systeem hebben en een vermogen om de afstand en de hoek van de waterstraal te berekenen. De vis past ook de kracht en de duur van de waterstraal aan, afhankelijk van de afstand tot de prooi. De vis richt de waterstraal niet alleen met de bek, maar gebruikt ook zijn hele lichaam om de hoek te bepalen. De vis blijft stilstaan tijdens het schieten, wat de nauwkeurigheid verbetert.
Springen uit het water
De Kleingeschubte Schuttersvis (Toxotes microlepis) is een meester in het jagen op insecten boven het wateroppervlak. Niet alleen schieten ze op prooien boven het water maar ook springen ze uit het water om hun prooi te vangen. In plaats van te springen zoals een zalm, gebruikt hij een combinatie van krachtige bewegingen om snel uit het water te komen. Ze komen hiermee tot zo’n 2,5 keer hun lichaamslengte uit het water. Het is geen enkelvoudige sprong, maar een driefasig proces:
Fase 1: Richting en voorbereiding: De vis zwemt vlak onder het wateroppervlak, richt zijn lichaam en ogen op het insect. Dit is een rustige fase, waarbij de vis zijn positie nauwkeurig bepaalt.
Fase 2: Krachtige stuwkracht: De vis gebruikt zijn staartvin voor een reeks krachtige slagen. Dit is geen simpele staartslag, maar een gecoördineerde beweging waarbij de staartvin snel heen en weer beweegt, net als een propeller. Tegelijkertijd helpen de borst-, anaal- en rugvinnen om de stuwkracht te vergroten en de richting te bepalen. Deze vinnen creëren sterke waterstralen die de vis met grote snelheid omhoog duwen. Denk aan een raket die wordt gelanceerd.
Fase 3: Glijden: Zodra de vis het wateroppervlak verlaat, stopt hij met het bewegen van zijn vinnen. Hij glijdt nu door de lucht, gebruikmakend van de snelheid die hij in fase 2 heeft opgebouwd. Dit is een ballistische beweging, vergelijkbaar met het gooien van een bal. De vis heeft geen extra kracht nodig om hoger te komen; de snelheid die hij in het water heeft bereikt, brengt hem naar het hoogste punt van zijn sprong.
De combinatie van deze drie fasen maakt het de schuttersvis mogelijk om met verbazingwekkende precisie en snelheid uit het water te springen en zijn prooi te vangen. Het is een perfect gecoördineerde actie, waarbij de vis zijn lichaam en vinnen gebruikt als een krachtig en nauwkeurig jachtmechanisme.
Het aquarium
Voor een groep van vijf of meer Toxotes microlepis is een aquarium van minimaal 150 centimeter aan te raden. Voor grotere groepen is een nog groter aquarium nodig. De inrichting moet beschutting bieden, zoals drijvende planten, wortels en takken, om de vissen een veilig gevoel te geven. Een substraat van zand of fijn grind is geschikt. De achterwand kan worden ingericht met rotsen of achtergronddecoratie. Het is belangrijk om voldoende zwemruimte te creëren.
Als je het natuurlijk jaag gedrag van deze soort wil zien, is voldoende ruimte boven het aquarium aan te raden. Let op dat ze ook tot 2,5 keer hun lichaamslengte uit het water kunnen springen!
De ideale waterwaarden voor Toxotes microlepis zijn een pH van 6.5-7.5, een temperatuur tussen de 23-28°C en een gemiddelde hardheid. Het is belangrijk om voor schone en goed gefilterd water te zorgen.
Toxotes microlepis kan goed worden gehouden met andere, vergelijkbaar grote, vreedzame vissen die niet als voedsel dienen. Geschikte medebewoners kunnen zijn bepaalde soorten Corydoras, kleine tetras, en andere vreedzame bodembewoners, mits ze groot genoeg zijn om niet opgegeten te worden. Het is echter belangrijk om kleinere vissen te vermijden, aangezien Toxotes microlepis ze kan opeten. Vermijd agressieve of territoriaal vissen.
Kweek van Toxotes microlepis
Over de kweek van Toxotes microlepis heb ik geen informatie kunnen vinden.
Conclusie
De Kleingeschubte Schuttersvis (Toxotes microlepis) is een fascinerende vis met een unieke jachtmethode, maar vereist een ruim, goed ingericht aquarium en een gevarieerd dieet. Het zijn geen beginnersvissen, aangezien ze een specifieke omgeving en zorg nodig hebben. Hun vreedzame aard ten opzichte van soortgenoten is afhankelijk van de groepsgrootte; minimaal vijf exemplaren wordt aangeraden om agressie te voorkomen. Het ontbreken van succesvolle kweek in aquaria wijst op de complexiteit van hun voortplanting.
Het is belangrijk om te benadrukken dat het succesvol houden in een aquarium van Toxotes microlepis afhangt van het nabootsen van hun natuurlijke habitat, inclusief voldoende beschutting en een gevarieerd dieet. Hun behoefte aan een groter aquarium en de uitdagingen rondom kweek maken ze tot een soort voor ervaren aquarianen.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
Nonn Panitvong – Siamensis.org
