Rhinopias frondosa – Onkruid Schorpioenvis
Rhinopias frondosa werd voor het eerst beschreven door de Duitse zoöloog Albert Günther in 1892. Deze vis behoort tot de familie Scorpaenidae, die bekend staat als de schorpioenvissen. De familie Scorpaenidae bestaat uit zo’n 25 geslachten, waaronder het geslacht Rhinopias, dat zes soorten bevat. In het Nederlands worden ze ook wel Onkruid Schorpioenvis genoemd.
De geslachtsnaam Rhinopias is afgeleid van het Griekse woord voor neus (rhino) en ‘ops’ wat ‘uiterlijk’ betekent. De soortnaam frondosa betekent ‘vertakt of vol bladeren’, een verwijzing naar de vlezige tentakels die het lichaam van deze vis bedekken.
Synoniemen: Peloropsis frondosus (Günther, 1892), Scorpaena frondosa (Günther, 1892).
Beschrijving
Rhinopias frondosa heeft een sterk samengedrukt lichaam bedekt met wiertachtige tentakels. De kleur van deze vis varieert sterk en kan wit, geel, paars of donkerrood zijn. De kop en flanken zijn vaak bedekt met talrijke donkere, cirkelvormige vlekken. De vinnen zijn meestal dezelfde kleur als het lichaam, met soms kleine zwarte vlekken op de zachte delen van de rugvin. Deze vis kan een maximale lengte van 23 centimeter bereiken.
Verschillen tussen mannen en vrouwen: Er zijn geen duidelijke fysieke verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes. Beide geslachten kunnen echter verschillende kleuren vertonen, afhankelijk van hun omgeving.
Gedrag en temperament: De Onkruid Schorpioenvis is een solitaire en cryptische soort die vaak stil zit tussen koraal of rotsen. Soorten die zo klein zijn, verborgen leven of heel lastig te onderscheiden zijn van andere soorten dat ze niet worden ontdekt tenzij een expert zich in ze verdiept, worden ook cryptische soorten genoemd.
Ze zijn niet agressief en leven meestal alleen of in paren. Deze vissen zijn bodembewoners en kunnen schuw zijn.
Levensverwachting: In het wild kunnen deze vissen enkele jaren oud worden, maar in een goed onderhouden aquarium kunnen ze langer leven.
Giftige stekels
De Rhinopias-soorten, waaronder Rhinopias frondosa (Onkruid Schorpioenvis), staan bekend om hun giftige vinstralen. Deze giftige stekels zijn een kenmerkend kenmerk van de familie Scorpaenidae, waartoe schorpioenvissen en steenvissen behoren. Hier zijn enkele gedetailleerde punten over de giftige vinstralen van Rhinopias-soorten:
Locatie en structuur: De giftige stekels bevinden zich voornamelijk in de rug-, anaal- en buikvinnen. Bijvoorbeeld, Rhinopias frondosa heeft 12 stekels en 9 zachte stralen in zijn rugvin, en 3 stekels en 5 zachte stralen in zijn anaalvin. De stekels zijn relatief flexibel en kunnen gemakkelijk buigen onder lichte druk.
Gifafgifte: Het gif wordt afgegeven via groeven in de stekels. Wanneer de stekel de huid van een roofdier of een onvoorzichtige mens binnendringt, wordt het gif in de wond geïnjecteerd. Dit mechanisme is vergelijkbaar met dat van andere giftige vissen in de familie Scorpaenidae.
Effecten van gif: Het gif van Rhinopias-soorten kan intense pijn, zwelling en in ernstige gevallen systemische symptomen veroorzaken, zoals ademhalingsmoeilijkheden, spierzwakte en cardiovasculaire problemen. Het gif kan onder bepaalde omstandigheden potentieel dodelijk zijn.
Voorzorgsmaatregelen: Het hanteren van Rhinopias-soorten vereist extreme voorzichtigheid. Het wordt aanbevolen om gereedschap te gebruiken of dikke handschoenen te dragen om direct contact met de stekels te vermijden. Het is raadzaam om een notitie te bewaren met het telefoonnummer van de noodoproep voor vergiftiging en alle benodigde informatie over het dier naast het aquarium voor snelle hulp in geval van nood.
Gedragsaanpassingen: Deze vissen zijn hinderlaagroofdieren en gebruiken hun giftige stekels als verdedigingsmechanisme tegen roofdieren. Ze blijven roerloos, gecamoufleerd tussen het substraat, en slaan met een snelle uitval naar prooi.
Aquariumverzorging: In gevangenschap worden Rhinopias-soorten als kwetsbaar beschouwd en vereisen ze specifieke verzorging. Ze moeten worden gehuisvest in een aquarium met alleen soorten of met andere compatibele soorten om conflicten en mogelijke verwondingen door hun giftige stekels te voorkomen.
Biotoop
Rhinopias frondosa wordt gevonden in de Indische Oceaan en het westen van de Stille Oceaan, van Oost-Afrika tot de Caroline-eilanden, en van Japan tot Oost-Australië. Ze leven meestal in koraalriffen, lagunes en op zandige of rotsachtige bodems op diepten van 10 tot 300 meter.
Hun natuurlijke habitat bestaat uit koraalriffen en rotsachtige gebieden met veel schuilplaatsen. De bodem is vaak bedekt met zand, macroalgen, puin en rotsen. Ze hebben weinig natuurlijke vijanden vanwege hun camouflage en giftige stekels, maar ze zijn zelf ook jagers die kleine vissen en ongewervelden eten.
Dieet
In het wild voedt Rhinopias frondosa zich met kleine vissen en ongewervelden. In een aquarium moeten ze worden gevoerd met levende of bevroren prooien zoals garnalen, kleine vissen en andere mariene ongewervelden. Het is niet aan te raden om ze droogvoer te geven, omdat ze dit vaak niet accepteren.
Het Aquarium
Het aquarium voor Rhinopias frondosa moet minimaal 1000 liter zijn om voldoende ruimte te bieden. Voor meerdere paren is een groter aquarium nodig. Het aquarium moet worden ingericht met rotsen en schuilplaatsen, en een zandbodem is het beste. De waterwaarden moeten stabiel zijn met een temperatuur tussen 24-26°C, een pH van 8.1-8.4, en een zoutgehalte van 1.020-1.025.
Deze soort kan goed samenleven met andere vreedzame vissen zoals Lipvissen en Konijnvissen, maar niet met grote roofvissen zoals haaien en roggen.
Conclusie
Rhinopias frondosa is een fascinerende en zeldzame vissoort die een uitdaging kan zijn voor gevorderde aquarianen. Ze vereisen een groot aquarium met specifieke waterwaarden en een dieet van levende prooien. Hoewel ze moeilijk te kweken zijn in gevangenschap, zijn ze een prachtige aanvulling op een goed onderhouden rifaquarium. Hun unieke uiterlijk en gedrag maken ze tot een van de meest gewilde soorten voor onderwaterfotografen en aquarianen.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
