Rhincodon typus – Walvishaai
De wetenschappelijke naam van de walvishaai is Rhincodon typus. Deze soort werd voor het eerst beschreven door Andrew Smith in het jaar 1828. De walvishaai behoort tot de familie Rhincodontidae en is de enige soort binnen deze familie!
De geslachtsnaam Rhincodon is afgeleid van het Griekse woord “rhine” (rasp) en “odon” (tand), verwijzend naar de kleine, licht gebogen tanden die in de lengterichting in rijen zijn geplaatst en samen een rasp-achtige structuur vormen. De soortnaam typus betekent “type” en geeft aan dat deze soort de type soort is van het geslacht Rhincodon.
In de loop der jaren is de soort meerdere keren beschreven, de namen die inmiddels niet gebruikt worden, zijn synoniemen geworden. De synoniemen zijn :
- Rhiniodon typus
- Rhinodon typicus
- Rhinodon typicus
- Micristodus punctatus
- Rhinodon pentalineatus
Beschrijving
De gemiddelde grootte van walvishaaien varieert afhankelijk van geslacht en leeftijd. De maximale grootte van walvishaaien is moeilijk nauwkeurig vast te stellen vanwege de uitdagingen bij het meten van deze grote dieren. Echter, er zijn verschillende rapporten en schattingen over de maximale grootte:
Mannetjes: Mannetjes walvishaaien bereiken gemiddeld een lengte van 8 tot 9 meter.
Vrouwtjes: Vrouwtjes worden gemiddeld groter dan mannetjes en bereiken een lengte van ongeveer 14,5 meter.
Dit zijn natuurlijk gemiddelden waarbij sommige exemplaren groter of kleiner zijn. De grootste bevestigde walvishaai had een lengte van 18,8 meter. Er zijn meldingen van walvishaaien die mogelijk tot 20 meter of zelfs 21 meter lang kunnen worden.
Verschillen tussen Mannetjes en Vrouwtjes
Het verschil tussen de mannetjes en vrouwtjes is eenvoudig te zien. De mannetjes hebben claspers, wat gespecialiseerde voortplantingsorganen zijn die zich aan de binnenzijde van de bekkenvinnen bevinden. Deze ontbreken bij de vrouwtjes. Daarnaast worden de vrouwtjes groter.
Kleur en Markeringen
De kop en de flanken van de walvishaai zijn grijs, blauwgrijs of groenbruin met een distinctief dambordpatroon van gele of witte stippen en strepen. De vinnen van de walvishaai zijn meestal donker van kleur, passend bij de rest van het lichaam. De onderzijde is wit of geelachtig.
De walvishaai heeft duidelijk zichtbare richels langs de zijdekant van het lichaam die in de lenterichting lopen.
Uniek Stippenpatroon van de Walvishaai
De walvishaai is bekend om zijn unieke en opvallende kleurpatroon, dat bestaat uit een dambordpatroon van gele of witte stippen en strepen op een grijze, blauwgrijze of groenbruine achtergrond. Dit patroon is niet alleen esthetisch opvallend, maar speelt ook een cruciale rol in wetenschappelijk onderzoek en conservatie-inspanningen.
Identificatie van Individuele Walvishaaien
Net zoals menselijke vingerafdrukken, is het stippenpatroon van elke walvishaai uniek. Dit maakt het mogelijk om individuele walvishaaien te identificeren en te volgen. Wetenschappers maken gebruik van foto’s van deze patronen om een database op te bouwen van individuele walvishaaien. In de Filippijnen heeft het Wereld Natuur Fonds (WWF) bijvoorbeeld 458 verschillende walvishaaien geïdentificeerd door middel van foto-identificatie sinds 2007.
Methode van Identificatie
Duikers fotograferen de walvishaaien meestal net boven hun borstvinnen en achter hun kieuwspleten. Deze foto’s worden vervolgens ingevoerd in een computerdatabase die de unieke patronen analyseert en vergelijkt met bestaande records. Dit proces helpt wetenschappers om migratiepatronen, populatiedynamiek en andere ecologische aspecten van walvishaaien beter te begrijpen.
Belang voor Conservatie
Het vermogen om individuele walvishaaien te identificeren en te volgen is van groot belang voor conservatie-inspanningen. Door te weten waar en wanneer walvishaaien zich ophouden, kunnen beschermingsmaatregelen beter worden afgestemd op hun behoeften. Bovendien helpt het bij het monitoren van de populatiegrootte en gezondheid, wat essentieel is voor het behoud van deze bedreigde soort.
Gedrag en Temperament
Walvishaaien zijn vredelievende en niet-agressieve filtervoeders die zich voeden met plankton en kleine vissen. Ze leven meestal solitair, hoewel ze soms in groepen worden gezien tijdens voedselevenementen zoals planktonbloei.
Walvishaaien zijn over het algemeen niet schuw en kunnen dicht bij boten en duikers komen. Ze zijn pelagisch-oceanisch en zwemmen meestal in de midden wateren, maar kunnen ook dicht bij de kust worden aangetroffen.
Levensverwachting
Walvishaaien kunnen in het wild een leeftijd van maximaal 80 tot 130 jaar bereiken.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
