Protopterus aethiopicus – Afrikaanse Longvis
De Afrikaanse Longvis, Protopterus aethiopicus, werd voor het eerst beschreven door Johann Jakob Heckel in 1851. Deze vis behoort tot de familie Protopteridae, die slechts één geslacht bevat: Protopterus. Dit geslacht omvat vier soorten. De geslachtsnaam “Protopterus” is afgeleid van het Griekse “pro” (eerste) en “pteron” (vleugel of vin), wat verwijst naar de primitieve vinnen van deze vissen. De soortnaam “aethiopicus” verwijst naar Ethiopië, een van de landen waar deze vis voorkomt.
Synoniemen:
- Protopterus aethiopicus aethiopicus
- Protopterus aethiopicus congicus
- Protopterus aethiopicus mesmaekersi
Beschrijving
Uiterlijk:
De marmerlongvis heeft een langwerpig, cilindrisch lichaam met een gladde huid bedekt met diep ingebedde schubben. De vis heeft een geelgrijze of roze ondergrond met donkere leisteen-grijze vlekken, wat een marmer- of luipaardpatroon creëert. De kleur is donkerder aan de bovenkant en lichter aan de onderkant. De vinnen zijn lang en dun, bijna spaghetti-achtig. Volwassen exemplaren kunnen een lengte van meer dan 200 centimeter bereiken.
Verschillen tussen mannen en vrouwen:
Mannetjes en vrouwtjes vertonen weinig uiterlijke verschillen, hoewel mannetjes vaak iets groter zijn. Gedragsmatig zijn er geen significante verschillen gemeld tussen de seksen.
Gedrag en temperament:
De marmerlongvis is over het algemeen vredelievend en kan goed samenleven met andere vissen, mits deze niet te klein zijn. Ze zijn solitair en kunnen agressief worden als ze zich bedreigd voelen. Ze zijn bodembewoners en kunnen zowel in de midden wateren als op de bodem zwemmen.
Ze zijn overdag vrij inactief. Ze zijn voornamelijk ’s nachts wakker. Ze zwemmen dan soms wild door het aquarium heen.
Levensverwachting:
In het wild kunnen marmerlongvissen tot 20 jaar oud worden, terwijl ze in een goed onderhouden aquarium een vergelijkbare levensduur kunnen bereiken.
Ademhaling
Protopterus aethiopicus, ook bekend als de marmerlongvis, heeft een unieke ademhalingsmethode die hem in staat stelt zowel in water als op het land te overleven. Deze vissoort is een obligate luchtademer, wat betekent dat hij lucht moet ademen om te overleven, vooral wanneer hij zich in zuurstofarme omgevingen bevindt.
Anatomie en Fysiologie van de Ademhaling
De marmerlongvis heeft zowel kieuwen als longen. De longen zijn ontwikkeld uit een uitstulping van de darm, vergelijkbaar met de zwemblaas van andere vissen, en zijn sterk doorbloed met dunwandige bloedvaten die zuurstof uit de ingeademde lucht opnemen. Bij volwassen exemplaren zijn de kieuwen gereduceerd en niet voldoende om als enige ademhalingsorgaan te functioneren, hoewel ze nog steeds een rol spelen bij de eliminatie van kooldioxide.
Ademhalingsgedrag
Onder normale omstandigheden in goed geoxygeneerd water, kan de marmerlongvis zijn zuurstofbehoefte grotendeels via aquatische ademhaling vervullen. Echter, in situaties waarin het water zuurstofarm is, zoals tijdens droogteperiodes, schakelt de vis over op luchtademhaling. Dit gebeurt door naar de oppervlakte te komen en lucht in te ademen. In laboratoriumomstandigheden is aangetoond dat de vis meer dan 90% van zijn zuurstof via de longen opneemt.
Aestivatie
Een van de meest opmerkelijke aanpassingen van de marmerlongvis is zijn vermogen om te aestiveren. Tijdens droogteperiodes graaft de vis zich in de modder in en vormt een cocon van slijm om uitdroging te voorkomen. In deze toestand kan de vis maandenlang overleven door lucht te ademen via een kleine opening in de cocon.
Onderzoek en Observaties
Onderzoek met radio-telemetrie heeft aangetoond dat marmerlongvissen in het wild minder vaak lucht ademen dan in laboratoriumomstandigheden. Dit suggereert dat de frequentie van luchtademhaling afhankelijk kan zijn van ecologische en fysiologische factoren, zoals de zuurstofconcentratie in het water, de aanwezigheid van roofdieren, en de temperatuur van het water.
De marmerlongvis is een fascinerend voorbeeld van evolutionaire aanpassing aan wisselende omgevingsomstandigheden. Zijn vermogen om zowel aquatisch als lucht te ademen maakt hem bijzonder geschikt voor overleving in de dynamische en vaak onvoorspelbare habitats van Afrika.
Verplaatsen over land
Protopterus aethiopicus heeft enkele opmerkelijke aanpassingen die hem in staat stellen om zich over land te verplaatsen, vooral tijdens periodes van droogte. De borst- en buikvinnen van de zijn lang en dun, bijna spaghetti-achtig. Deze vinnen worden gebruikt om zich over de bodem te bewegen en kunnen ook helpen bij het voortbewegen over land.
Hoewel de Afrikaanse Longvis niet specifiek is aangepast om lange afstanden over land te reizen, kan hij zich wel over korte afstanden verplaatsen door zijn lichaam en vinnen te gebruiken. Dit gedrag wordt meestal waargenomen wanneer de vis zich moet verplaatsen naar een nieuw waterlichaam tijdens droogteperiodes
Er zijn anekdotische verhalen over marmerlongvissen die in de modder van bouwmaterialen terechtkomen en na zware regenval door de muren van huizen breken om terug naar het water te gaan. Dit illustreert hun opmerkelijke overlevingsvermogen en aanpassingsvermogen aan veranderende omgevingsomstandigheden.
Biotoop
Verspreiding:
De Afrikaanse Longvis komt van nature voor in landen zoals Ethiopië, Kenia, Oeganda, Tanzania, Zuid-Soedan, en Zambia. Ze leven voornamelijk in de rivieren en meren van deze landen, zoals de Nijl, Kongo, en de meren Victoria, Albert, Edward, Tanganyika, en Kyoga.
Natuurlijk habitat:
Deze vissen worden vaak gevonden in moerassige, vegetatierijke gebieden van meren en grote riviersystemen. Ze kunnen ook in open wateren van meren voorkomen. De bodem van hun habitat bestaat meestal uit modder, waarin ze zich kunnen ingraven tijdens droogteperiodes.
Klimaat:
Ze leven in een tropisch klimaat met seizoensgebonden overstromingen en droogtes. Tijdens droogteperioden kunnen ze overleven door zich in te graven in de modder en een cocon te vormen. Hierin overleven ze ook het geheel droogvallen van de omgeving waarin ze leven. Na de eerste regenval hydrateren ze weer en komen uit hun cocon te voorschijn.
Dieet
In het wild:
In hun natuurlijke habitat voeden Afrikaans Longvissen zich voornamelijk met weekdieren (mollusken), maar ook met vissen en insecten. De jonge visjes voeden zich voornamelijk met insecten.
In het aquarium:
In een aquarium kunnen ze worden gevoerd met een dieet van levende of bevroren voedsel zoals vis, garnalen, en insectenlarven. Het is belangrijk om een gevarieerd dieet te bieden om hun gezondheid te waarborgen.
Het Aquarium
Aquariumgrootte:
Voor één Afrikaanse Longvis is een aquarium van minimaal 300 centimeter en 1250 liter nodig. Voor meerdere exemplaren moet het aquarium aanzienlijk groter zijn.
Inrichting:
Het aquarium moet worden ingericht met veel schuilplaatsen zoals rotsen en grote stukken hout. Planten kunnen worden toegevoegd, maar moeten stevig zijn omdat de vis ze kan beschadigen. Een zandbodem is het meest geschikt omdat de vis zich graag ingraaft.
Waterwaardes:
De ideale waterwaarden voor deze vis zijn een pH van 6,5 tot 7,5, een temperatuur van 25-30°C, en een waterhardheid van 6-16 °d.
Compatibiliteit:
Afrikaanse Longvissen zijn meestal niet geschikt om samen te houden met andere vissoorten. Als ze in de paaistemming komen worden ze zeer agressief naar andere soorten toe.
Kweek van Protopterus aethiopicus
Voor zover bekend is de kweek van Protopterus aethiopicus in het aquarium nog niet gelukt.
In het wild planten ze zich voort tijdens het regenseizoen. De mannen maken een kuil in de bodem. Hij lokt hier één of meerdere vrouwen naartoe. Zij leggen hier de eieren in die door de man worden bevrucht. De taak van de vrouwen zit er nu op en zij verlaten de kuil.
De man neemt de bescherming van het nest voor zijn rekening. Gedurende acht weken bewaakt hij het nest en beschermd te eieren tegen rovers. In gebieden met voldoende water planten ze zich het gehele jaar rond voort. Pas na drie jaar zijn de vissen volwassen en kunnen ze zich op hun beurt voortplanten.
Conclusie
De Afrikaanse Longvis is een fascinerende en unieke vissoort die geschikt is voor gevorderde aquariumhouders. Ze vereisen een groot aquarium en specifieke wateromstandigheden, maar hun interessante gedrag en lange levensduur maken ze een waardevolle toevoeging aan een goed onderhouden aquarium. Het houden van deze vis kan uitdagend zijn, maar met de juiste zorg en aandacht kunnen ze een indrukwekkende en lonende ervaring bieden.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
John de Lange
