Procambarus clarkii – Rode Amerikaanse Rivierkreeft
Procambarus clarkii is al in 1854 voor het eerst beschreven door Charles Frédéric Girard. Ze maken onderdeel uit van de familie Cambaridae. Deze familie komt oorspronkelijk uit Midden- en Noord Amerika. De familie omvat zo’n 16 geslachten en 161 soorten.
Beschrijving
Met een maximale lengte (zonder scharen) van 12 centimeter is Procambarus clarkii gemiddeld groot. In het wild is hij donker rood tot zwart gekleurd. Bovenop zijn witte tot rode stippen zichtbaar. Deze stippen groeien op de scharen uit tot stekels.
In de aquarium handel zijn inmiddels verschillende varianten gekweekt die in het wild niet voorkomen. Ze zijn in de handel verkrijgbaar in het wit, blauw, oranje en helder rood.
Geslachtsonderscheid
Vooral tijdens de paartijd is het verschil tussen de man en vrouw goed te zien. De man krijgt dan aan het tweede en derde loopbeen een soort haakjes. Buiten de paartijd kun je het verschil bij volwassen dieren zien aan de grootte. De vrouw wordt doorgaans wat groter dan de man. De scharen van de man zijn daarentegen weer groter dan die van de vrouw.
Dieet
Het dieet van Procambarus clarkii bestaat voornamelijk uit planten. Zachte en harde bladeren van Javavaren tot Javamos worden in stukjes geknipt en opgegeten. Ze zijn overigens niet kieskeurig in wat ze eten. Diepvriesvoer wat naar de bodem zakt zoals tubifex en muggenlarf worden graag gegeten. Als je ze een tijdje in het aquarium hebt gehouden, komen ze nieuwsgierig naar voer vanzelf naar voren zodra je met je handen boven het aquarium komt. Met hun scharen omhoog wijzend wachten ze af wat je voor heb hebt.
Als ze de kans krijgen dan pakken ze met hun scharen ook levende vissen. Ze knippen de vis in stukjes en eten de vis op hun gemak op. Doorgaans zijn het zieke vissen die ten prooi vallen aan de scharen van deze kreeft maar een onvoorzichtige vis kan wel eens pech hebben.
Biotoop
Oorspronkelijk lag het verspreidingsgebied van de Rode Amerikaanse Rivierkreeft in Noord- en Midden Amerika, van Illinois naar Florida en Mexico. Ze bewonen daar de rivieren, kreken en moerassen. Je kunt ze ook buiten het water tegenkomen. Ze zijn prima in staat om het water te verlaten en doen dit ook geregeld op zoek naar voedsel. Onder water bouwen ze in de modder gangen waar ze in kunnen schuilen.
Inmiddels komt deze kreeft in veel meer gebieden voor. Ze zijn onder andere geïntroduceerd in Zuid Amerika, Europa, Noord Afrika en Azië. In de Verenigde Staten werd deze kreeft namelijk gebruikt als bijproduct bij het verbouwen van rijst. In de rijstvelden werd de kreeft uitgezet en gevangen voor consumptie. Inmiddels is Procambarus clarkii een invasieve soort geworden.
Invasieve soort – Kreeftenpest
De voornaamste reden dat Procambarus clarkii een invasieve soort kan worden is de kreeftenpest (Aphanomyces astaci). Dit is een soort schimmel die zich aan kreeften hecht. Zodra de schimmel een kreeft heeft gevonden ontwikkelt de schimmel een soort netwerk (mycelium) in het vlees van de kreeft. De schimmel voedt zich met de kreeft waardoor deze uiteindelijk dood gaat. De Rode Amerikaanse Rivierkreeft kan de schimmel levend meedragen maar onderdrukt het en kapselt het effectief in. Hierdoor is hij wel drager van de schimmel maar heeft er geen last van.
Zonder levende drager verdwijnt de schimmel na een paar dagen. Door het verwijderen van de Amerikaanse kreeften kun je ook de levende schimmel verwijderen. Het is hierna weer mogelijk om de inheemse soorten opnieuw te introduceren.
Verbod op het houden en verhandelen van Procambarus clarkii
Naast de kreeftenpest heeft Procambarus clarkii nog een aantal andere negatieve eigenschappen.
- ze graven in walkanten en beschadigen beschoeiingen
- vreten oevers kaal
- door het graven wordt het water troebel waar het helder zou moeten zijn en komen er veel meer voedingsstoffen in het water
Dit heeft effect op bijvoorbeeld veenvorming maar ook inheemse vissoorten, amfibieën, insecten en zelfs vogels hebben hier last van. Voor mensen zijn ze verder onschadelijk hoewel ze wel het water uitkomen en te vinden zijn in tuinen, speelplaatsen of zelfs in huis.
Sinds augustus 2016 staan ze dan ook op de lijst invasieve exoten. Ze mogen niet meer worden gehouden of worden verhandeld. Onwetende particulieren bieden deze soort nog wel aan onder andere namen. Vooral de speciaal gekleurde varianten zijn nog wel te vinden.
Kweek van de Rode Amerikaanse Rivierkreeft
Tijdens het paren wordt de vrouw door de man op haar rug gelegd. Met zijn scharen en de haakjes op zijn loopbenen houdt hij het vrouwtje vast. Zie ook de video hieronder:
Commerciële kweek van Procambarus clarkii
Voor de consumptie wordt Procambarus clarkii op grote schaal gekweekt. Hier wordt veelal gebruik gemaakt van het water en velden waar ook rijst wordt geproduceerd. De vissen worden uitgevangen door ofwel een veld droog te pompen. De kreeften kruipen dan vanzelf naar nieuw water en laten zich makkelijk opscheppen. Ze kunnen ook door vallen worden opgevangen. Met een klein beetje aasvis en een stalen kooi laten de kreeften zich makkelijk vangen. Met een klein bootje worden de vallen in het ondiepe water elke dag geleegd. De kreeften worden gekookt, gefrituurd of gebakken gegeten.
Zie onderstaande video over de kweek van Procambarus clarkii in rijstvelden:
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
AquariumGlaser.de
Javier Colmenero – CC BY-ND 2.0
Rachid H. – CC BY-NC 2.0
Bronnen
Wikipedia
Procambarus Clarkii – Het Aquarium – Januari 1996 – Arend van den Nieuwenhuizen
Nederlandsesoorten.nl
Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit
