Platax pinnatus – Rode Vleermuisvis
Platax pinnatus werd voor het eerst beschreven door Carl Linnaeus in 1758. De Nederlandse naam voor deze vis is de Rode Vleermuisvis. Platax pinnatus behoort tot de familie Ephippidae, die bekend staat als de spadevissen en vleermuisvissen.
De geslachtsnaam Platax is afgeleid van het Griekse woord ‘platys’, wat ‘plat’ betekent. De soortnaam pinnatus betekent ‘gevleugeld’ of ‘met vinnen’, verwijzend naar de lange vinnen van de juveniele vissen.
Synoniem: Chaetodon pinnatus.
Beschrijving
Platax pinnatus heeft een opvallend uiterlijk dat sterk varieert tussen juvenielen en volwassenen. Als juvenielen hebben ze een rond, zwart lichaam met een heldere oranje omlijning rond de hele vis, wat hen een dramatisch en aantrekkelijk uiterlijk geeft. De vinnen zijn lang en sierlijk, wat bijdraagt aan hun indrukwekkende verschijning. Naarmate ze volwassen worden, verandert hun uiterlijk drastisch. Volwassen exemplaren hebben een meer afgerond lichaam dat zilverachtig van kleur is, met brede donkere verticale banden. De vinnen worden korter en de oranje omlijning verdwijnt. De maximale lengte die deze vis kan bereiken is ongeveer 45 centimeter.
Verschillen tussen Mannetjes en Vrouwtjes
Er zijn geen duidelijke fysieke verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes. Beide geslachten vertonen vergelijkbare uiterlijke kenmerken en er is geen sprake van seksuele dimorfie. Gedragsverschillen tussen de seksen zijn ook niet specifiek gedocumenteerd.
Verschillen tussen Juvenielen en Volwassenen
De verschillen tussen juvenielen en volwassenen zijn aanzienlijk. Juvenielen zijn zwart met een oranje omlijning en hebben lange, sierlijke vinnen. Volwassenen daarentegen zijn zilverachtig met donkere verticale banden en hebben kortere vinnen. Deze transformatie maakt de juvenielen bijzonder aantrekkelijk voor aquarianen, hoewel ze als volwassenen minder opvallend zijn.
Gedrag en Temperament
De Rode Vleermuisvis is over het algemeen een vreedzame vis. Volwassen exemplaren leven meestal solitair, hoewel ze soms in grote scholen kunnen worden gezien. Juvenielen zijn vaak te vinden in ondiepe wateren, zoals mangroven en beschutte riffen, waar ze schuilen in grotten en onder richels. Ze zijn niet bijzonder schuw, maar kunnen zich wel terugtrekken als ze zich bedreigd voelen. In aquaria worden ze vaak als vreedzaam beschouwd, maar ze kunnen agressief zijn tegenover soortgenoten of vergelijkbaar gevormde vissen.
Levensverwachting
In het wild kunnen Platax pinnatus een aanzienlijke leeftijd bereiken, hoewel specifieke gegevens hierover beperkt zijn. In aquaria kunnen ze, mits goed verzorgd, ongeveer 8 tot 10 jaar oud worden. Het is belangrijk om te zorgen voor een geschikte omgeving en dieet om hun levensduur te maximaliseren.
Biotoop
Platax pinnatus wordt van nature gevonden in de Indo-West Pacifische regio, met name in de wateren van de Ryukyu-eilanden tot aan Australië. Ze komen voor in ecosystemen zoals koraalriffen, lagunes en mangroven.
In hun natuurlijke habitat leven de juveniele Platax pinnatus vaak in ondiepe wateren, zoals mangroven en beschutte riffen, waar ze schuilen in grotten en onder richels. Volwassen exemplaren worden meestal aangetroffen onder overhangende rotsen op steile buitenste rifhellingen, vaak op diepten van meer dan 20 meter. Deze habitats bevatten vaak veel koraal en rotsformaties, die schuilplaatsen bieden voor de vissen.
De bodem van hun habitat bestaat meestal uit zand en koraalpuin, wat een geschikte omgeving biedt voor hun voedselbronnen, zoals algen en kleine ongewervelden.
Wat betreft natuurlijke vijanden, de juveniele Platax pinnatus imiteren vaak giftige platwormen om predatoren af te schrikken. Volwassenen zijn over het algemeen solitaire jagers die zich voeden met algen, kwallen en andere gelatineuze zoöplankton. Ze hebben geen specifieke natuurlijke vijanden gedocumenteerd, maar hun grootte en habitatkeuze bieden enige bescherming tegen predatie.
Dieet
Dieet in het Wild
In het wild voedt Platax pinnatus zich met een gevarieerd dieet dat voornamelijk bestaat uit algen, kwallen, en andere gelatineuze zoöplankton. Ze zijn ook bekend om macroalgen te consumeren, wat hen helpt bij het beheren van algenovergroei op koraalriffen.
Voeding in het Aquarium
In een aquariumomgeving is het belangrijk om het natuurlijke dieet van de Platax pinnatus zo goed mogelijk na te bootsen. Ze moeten een gevarieerd dieet krijgen dat zowel dierlijke eiwitten als plantaardig materiaal bevat. Aanbevolen voedingsmiddelen zijn onder andere levende of bevroren garnalen, krill, inktvis, en visvlees. Daarnaast is het essentieel om ze ook algen of zeewier aan te bieden, zoals gedroogde kelp of verse macroalgen.
Reef Safe?
Platax pinnatus is niet reef safe. Ze kunnen zich voeden met koralen, poliepen, en garnalen, wat betekent dat ze potentieel destructief kunnen zijn voor rifomgevingen. Daarom worden ze niet aanbevolen voor rifaquaria, maar eerder voor aquaria met alleen vissen en levend steen.
Het Aquarium
Grootte van het Aquarium
Om Platax pinnatus te houden, is een aquarium van minimaal 1200 liter (ongeveer 317 gallon) vereist. Als je van plan bent om meerdere paren te houden, moet het aquarium aanzienlijk groter zijn om voldoende ruimte te bieden voor hun territoriale behoeften en om stress te minimaliseren.
Inrichting van het Aquarium
Het aquarium moet worden ingericht met veel open zwemruimte en visuele barrières zoals rotsen en overhangende structuren. Hoewel koraal aantrekkelijk kan zijn, is het belangrijk om te weten dat Platax pinnatus niet reef safe is, omdat ze koralen en andere ongewervelden kunnen beschadigen. Het beste substraat voor deze soort is zand, omdat het een natuurlijke omgeving nabootst en minder kans op verwondingen biedt.
Waterwaardes
De ideale waterwaardes voor Platax pinnatus in een aquarium zijn een pH van 8.1 tot 8.4, een saliniteit van 1.023 tot 1.025, en een watertemperatuur tussen 22°C en 26°C.
Introductie in het Aquarium
Het is aan te raden om Platax pinnatus pas in het aquarium te introduceren nadat het goed is gerijpt en algen zijn gegroeid. Dit zorgt voor een stabiele omgeving en biedt natuurlijke voedselbronnen.
Geschikte en Ongeschikte Medebewoners
Platax pinnatus kan goed samenleven met vreedzame soorten zoals verschillende soorten doktersvissen, vlindervissen, dwergkeizers, gobies, blennies, kardinaalvissen, en de meeste rifveilige lipvissen en clownvissen. Het is belangrijk om te vermijden dat ze worden gehouden met vinnenknippers zoals juffers, puffers, en triggers, omdat deze vissen de lange vinnen van de Platax pinnatus kunnen beschadigen.
Kweek in het Aquarium
Er zijn geen gedocumenteerde gevallen van succesvolle kweek in een gewoon aquarium bekend.
Bijzonderheden
Platax pinnatus heeft enkele opmerkelijke eigenschappen en gedragingen. Hier zijn enkele van deze bijzonderheden:
- Mimicry in Juvenielen: Een van de meest fascinerende aspecten van de juveniele Platax pinnatus is hun vermogen tot mimicry. Ze bootsen het uiterlijk van giftige platwormen na, wat hen helpt om predatoren af te schrikken.
- Rol in Ecosysteem: Deze soort speelt een belangrijke rol in het ecosysteem van koraalriffen. Ze zijn effectief in het verminderen van algenovergroei, wat cruciaal is voor het behoud van gezonde koraalriffen. Dit werd aangetoond in een studie waarbij Platax pinnatus de algen op het Great Barrier Reef drastisch verminderde.
- Gevoeligheid voor Ziekten: Platax pinnatus is bijzonder gevoelig voor ziekten zoals Cryptocaryon irritans (zoutwater witte stip) en Amyloodinium ocellatum (zoutwater peperstip). Dit maakt het belangrijk om ze in quarantaine te houden en zorgvuldig te acclimatiseren bij introductie in een nieuw aquarium.
- Gedragsverandering met Leeftijd: Terwijl juvenielen vaak sociaal zijn en in groepen kunnen worden gezien, worden volwassen Platax pinnatus meestal solitair en kunnen ze territoriaal gedrag vertonen.
- Kleurenverandering: De vis ondergaat een dramatische verandering in kleur naarmate hij ouder wordt. De juvenielen hebben een opvallend zwart lichaam met een oranje omlijning, terwijl volwassenen een meer gedempte zilverachtige kleur krijgen met donkere verticale strepen.
- Voedingsbehoeften: Hoewel ze vaak als carnivoren worden beschouwd, is het belangrijk om te weten dat Platax pinnatus ook een aanzienlijke hoeveelheid plantaardig materiaal nodig heeft in hun dieet. Dit omvat macroalgen en zeewier, wat essentieel is voor hun gezondheid in gevangenschap.
Deze bijzonderheden benadrukken de complexiteit en de unieke eigenschappen van de Platax pinnatus, wat hen zowel een uitdaging als een fascinerende soort maakt voor ervaren aquarianen.
Conclusie
Platax pinnatus, ook bekend als de Rode Vleermuisvis, is een vissoort die aanzienlijke zorg en ervaring vereist om succesvol in een aquarium te houden. Deze vissen zijn niet geschikt voor beginners vanwege hun specifieke dieetbehoeften en gevoeligheid voor ziekten zoals zoutwater witte stip. Ze vereisen een groot aquarium met voldoende zwemruimte en een gevarieerd dieet dat zowel dierlijke eiwitten als plantaardig materiaal omvat.
Ondanks hun uitdagende aard, kunnen ze een indrukwekkende aanvulling zijn op een goed onderhouden aquarium. Hun unieke uiterlijk en gedrag maken ze fascinerend om te observeren, maar hun zorgintensieve aard betekent dat ze het beste geschikt zijn voor ervaren aquarianen die bereid zijn om de nodige tijd en middelen te investeren.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
David Rolla – CC BY-NC-ND 4.0
Terence Zahner – CC BY-NC 4.0
Krokozavr – CC BY-NC 4.0
