Oryzias latipes – Japanse Rijstvis

Oryzias latipes – Japanse Rijstvis

Oryzias latipes, ook bekend als de Medaka of Japanse Rijstvis, behoort tot de familie Adrianichthyidae. De soort werd voor het eerst beschreven door Temminck & Schlegel in 1846. De naam Oryzias is afgeleid van het Griekse woord ὄρυζα (oryza), wat ‘rijst’ betekent. Dit verwijst naar het feit dat sommige leden van het geslacht in rijstvelden leven. De soortnaam latipes komt van het Latijnse woord latipes, wat ‘breedvoetig’ betekent.

Synoniemen

Voor de soort Oryzias latipes zijn verschillende synoniemen bekend:

Poecilia latipes Temminck & Schlegel, 1846
Aplocheilus latipes (Temminck & Schlegel, 1846)
Oryzias latipes latipes (Temminck & Schlegel, 1846)

Deze vissoort is een fascinerend onderwerp van studie en heeft een rijke geschiedenis in zowel wetenschappelijk onderzoek als in de aquariumhobby.

Beschrijving

Oryzias latipes heeft een slank, langwerpig lichaam met een relatief platte rug en een licht afgeronde buik. Deze vissoort heeft lange vinnen, met name de dorsale (rugvin) en anale vinnen. De mannetjes hebben vaak verlengde stralen in deze vinnen. Ze worden maximaal zo’n vier centimeter lang.

Kleur

In het wild zijn Japanse rijstvissen meestal gebroken wit tot zilverachtig van kleur. Er zijn echter veel selectief gekweekte kleurvarianten beschikbaar, zoals oranje, goud, zwart, roze, albino, en zelfs transgene ‘glow’ varianten die in verschillende kleuren kunnen oplichten. Deze laatste kleuren zijn in Europa verboden.

Seksuele Dimorfie

Verschillen tussen de seksen: Mannetjes zijn meestal slanker en hebben verlengde stralen in de dorsale en anale vinnen. Ze zijn vaak kleurrijker dan de vrouwtjes. Vrouwtjes zijn over het algemeen iets groter en hebben een vollere buik, vooral wanneer ze eieren dragen. Ze hebben een minder uitgesproken vinstructuur vergeleken met de mannetjes.

Verschillen tussen Juvenielen en Volwassenen

Jonge vissen zijn kleiner en hebben nog niet de volledige kleur en vinstructuur ontwikkeld die volwassen exemplaren hebben. Ze zijn vaak minder opvallend van kleur en hebben kortere vinnen. Volwassen vissen hebben de volledige kleur en vinstructuur ontwikkeld. Mannetjes vertonen vaak meer uitgesproken kleuren en verlengde vinstralen.

Gedrag en Temperament

Oryzias latipes is over het algemeen een vreedzame vissoort die goed in groepen kan worden gehouden. Ze zijn niet agressief en vertonen meestal geen territoriaal gedrag. Deze vissen leven in scholen en voelen zich het meest op hun gemak in groepen van acht of meer.

Ze zijn niet bijzonder schuw of schichtig, maar ze kunnen zich wel verstoppen als ze zich bedreigd voelen. Ze zwemmen meestal in de middenwateren van hun habitat en zijn niet specifiek gebonden aan de bodem of het oppervlak.

Levensduur

De gemiddelde levensduur in het wild is ongeveer 2 jaar. Onder goede omstandigheden kunnen ze in een aquarium 3 tot 5 jaar oud worden.

Biotoop van Oryzias latipes (Japanse Rijstvis)

Oryzias latipes komt van nature voor in Oost-Azië, met name in Japan, Korea, China, en Vietnam. In Japan is de soort te vinden op de eilanden Honshu, Shikoku, en Kyushu, en is geïntroduceerd op Hokkaido. De soort is ook waargenomen in Laos, Taiwan, en delen van China.

Deze vissoort leeft voornamelijk in ondiepe wateren zoals rijstvelden, vijvers, moerassen, langzaam stromende rivieren, en getijdenpoelen. Ze geven de voorkeur aan wateren met een diepte van ongeveer 30-60 centimeter.

Ze komen onder andere voor in het stroomgebied van de rivieren Nam Theun, Mekong, Irrawaddy, Salween, Rode Rivier en Nanpangjiang.

Hun natuurlijke habitat bestaat vaak uit wateren met veel vegetatie, wat schuilplaatsen en broedplaatsen biedt voor de vissen. De bodem van hun natuurlijke habitat bestaat vaak uit modder of zand.

Oryzias latipes leeft in een gematigd tot subtropisch klimaat en is onderhevig aan seizoensgebonden temperatuurfluctuaties. Ze kunnen zowel in zoet als brak water overleven. Het natuurlijke broedseizoen van Oryzias latipes loopt van midden april tot eind september. Ze kunnen perioden van overstroming ervaren, vooral in rijstvelden en moerassen tijdens het regenseizoen.

Dieet

In hun natuurlijke habitat zijn Oryzias latipes omnivoren en eten ze een breed scala aan voedselbronnen. Hun dieet bestaat voornamelijk uit:

• Kleine insecten: Ze voeden zich met verschillende soorten kleine insecten die ze aan het wateroppervlak vinden.
• Wormen: Ze eten ook kleine wormen die in hun omgeving aanwezig zijn.
• Kreeftachtigen: Kleine kreeftachtigen zoals watervlooien (Daphnia) en Artemia maken ook deel uit van hun dieet.
• Zoöplankton: Ze consumeren ook andere vormen van zoöplankton die in hun habitat aanwezig zijn.
• Biofilm: Ze eten biofilm en andere micro-organismen die op oppervlakken in het water groeien.

In een aquarium kunnen Oryzias latipes worden gevoerd met een verscheidenheid aan voedsel om hun dieet in het wild na te bootsen en hun gezondheid te bevorderen:

• Droogvoer: Ze accepteren droogvoer zoals vlokken en granulaat.
• Levend en diepvriesvoer: Het is aan te raden om ze regelmatig levend of bevroren voer te geven, zoals Daphnia, Artemia, klein gemaakte rode en zwarte muggenlarven en fruitvliegjes.
• Supplementen: Voor een optimale gezondheid en voortplanting kan klein voer zoals kleine wormen (Grindal wormen) en andere kleine insecten worden toegevoegd.

Het Aquarium

Voor een groepje Oryzias latipes wordt een aquarium met een afmeting van minimaal 45 x 30 cm aanbevolen. Dit is voldoende voor een groepje van 5 a 6 vissen. Als je er meer wil houden dan raden we een groter aquarium aan.

Inrichting van het Aquarium

Een zwaar beplant aquarium is ideaal, met dichte vegetatie en enkele open gebieden. Drijfplanten worden ook gewaardeerd omdat ze het licht dimmen en een natuurlijke omgeving nabootsen. Gebruik bij voorkeur een donker substraat. Dit laat de kleuren van de vissen beter tot hun recht komen. Wat hout of wortels tussen de planten kan wat extra schuilplaatsen bieden en bootst ook hun natuurlijke omgeving na.

Waterwaarden

De temperatuur mag liggen tussen de 16 en 22 °C. Ze kunnen een breed temperatuurbereik verdragen, maar langdurige blootstelling aan hogere temperaturen kan hun levensduur verkorten. De pH mag neutraal tot redelijk hoog zijn met een pH tussen de 6.5 en 8.5.

In goed geïsoleerde huizen kan het aquarium zonder verwarming worden gehouden, mits de kamertemperatuur binnen dit bereik blijft.

Geschikte Medebewoners

Oryzias latipes is een vreedzame vis die goed samengaat met andere kleine, vreedzame soorten die vergelijkbare wateromstandigheden prefereren. Geschikte medebewoners zijn onder andere:

• Chinese Danio (Tanichthys albonubes)
• Rasbora Galaxy (Danio margaritatus)
• Rosy Loach (Yunnanilus sp. ‘Rosy’)
• Brachygobius gobies (brak water)
• Panda Garra (Garra flavatra)
• Dwerg Botia (Ambastaia sidthimunki)
• Nerite Slakken

Kweek Aquarium en Conditioneren

Oryzias latipes kan zowel in een gewoon aquarium als in een speciaal kweekaquarium worden gekweekt. Hou voor een speciaal kweekaquarium een inhoud van zo’n 20 tot 40 liter aan. De temperatuur van het water mag liggen tussen de 16 en 22 graden. Richt het aquarium in met veel fijnbladige planten zoals Javamos of met kweekmoppen.

Het is niet strikt noodzakelijk om de mannetjes en vrouwtjes tijdelijk te scheiden, maar het kan helpen om de kweek te stimuleren. Wanneer je klaar bent om te kweken, kun je één of meerdere paren overbrengen naar het kweekaquarium. Als je een kweekgroep gebruikt, is een ratio van één mannetje op twee vrouwtjes ideaal om concurrentie tussen de mannetjes te verminderen en de kans op succesvolle bevruchting te vergroten.

Tijdens de kweekperiode worden de mannetjes donkerder van kleur en verdedigen ze kleine, tijdelijke territoria tegen elkaar terwijl ze proberen de vrouwtjes te lokken. Dit intensiveren van de kleur is een teken van hun bereidheid om te paren en hun poging om de aandacht van de vrouwtjes te trekken.

Het afzetten

Het paren vindt meestal plaats in de vroege ochtend, vaak wanneer de eerste zonnestralen het aquarium bereiken. Dit is een natuurlijk gedrag dat ook in het wild wordt waargenomen.

De eieren worden afgezet op fijnbladige planten zoals Cabomba, Ceratophyllum, of Taxiphylum soorten, maar synthetische kweekmoppen of andere kunstmatige alternatieven werken ook goed. De eieren zijn relatief groot en kleverig en blijven aanvankelijk aan de genitale opening van het vrouwtje hangen voordat ze worden afgezet. Ze worden als een enkele massa uitgestoten en bevrucht.

Vrouwtjes kunnen elke paar dagen of zelfs dagelijks een cluster van eieren produceren wanneer ze in goede conditie zijn.

Opgroeien van de jongen

De eieren van Oryzias latipes hebben een incubatietijd die sterk afhankelijk is van de temperatuur. Over het algemeen komen de eieren uit binnen 10-14 dagen. Zodra de jongen uitkomen, beginnen ze vrijwel direct vrij te zwemmen.

Er is geen ouderlijke zorg bij Oryzias latipes. De volwassen vissen negeren de eieren meestal, maar ze kunnen wel de vrijzwemmende jongen opeten als ze de kans krijgen. Daarom is het belangrijk om de eieren of de jongen te scheiden van de volwassen vissen om de overlevingskansen te vergroten.

Eerste Voer voor de Jonge Vissen

Zodra de jongen vrij beginnen te zwemmen, kunnen ze gevoerd worden met microwormen, Artemia nauplii (baby pekelkreeftjes), en fijn gemalen voer speciaal voor jonge vissen. Het is belangrijk om de jongen meerdere keren per dag kleine hoeveelheden voer te geven om hun groei te ondersteunen.

Waterverversing en Overlevingspercentage

Het is aanbevolen om regelmatig water te verversen om de waterkwaliteit hoog te houden. Dit kan bijvoorbeeld elke andere dag door ongeveer 50% van het water te verversen. Het exacte overlevingspercentage van de jongen kan variëren, maar in een goed onderhouden en dicht beplant aquarium kunnen veel jongen overleven. Het is echter belangrijk om de jongen van verschillende leeftijden te scheiden, omdat oudere jongen de jongere kunnen opeten.

Conclusie

Oryzias latipes is een veelzijdige en gemakkelijk te verzorgen vissoort die geschikt is voor zowel beginners als ervaren aquariumhouders. Ze hebben geen speciale eisen wat betreft wateromstandigheden en zijn vreedzaam, waardoor ze goed in een gemeenschapsaquarium passen. Regelmatige waterverversingen en een gevarieerd dieet zijn belangrijk voor hun welzijn. Hun aanpassingsvermogen en interessante kweekgedrag maken hen tot een fascinerende toevoeging aan elk aquarium.

Video

Auteur

John de Lange

Copyright foto’s

AquariumGlaser.de