Lithobates catesbeiana – Amerikaanse Brulkikker
Toen wij in Maleisië waren, hebben we natuurlijk ook naar kikkers gezocht en al hadden we de pech dat dit jaar het echte natte seizoen was uitgebleven en het daardoor overal veel te droog was, hebben we gelukkig toch nog wel wat exemplaren mogen vinden.
Voor een daarvan hoefden we niet eens echt te zoeken, want die hoorden we al op afstand. Namelijk de Lithobates catesbeiana, oftewel de Amerikaanse brulkikker, ook wel rundkikker of stierkikker genoemd.
De Amerikaanse brulkikker is een kikker uit de familie echte kikkers (Ranidae) waardoor hij oorspronkelijk de wetenschappelijke naam Rana catesbeiana kreeg, een naam die nog steeds wordt gebruikt, al is de naam Lithobates catesbeiana de correcte naam nu. Zijn Nederlandse naam, Amerikaanse brulkikker, verraadt het natuurlijke verspreidingsgebied. Dit ligt namelijk in Amerika en dan met name het oostelijke en centrale deel van Noord-Amerika maar ook in zuidoostelijk Canada.
De soort is op verschillende delen van de wereld uitgezet zoals zuidelijk Noord-Amerika (Mexico), Zuid-Amerika, Europa en Azië. Zelfs in België en Nederland zijn waarnemingen bekend van verschillende populaties waar de kikker soms een ware plaag vormt. De Amerikaanse brulkikker wordt veel groter dan de meeste amfibieën.
Dieet
De kikker is zeer vraatzuchtig en de grotere exemplaren eten regelmatig kleine vogels en jonge slangen die in één keer worden doorgeslikt. Ook heeft hij andere kikkers op het menu staan. Bovendien heeft hij maar weinig natuurlijke vijanden, alleen grote slangen en krokodillen wagen zich aan deze kikker. Wel heeft hij te vrezen van de mens, want de Amerikaanse brulkikker wordt vanwege zijn algemene voorkomen en het grote lichaam veel gevangen voor het vlees en daarnaast worden de dieren verzameld en verkocht als aanwinst voor de vijvers. Dit is vooral in België en Nederland het geval.
Door het kweken van de kikker voor het vlees, zijn de dieren in veel landen in het wild terechtgekomen. In andere landen zijn de dieren per ongeluk als kikkervisje terechtgekomen, bijvoorbeeld tussen een lading waterplaten. In het natuurlijke verspreidingsgebied is de kikker een bestrijder van allerlei plaagdieren.
Invasieve Exoot
De Amerikaanse brulkikker wordt in de gebieden waar het dier als exoot voorkomt echter beschouwd als een schadelijke soort die andere kwetsbare amfibieën opeet of weg concurreert. De kikker wordt op wereldschaal zelfs gezien als een van de 100 schadelijkste invasieve soorten ter wereld. Naast andere kikkersoorten worden ook sommige waterschilpadden bedreigd door deze kikker.
Een ander gevaar van de verspreiding van de Amerikaanse brulkikker is het feit dat de kikker soms een drager (vector) is van de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis. Deze schimmel manifesteert zich op de huid van kikkers waarna deze sterven. De Amerikaanse brulkikker lijkt zelf enige tolerantie te hebben voor de schimmel, maar kan deze als drager wel verspreiden. De schimmel is overigens ongevaarlijk voor mensen.
Sinds 2016 staat deze soort op de EU lijst met invasieve exoten. Dit betekent dat ze niet meer mogen worden verhandeld en gehouden! Zie ook dit document van de NVWA.
Kikkervisjes
De kikkervisjes kunnen erg groot worden en zijn te herkennen aan de hoge staartzoom. In Nederland worden de kikkervisjes sinds de jaren 80 massaal geïmporteerd als vijverdecoratie. De larven en kleine kikkers werden echter op grote schaal uitgezet in de natuur. In 1991 werd een populatie beschreven in een particuliere vijver in de stad Breda. In september 2010 werden in twee vijvers in het Nederlands-Limburgse Baarlo zowel volwassen exemplaren als kikkervisjes aangetroffen. Dit leidde tot verontrusting bij amfibieënspecialisten en omwonenden. Er werd zelfs een informatieavond voor deze mensen georganiseerd.
Uiterlijk
De bovenzijde van het lichaam van zowel het mannetje als het vrouwtje kan egaal groen tot grijs of bruin gevlekt zijn, vaak is een nettekening aanwezig. Mannetjes hebben vaker een groenere kleur dan vrouwtjes. De huid is meestal glad, maar soms komen vele kleine bultjes voor op de bovenzijde van het lichaam. De huid is echter nooit wrattig zoals bij veel padden het geval is.
Heel apart is dat de kleuren van de kikker in bepaalde gebieden kunnen afwijken, zo zijn de exemplaren uit Florida soms bijna geheel zwart van kleur. Een lichte streep op het midden van de rug, zoals gebruikelijk is bij veel Europese kikkers, ontbreekt altijd. De buikzijde is lichter tot wit van kleur en vaak grijs of geel gespikkeld.
De Amerikaanse brulkikker heeft een brede kop, de ogen zijn in vergelijking met op het land levende soorten meer aan de bovenzijde van de kop gepositioneerd en zijn oranje tot goudkleurig van kleur, de pupil is spleetvormig en horizontaal. De zwemvliezen aan de achterpoten zijn goed ontwikkeld. Alleen de vierde teen van de achterpoten is niet tot aan het einde voorzien van vliezen, hieraan is de brulkikker te herkennen van gelijkende soorten. Ondanks dat de poten goed ontwikkeld zijn, springt de brulkikker zelden. De poten worden voornamelijk gebruikt om te zwemmen.
Zoektocht naar de partner
De mannetjes gaan actief op zoek naar een partner als de watertemperatuur stijgt tot boven de 21 graden Celsius. De mannetjes lokken de vrouwtjes met een luide lokroep, die doet denken aan het loeien van een stier, waar hij zijn Engelse naam Bullfrog aan te danken heeft. Met name als meerdere mannetjes aan het kwaken zijn is het geluid op een kleine afstand bijna ondraaglijk hard.
In tegenstelling tot andere kikkers, voeren de mannetjes van de brulkikker heuse gevechten uit, waarbij ze op de achterpoten staan en elkaar met de voorpoten omstrengelen of tegen elkaar ‘boksen’. Hierbij probeert ieder mannetje zijn opponent achterover te duwen.
Paring van de Amerikaanse Brulkikker
Als een mannetje en een vrouwtje elkaar eenmaal hebben gevonden, dan springt hij op haar rug. Het mannetje omklemt met zijn voorpoten het lichaam van het vrouwtje. De paarlust van de mannetjes is berucht; ze kijken niet zo nauw en zien soms totaal andere dieren aan voor een geschikte partner. Dit heeft al vele koivissen en karpers het leven gekost.
Het aantal eitjes loopt uiteen van ongeveer 10.000 tot 25.000, afhankelijk van de grootte van het vrouwtje. De eierklompen drijven als grote matten onder het wateroppervlak en kunnen tot een meter in doorsnede bereiken.
De eieren worden afgezet in stilstaande, zonbeschenen wateren die niet droogvallen. De eiermassa die door een vrouwtje wordt uitgescheiden wordt soms door meerdere mannetjes bevrucht. Na zes tot twaalf dagen is de embryonale ontwikkeling voltooid en komen de 12 tot 15 millimeter lange kikkervisjes tevoorschijn. Deze zijn bruingroen van kleur en hebben kleine donkere vlekjes.
In Azië komt de Amerikaanse brulkikker voor in diverse landen, zoals China, Korea, Maleisië, Indonesië (Bali en Java) Japan en Thailand. In China is het eten van reptielen en amfibieën populair omdat het de gezondheid zou bevorderen. De Amerikaanse brulkikker werd daar dan ook op grote schaal gekweekt voor menselijke consumptie. Veel dieren worden als ze zijn volgroeid naar andere Aziatische landen geëxporteerd voor hetzelfde doel. Veel kikkers ontsnappen echter tijden de reis of het verzamelen van de kikkers zodat ze zich in het wild gingen voortplanten.
Gelukkig hebben wij ze (zover we weten) in Maleisië alleen maar in vijvers en meren gezien en niet voor de consumptie.
Auteur
Margie van der Heijden – Ons Natuurgenot Gouda
Copyright foto’s
Margie van der Heijden – Ons Natuurgenot Gouda
