Labrus bergylta – Gevlekte Lipvis
Labrus bergylta is al in 1767 voor het eerst beschreven door Ascanius. Ze maken onderdeel uit van de familie Labridae. Deze familie omvat zo’n 70 geslachten en zo’n 560 soorten. Het geslacht Labrus omvat slechts vier soorten. In het Nederlands worden ze ook wel Gevlekte Lipvis genoemd. Zoals dat met niet wetenschappelijk namen wel vaker gebeurt noemt met Anampses caeruleopunctatus soms ook wel Gevlekte Lipvis.
Synoniemen: Labrus berggylta, Labrus comber, Labrus ballan, Labrus maculatus, Labrus neustriae, Labrus balanus, Labrus variabilis, Crenilabrus multidentatus, Labrus donovani, Labrus nubilus.
Beschrijving
Labrus bergylta kan een maximale totale lengte bereiken van zo’n 66 centimeter. De kleurstelling van de jonge dieren is licht tot donkergroen zodat ze wegvallen tegen de achtergrond. De volwassen dieren kennen veel meer variatie in kleur. Ze kunnen variëren van emerald groen tot rood gevlekt. De kleuren kunnen egaal zijn, gevlekt of met strepen of stippen.
Door de grote variatie in kleuren is de soort meerdere keren beschreven voordat men er achterkwam dat dit één en dezelfde soort betreft. De variatie in kleur maakt identificatie ook wat lastig waardoor ze verward kunnen worden met twee andere soorten lipvissen. De Kliplipvis (Ctenolabrus rupestris) blijft kleiner, is slanker van vorm en heeft een zwarte vlek op de staartwortel. De Zwartooglipvis (Symphodus melops) blijft kleiner, heeft een zwarte vlek op de staart en een halvemaanvormige vlek achter de ogen.
Zoals veel zeewater vissen begint Labrus bergylta haar leven als vrouw. Zeker de eerste drie jaar blijven ze vrouw maar dit kan oplopen tot zo’n 14 jaar. Pas als er alleen nog vrouwen in de omgeving zijn en geen mannen meer, veranderd het grootste en sterkste vrouwtje in een man. Anders dan de grootte van de vis, kun je van buitenaf het geslacht van de vis niet zien. De maximale leeftijd die een Gevlekte Lipvis kan halen is zo’n 29 jaar.
Biotoop
Je kunt de Gevlekte Lipvis vinden in het Noordoosten van de Atlantische Oceaan en de Noordzee. Ze leven langs de kusten van Noorwegen tot aan Marokko, inclusief de eilanden van Madeira, Azoren en Kanarische eilanden.
In de zomer trekt deze vis naar de noordelijke kusten. In de winter zakken ze af naar het zuiden. In de winter blijven er altijd wel een paar achter voor de kusten van Nederland en België.
Ze geven de voorkeur aan kusten met rotsen waartussen de kunnen schuilen en jagen. Ook hun nesten bouwen ze tussen de rotsen. Ze verzamelen zich niet in grote groepen. Doorgaans leven ze meer in een harem wat bestaat uit één man met twee of drie vrouwen.
Dieet
In het wild voedt Labrus bergylta zich voornamelijk met schaaldieren. Hun dikke vlezige lippen sluiten een deel van de rotsen af en met hun scherpe voortanden trekken ze de schaaldieren uit kieren en spleten. Achter in hun keel hebben ze een tweede stel tanden Faryngeale tanden of keeltanden genoemd. Deze krachtige tanden gebruiken ze om de schelp of schaal te kraken en het vlees uit de schelp te halen. In hun dieet zitten ook krabben en kleinere kreeften.
Voortplanting
De gevlekte lipvis plant zich voort door eieren af te zetten in een nest. De man verzamelt hiervoor zeewier in een spleet tussen de rotsen. Eén of meerdere vrouwen zetten hierin hun eieren af die door de man worden bevrucht. De man bewaakt het nest totdat de eieren na ongeveer tien dagen uitkomen. Deze plek tussen de rotsen wordt door de man soms maandenlang bezet gehouden.
De uitgekomen jonge visjes brengen het eerste jaar door in de bovenste waterlagen. Daarna zoeken ze de kustlijn weer op en zoeken een geschikte plek om verder op te groeien bij de bodem.
Commercieel gebruik van Labrus bergylta
Hoewel de gevlekte lipvis van tijd tot tijd wordt gevangen voor consumptie speelt hij daar geen grote rol in. Ze worden wel steeds meer gezien als interessante vis voor de sportvisserij. Na het vangen worden ze doorgaans weer teruggezet. In de professionele zalmkwekerijen worden Labrus bergylta ingezet om de zalmen te ontdoen van waterluizen.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
John de Lange – Foto’s genomen in het Oceanium van Diergaarde Blijdorp in Rotterdam.
Referenties
Lipvissen Labridae – Prof. dr. A. Stolk – Het aquarium – 1983 nummer 7/8 blz. 188.
Wikipedia
Stichting Anemoon
Fishbase
