Aulonocara stuartgranti
Aulonocara stuartgranti werd voor het eerst beschreven door Meyer en Riehl in 1985. De geslachtsnaam Aulonocara komt van het Oudgrieks αὐλός (aulós), wat ‘fluit’ betekent, en κάρα (kára), wat ‘hoofd, gezicht’ betekent. Dit verwijst naar het sterk vergrote sensorische kanaalsysteem in de schedel van de leden van dit geslacht. De soortnaam stuartgranti is vernoemd ter ere van de legendarische exporteur van aquariumvissen Stuart M. Grant (1937-2007).
Synoniemen: Aulonocara hansbaenschi, Aulonocara steveni
Er veel variatie in de kleurpatronen van Aulonocara stuartgranti, afhankelijk van de geografische locatie. Verschillende kleurvarianten werden vroeger als aparte soorten beschouwd (Aulonocara hansbaenschi, Aulonocara steveni), maar worden nu als synoniemen van Aulonocara stuartgranti beschouwd. Het is belangrijk op te merken dat er verschillende meningen bestaan over de taxonomische classificatie en dat er nog steeds discussie is over de exacte status van sommige populaties.
Uiterlijk, Gedrag en Levensverwachting van Aulonocara stuartgranti
Algemene beschrijving: Aulonocara stuartgranti heeft een langwerpig, enigszins zijdelings afgeplat lichaam, typisch voor de meeste Aulonocara soorten. De vorm is gestroomlijnd, wat hen helpt bij het manoeuvreren in hun natuurlijke habitat. De kop is meestal blauw, met een intense, fluorescerende kleur bij mannetjes. De flanken vertonen variatie in kleurpatronen, afhankelijk van de geografische locatie en populatie. Er zijn verschillende kleurvarianten beschreven, variërend van volledig blauw tot geel, met of zonder rode schouderpartijen. De verticale strepen zijn kenmerkend voor het geslacht Aulonocara. De vinnen zijn vaak blauw of geel gekleurd, afhankelijk van de kleurvariant en het geslacht. Zoals bij alle Aulonocara soorten zijn de ogen naar verhouding tot het lichaam vrij groot. Mannetjes bereiken een totale lengte van ongeveer 12 tot 15 centimeter, terwijl vrouwtjes iets kleiner blijven, tot ongeveer 11 centimeter. In het wild blijven ze iets kleiner.
Verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes: Mannetjes van Aulonocara stuartgranti zijn aanzienlijk kleurrijker dan de vrouwtjes. Mannetjes vertonen een breed scala aan kleuren, van blauw tot geel, vaak met een combinatie van beide. Vrouwtjes zijn over het algemeen saai grijsbruin van kleur met 8 tot 9 donkere dwarsbanden op de flanken. Mannetjes zijn ook groter dan vrouwtjes. Gedragsmatig vertonen mannetjes territoriaal gedrag, verdedigen ze een broedplaats en lokken ze vrouwtjes. Vrouwtjes zijn minder agressief en vertonen geen territoriaal gedrag. Juvenielen lijken meer op de vrouwtjes in kleur en grootte, en ontwikkelen hun volwassen kleuring pas naarmate ze ouder worden.
Gedrag en temperament: Aulonocara stuartgranti is over het algemeen een relatief vreedzame vis, maar mannetjes kunnen territoriaal zijn, vooral tijdens het broedseizoen. Ze leven niet in scholen, maar in kleine groepen, vaak bestaande uit één dominant mannetje en meerdere vrouwtjes. Ze zijn niet schuw en zijn actief in de middenwateren en op de bodem, waar ze op zoek gaan naar voedsel . Hun “sonar-voeding” is een kenmerkend gedrag waarbij ze met hun kop dicht bij de bodem zweven en hun uitgebreide sensorische systeem gebruiken om prooien te detecteren .
Levensverwachting: De levensverwachting van Aulonocara stuartgranti in het wild is niet precies bekend, maar in een aquarium kunnen ze 5 tot 10 jaar oud worden.
Biotoop van Aulonocara stuartgranti
Geografische verspreiding: Aulonocara stuartgranti komt van nature voor in vrijwel het gehele Malawimeer. De precieze locaties binnen de landen variëren, afhankelijk van de kleurvariant. Bij de kleurvarianten worden in de naam vaak ook de locatie van herkomst meegegeven, zoals Aulonocara stuartgranti “Ngara”.
Natuurlijke habitat: Aulonocara stuartgranti bewoont de overgangszone tussen rotsachtige en zandige gebieden in het Malawimeer. De documenten beschrijven de habitat als een gebied met losse rotspartijen en een aanzienlijke hoeveelheid vrije zandbodem, vaak met een dikke laag zand. Waterplanten zijn vaak niet aanwezig.
Bodem/substraat: De bodem bestaat voornamelijk uit zand. De vis graaft met zijn snuit in het zand op zoek naar voedsel.
Klimaat: Het Malawimeer heeft een tropisch klimaat, met stabiele temperaturen en geen uitgesproken seizoenen. Het is echter wel bekend dat het waterpeil in het Malawimeer kan fluctueren.
Dieet van Aulonocara stuartgranti
Dieet in het wild: Aulonocara stuartgranti is een carnivoor die zich in het wild voornamelijk voedt met kleine ongewervelde dieren die hij uit het zand filtert. De vis gebruikt zijn zijlijnsysteem om deze prooien te detecteren, zelfs in het donker. Het “sonar-voeding” gedrag, waarbij de vis met zijn kop dicht bij de bodem zweeft en zijn sensorische systeem gebruikt om prooien te detecteren, is een kenmerkend aspect van Aulonocara.
Dieet in het aquarium: In het aquarium accepteert Aulonocara stuartgranti een verscheidenheid aan voedsel, waaronder hoogwaardig droogvoer (vlokken en korrels), levend voer (zoals artemia en muggenlarven), en diepvriesvoer (zoals krill en mysis). Het is belangrijk om een gevarieerd dieet te bieden om ervoor te zorgen dat de vis alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt. Sommige droogvoeders bevatten een hoog percentage plantaardig materiaal, zoals spirulina, wat bijdraagt aan de kleur en gezondheid van de vis. Het is aan te raden om meerdere kleine porties per dag te voeren in plaats van één grote maaltijd, om het natuurlijke zoekgedrag van de vis na te bootsen.
Prooien opsporen met het zijlijnorgaan
De Aulonocara stuartgranti heeft een bijzonder goed ontwikkeld zijlijnsysteem in zijn kop, dat hij gebruikt om prooien in het zand te vinden, zelfs in het donker. Dit systeem is een soort zesde zintuig dat gevoelig is voor trillingen en waterstromingen. Denk aan het als een onderwater-radar.
Het zijlijnsysteem bestaat uit een netwerk van kleine poriën en kanalen in de schedelbeenderen van de vis, met name in de onderkaak, de preoperculum (een bot achter de kieuwdeksel) en de infraorbitale botten (onder de ogen). In deze kanalen zitten speciale zintuigcellen, de neuromasten, die minuscule bewegingen in het water detecteren. Bij Aulonocara stuartgranti zijn deze kanalen, in tegenstelling tot veel andere vissen, sterk vergroot. Dit betekent dat er meer neuromasten aanwezig zijn, waardoor de vis extreem gevoelig is voor trillingen.
Wanneer een kleine ongewervelde zich in het zand beweegt, creëert dit minuscule waterstromingen en trillingen. De vergrote neuromasten in de zijlijnskanalen van de A. stuartgranti pikken deze subtiele signalen op. De vis “zweeft” dan bijna bewegingsloos boven de bodem, zijn kop dichtbij het zand, en gebruikt zijn zijlijnsysteem om de precieze locatie van de prooi te bepalen. Dit gedrag wordt “sonar-voeding” genoemd. Zodra de vis de prooi heeft gelokaliseerd, duikt hij snel naar beneden om hem te vangen.
De studie van Schwalbe et al. (2012) toont aan dat dit proces bijzonder effectief is, zelfs in het donker. De onderzoekers hebben aangetoond dat het behandelen van de vissen met cobaltchloride, een stof die het zijlijnsysteem tijdelijk uitschakelt, leidt tot een aanzienlijke vermindering van het vermogen om prooien te vinden, vooral in het donker. Dit bewijst de essentiële rol van het zijlijnsysteem bij de jacht op prooien in het zand. De vis gebruikt wellicht ook andere zintuigen, zoals zicht en reuk, maar het zijlijnsysteem is cruciaal voor het succesvol opsporen van prooien in hun natuurlijke omgeving, vooral in omstandigheden met weinig licht.
Het Aquarium
Voor een groep van één mannetje en meerdere vrouwtjes (de natuurlijke sociale structuur) is een aquarium van minimaal 160 centimeter lang aanbevolen. Voor meerdere paren is een aanzienlijk groter aquarium nodig, waarbij de exacte grootte afhangt van het aantal paren. Er zijn geen specifieke richtlijnen voor het aantal liters per paar, maar een ruime inrichting is essentieel om territoriumconflicten te voorkomen. Een aquarium van 400 liter of meer wordt vaak genoemd als minimum voor een groep.
Het aquarium moet worden ingericht met een combinatie van rotsen en zand. De rotsen dienen als schuilplaatsen en territoriummarkeringen, terwijl het zand de natuurlijke bodem nabootst. Het zand moet fijn en rond zijn om verwondingen te voorkomen, filterzand wordt vaak aanbevolen. Planten zijn niet essentieel, maar sommige robuuste soorten zoals Valisneria kunnen worden toegevoegd, mits ze niet de bewegingsvrijheid van de vissen belemmeren. De inrichting moet open ruimtes bieden voor zwemmen en jagen, maar ook voldoende schuilplaatsen voor de vissen.
De ideale waterwaarden voor Aulonocara stuartgranti zijn een pH van 7,5-8,5 en een hardheid (dH) van 4-25° . De temperatuur moet tussen de 22 en 26°C liggen. Regelmatige waterverversingen (20-30% per maand) zijn essentieel om de waterkwaliteit te handhaven.
Aulonocara stuartgranti kan goed worden samengehouden met andere vreedzame, middelgrote Malawi-cichliden, zoals Cyrtocara moori, Otopharynx, Placidochromis, en Copadichromis. Mbuna’s (agressieve, rotsbewonende Malawi-cichliden) zijn over het algemeen niet geschikt als medebewoners, tenzij het aquarium extreem groot is en er voldoende schuilplaatsen zijn. Het is belangrijk om slechts één soort Aulonocara in het aquarium te houden om hybridisatie te voorkomen. Het houden van meerdere mannetjes van dezelfde soort in een beperkte ruimte kan leiden tot agressie en conflicten.
Kweek Aquarium en Conditioneren
Een speciaal kweek aquarium is voor Aulonocara stuartgranti niet per se nodig. Je kunt ze kweken in een aquarium waarin ook andere soorten worden gehouden. Zorg er wel voor dat je geen andere Aulonocara soorten in het aquarium houdt om kruisingen te voorkomen. Wil je echt grotere hoeveelheden van deze soort kweken en de vrouwen makkelijker kunnen uitvangen, dan is een kweek aquarium handiger.
Om succesvol te kweken met deze soort, houdt je ze het best in een harem. Eén man met drie of vier vrouwen. Als een vrouw dan broedt op de eieren, kan hij zijn aandacht verdelen over de andere vrouwen.
Je hebt geen speciaal dieet nodig om ze aan het kweken te krijgen. Goed voer met af en toe levend of diepvriesvoer is voldoende.
Het afzetten
Het paringsritueel begint zodra de man doorkrijgt dat een vrouw klaar is om eieren af te zetten. Hij zoekt een plek in het zand waar hij een ondiepe kuil maakt. Hiervoor kiest hij vaak een beschutte plek tussen wat rotsen. De kleuren van de man zijn nu op zijn felst. Het hofmakingsritueel is een heel spektakel. Hij zwemt driftig voor de vrouw langs. Zet zijn vinnen wijd uit en toont met trillende bewegingen zijn flank. Dit herhaalt hij totdat de vrouw bereid is om mee te gaan naar de paaiplaats.
In de broedkuil draait het koppel om elkaar heen. De vrouw legt een of een paar eieren in het zand. Nog steeds om elkaar heen cirkelend bevrucht de man de eieren. De vrouw cirkelt door en neemt de eieren in haar muil. In totaal worden op deze manier zo’n 15 tot 40 eieren gelegd en door de vrouw in haar muil opgenomen. Na het afetten van de eieren zit de taak van man er op. Hij houdt zich verder niet bezig met het grootbrengen van de jonge visjes.
Opgroeien van de jonge Aulonocara stuartgranti
Na het afzetten van de eieren zoekt de vrouw beschutting tussen de rotsen. Hier broedt ze de eieren in haar muil uit. Als je naar haar keel kijkt, zie je een verdikking waar de eieren in haar keel zitten. De eieren komen na een paar dagen uit. Ze laat de jonge visjes dan nog niet los. De jonge visjes teren nog geruime tijd op hun eidooierzak. Pas 20 tot 22 dagen na het afzetten laat de vrouw de jonge visjes los tussen de rotsen.
In een aquarium met andere volwassen vissen, worden de jonge visjes al snel opgegeten. Slechts een enkeling overleeft als er voldoende schuilplaatsen tussen de rotsen beschikbaar zijn.
Als je meer jongen wil opkweken is het raadzaam om de vrouw zo’n 14 tot 16 dagen na het afzetten uit te vangen. Plaats de vrouw dan in een kweekaquarium met op de bodem wat zand, een klein filter en verwarming. Zorg dat er wat schuilplaatsen zijn waar de vrouw kan schuilen. Na het loslaten van de jonge visjes, eet de vrouw de jongen niet direct op. Je hebt ruim de tijd om de vrouw uit te vangen en terug te plaatsen in het aquarium.
De jonge visjes kun je voeren met fijngewreven vlokvoer en bijvoorbeeld artemia.
Bijzonderheden
Hieronder een aantal details over Aulonocara stuartgranti die niet in de voorgaande hoofdstukken zijn behandeld:
- Kleurvarianten en taxonomische verwarring: Er bestaat aanzienlijke variatie in de kleurpatronen van A. stuartgranti, afhankelijk van de geografische locatie. Verschillende kleurvarianten, zoals de “Maleri”, “Maulana”, “Cobue” en “Ngara”, werden vroeger vaak als aparte soorten beschouwd (bijvoorbeeld A. hansbaenschi en A. steveni), maar worden nu meestal als synoniemen van A. stuartgranti beschouwd. Er is echter nog steeds discussie over de exacte taxonomische status van sommige populaties, en sommige kleurvarianten (zoals “Maleri” en “Mbenji”) zouden mogelijk toch aparte soorten kunnen zijn. De populatie uit Chitimba Bay wordt soms ten onrechte onder de naam “A. masoni” verkocht.
- Dieet en sensorische aanpassingen: De vis gebruikt zijn sterk ontwikkelde zijlijnsysteem, met vergrote kanalen en neuromasten, om kleine ongewervelde dieren in het zand te detecteren, zelfs in het donker . Dit “sonar-voeding” gedrag is een belangrijke aanpassing aan hun natuurlijke habitat. In het aquarium accepteren ze een verscheidenheid aan voedsel, maar een gevarieerd dieet met hoogwaardig droogvoer, levend en diepvriesvoer is aanbevolen.
- Gedrag en sociale structuur: Mannetjes zijn territoriaal, vooral tijdens het broedseizoen, en verdedigen een paaiplaats. Ze leven in kleine groepen, meestal bestaande uit één dominant mannetje en meerdere vrouwtjes. De ratio van mannetjes tot vrouwtjes in een aquarium moet zorgvuldig worden overwogen om agressie te voorkomen.
Conclusie
Aulonocara stuartgranti is een relatief makkelijk te houden Malawi cichlide, geschikt voor beginnende aquarianen met enige ervaring met cichliden. Een ruime aquarium inrichting met zandbodem en rotsen, stabiele waterparameters (pH 7.5-8.5, temperatuur 22-26°C) en een gevarieerd dieet zijn essentieel. Het houden van één mannetje met meerdere vrouwtjes voorkomt agressie. De opvallende kleurvariatie en het “sonar-voeding” gedrag maken deze soort bijzonder interessant.
De taxonomische classificatie van A. stuartgranti is complex, met veel kleurvarianten die vroeger als aparte soorten werden beschouwd. Het zijlijnsysteem, met vergrote kanalen, speelt een cruciale rol bij de prooidetectie. Hoewel de kweek relatief eenvoudig is, vereist het opgroeien van de jongen aandacht om een hoog overlevingspercentage te garanderen. Over het algemeen is A. stuartgranti een aantrekkelijke en relatief makkelijk te houden vis, mits de basisbehoeften worden vervuld.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
Walter Deproost
Enrico Richter
Malawi Kaplan
Suephoto (originele website niet meer online)
Geografische varianten
Aulonocara stuartgranti – Hansbaenschi
Deze variant van Aulonocara stuartgranti is te vinden in het zuid-oosten van het Malawimeer. Ze komen daar uitsluitend voor op vier locaties; Masinja wat ook de type locatie is, Fort Maguire, Mara Point en Thumbi West Island. In tegenstelling tot veel andere Aulonocara bewonen ze de redelijk ondiepe wateren op een diepte van zo’n 4 tot 6 meter.
Copyright foto’s: Malawi Kaplan
Aulonocara stuartgranti – Maulana
Aulonocara stuartgranti – Maulana komt in het wild alleen voor in Chitimba Bay.
Copyright foto’s: Malawi Unlimited
Aulonocara stuartgranti – Mdoka
Copyright foto’s: John de Lange
Aulonocara stuartgranti – Ngara
Deze variant van Aulonocara stuartgranti afkomstig van Ngara wordt in de handel ook wel Flametail genoemd.
Copyright foto’s: John de Lange; Enrico Richter
Aulonocara stuartgranti – Usisya
Copyright foto’s: John de Lange
