Anableps anableps – Vieroogvis

Anableps anableps zijn levendbarenden en worden Vier oog vissen genoemd om overduidelijke redenen.

()

Uitleg over de Ogen van de Anableps anableps

Anableps anableps - gelukkige school
Anableps anableps – gelukkige school

Onze liefde voor de Anableps, of in het Nederlands de Vieroogvis, gaat terug tot maart 1981 toen we met wat geluk een groepje van zes van deze charmante doerakken konden kopen in onze favoriete plaatselijke dierenwinkel. Ze waren ongeveer 8 centimeter lang (TL). Deze vissen waren, zoals bijna alle Anableps, gevangen in het wild en verscheept vanaf de kust van Centraal Amerika naar een groothandel en daarna door naar onze dierenwinkel. Ze kunnen slecht tegen vervoer en waren onnatuurlijk donker van kleur, overduidelijk gestresst maar wel in leven. Deze levendbarenden worden Vier oog vissen genoemd om overduidelijke redenen.

Anableps anableps - De vieroogvis
Anableps anableps – De vieroogvis

We wisten niets over onze Anableps behalve wat we hadden gelezen in een paar uitstekende artikelen door Edward Taylor maar dat was gelukkig genoeg om mee aan de slag te gaan. Sindsdien leren we nog steeds bij. De Nederlandse naam “Vier Oog” vis is een lichte overdrijving. Ze hebben geen vier afzonderlijke ogen maar eerder twee opgedeelde ogen. Maar toch is de werking van deze opsplitsing en de schoonheid van deze aanpassing van het oog aan de omstandigheden in het leven de Anableps heel opmerkelijk.

Anableps anableps - een vreemde vis
Anableps anableps – een vreemde vis

Hou in het achterhoofd, dat als je over de Anableps leest, afbeeldingen en foto’s bekijkt dat ze oppervlakte bewoners zijn. Het is waar dat ze nogal grote afstanden boven het water uit kunnen springen, en indien nodig een tijdje naar de bodem kunnen duiken. Maar ze geven de voorkeur aan het rondzwemmen bij het oppervlak. Dit zorgt ervoor dat ze vrij eenvoudig zijn te zien voor roofvogels. Het is ook waarschijnlijk dat roofvissen ze kunnen zien en van onderen besluipen, ondanks hun witachtige buik. Om hun overlevingskansen te vergroten moet de Anableps deze aanvallers op tijd kunnen zien en ontwijkende acties uitvoeren. Hun zeer speciale ogen helpen ze hierbij. Een strook pigment verdeelt het oog horizontaal bij de waterlijn. Tenminste, de Anableps zwemt doorgaans zo dat de waterlijn samenvalt met deze strook pigment. Net achter en boven deze strook zit een gouden iris klep om de bovenkant van de pupil te beschermen van de weerkaatsing van het licht op het oppervlak. De lens achter de bovenste pupil is afgeplat om een onvervormd beeld te geven van wat er zich boven water afspeelt (in de lucht) voor de onderste helft van het netvlies. Zie ook de tekening van het simpele menselijke oog voor vergelijking. Anableps zien hun aquariumhouder zeer scherp!

Anableps anableps oog links - Menselijk oog rechts
Anableps anableps oog links – Menselijk oog rechts
Anableps anableps - De onderwater lens
Anableps anableps – De onderwater lens

Het deel van de lens wat zich achter het onderste deel van de pupil bevind is rond zoals bij een gewoon vissen oog. Dit zorgt voor het beste beeld voor onderwater scenes en wordt geprojecteerd op het bovenste deel van het netvlies. Net als bij menselijke ogen worden alle beelden op zijn kop geprojecteerd. Het is aan de hersenen om ze weer rechtop te zetten.

Zoals je kunt zien kan de Anableps vrijwel gelijktijdig zowel boven als onderwater zien wat er gebeurd. Het is aannemelijk dat ze hun aandacht maar op één beeld tegelijk kunnen richten maar ik laat graag aan de wetenschappers over om te bepalen hoe snel ze tussen deze twee kunnen schakelen. Tussen twee haakjes, deze ogen zijn niet zo delicaat als zou lijken. Ze zijn goed beschermd door een sterk benige oogkas.


De unieke sexuele verschillen – belangrijke informatie als je met ze wil kweken

Anableps anableps van boven gezien
Anableps anableps van boven gezien – Foto: E. Naus
Anableps' paring van boven bekeken. Vaak beschreven als S-en. Dit jonge mannetje laat zijn enorme bereik zien.
Anableps’ paring van boven bekeken. Vaak beschreven als S-en. Dit jonge mannetje laat zijn enorme bereik zien.

Vroeger, in het begin van de jaren 1700 toen de eerste Anableps naar Europa werden gestuurd, maakte Artedi, de beroemdste ichtoloog uit zijn tijd, veel ophef over de ongebruikelijke ogen, maar maakte geen enkele opmerking over het feit dat deze vissen levendbarend zijn. Ik weet heel zeker dat niemand dat stukje informatie over het hoofd kan zien zolang er maar een mannetje is mee gebracht. Dit kwam pas een halve eeuw later aan het licht. Zijn misser is waarschijnlijk te wijten aan de neiging van de vrouwelijke Anableps om in het wild samen te scholen, samen met het feit dat de mannen en vrouwen erg op elkaar lijken als ze jong zijn. Dit gaf voeding aan de mythe dat de mannelijke Anableps erg zeldzaam zouden zijn. Toen we voor het eerst melden aan mede hobbyisten dat we zes Anableps hadden waarvan drie mannen, was hun reactie: “Weet je zeker dat je mannen hebt?”

Statistisch gezien, verwacht ik dat ongeveer de helft van alle in het wild geboren Anableps mannen zijn; in onze aquaria zijn we tegen het probleem opgelopen dat we soms teveel mannen te weinig vrouwen hadden. De mythe dat mannen schaars zijn is niet juist….en ja, daar zijn we heel zeker van! Als je kijkt naar de foto’s op deze pagina zie je heel eenvoudig waarom.

Anableps man - let op wat Artedi nooit heeft gezien
Anableps man – let op wat Artedi nooit heeft gezien
Een sterk licht kan je helpen bij het bepalen van de richting van de foricula
Een sterk licht kan je helpen bij het bepalen van de richting van de foricula
Close up van het flinke gonopodium van de Anableps
Close up van het flinke gonopodium van de Anableps.
Let op: het gonopodium kan slechts 1 kant op bewegen
Let op: het gonopodium kan slechts 1 kant op bewegen.

De mannelijkheid van de Anableps is niet subtiel. Wat als een normaal uitziende anaal vin begint, vormt later een serieus gonopodium. Geen fragiel uitziend benig aanhangsel zoals je ziet bij guppy of zwaarddrager.

Mannen kunnen gonopodiums behoorlijk krachtig bewegen, echter maar in 1 richting. Sommigen zijn rechts gegonopodiumd en anderen links. Er er geen die kunnen wisselen van richting.

Als de vrouwelijke genitale opening gemakkelijk van beide zijden zou kunnen worden benaderd zou er geen probleem of mysterie zijn.

Maak niet de pijnlijke vergissing die ik in eerste instantie maakte, de anus is niet de genitale opening. De vrouwelijke Anableps genitale opening is bedekt met een schub klep genaamd een foricula, en je hebt het juist geraden, sommige foricula hebben een scharnier aan de rechterzijde en sommigen aan de linker.
Op de foto en tekening rechtsonder van een overleden volwassen vrouw laten zien dat als je de foricula optilt met de punt van de scalpel dat deze redelijk groot en stevig is.

Een sterk licht kan je helpen bij het bepalen van de richting van de foricula
Een sterk licht kan je helpen bij het bepalen van de richting van de foricula
Een onderzoek van de foricula na de dood
Een onderzoek van de foricula na de dood

Wat er gebeurd is dit. Wanneer een rechts georiënteerde gonopodium man een links georiënteerde foricula vrouw vanaf haar linkerzijde benaderd en zijn lid in positie brengt, dan kan ze, als ze er klaar voor is, haar flap laten zakken hen hem toestaan sperma te injecteren. Die situatie is hierboven afgebeeld. Als de man een vrouw benaderd met een genitale bouw die niet met de man overeenkomt dan kan hij haar niet zwanger maken. Overigens, de vrouwen worden groter dan de mannen en kunnen gewoon wegdraaien of ze wegjagen als ze om de een of andere reden niet geïnteresseerd zijn.

Het mysterie van waarom het proces van miljoenen jaren natuurlijke selectie deze belemmering bij het zorgen voor nageslacht niet heeft geëlimineerd. Er wordt aangenomen dat er ergens een groter voordeel aan vast hangt die de wetenschap nog moet ontdekken. Het probleem voor hobbyisten is dat hoewel de oriëntatie van de mannen kan worden gezien, we naar dat van de vrouwen alleen maar kunnen raden.

Al wat we kunnen meegeven uit onze observaties is dat de foricula bij jonge vrouwen wat kleiner en minder stevig lijkt te zijn. We denken dat een niet compatibele man er soms in kan slagen om een jong vrouwtje te bevruchten, maar met een oudere is dat twijfelachtig.

Het paren

Anableps mannetjes lijken twee belangrijke interesses te hebben – eten en paren. Compatibele paring leidt tot zwangerschap. Een betrouwbaar eerste teken dat een vrouwtje zwanger is, is de verandering in lichaamsvorm. Ze verliest haar slanke silhouet en wordt dikbuikig. Alhoewel overduidelijk in de afbeelding hieronder, soms is de verandering niet overduidelijk en zijn we verrast door een paar babies van een vrouwtje waarvan we niet verwachten dat ze zwanger was.

Een zwangere Anableps vrouw
Een zwangere Anableps vrouw

Zoals je zult zien, is het belangrijk om het proces te begrijpen wat komt kijken bij het bevruchten van de eieren en de ontwikkeling van de embryo’s om voor de omgeving te kunnen zorgen die nodig is om de jongen succesvol groot te brengen. Anableps jongen worden soms geaborteerd en elke foetus heeft zijn darmen uitsteken uit een snee achtige opening in zijn buik. Zelfs als de babies levend worden geboren, kun je de opening nog zien, waarbij soms, een stukje van de darmen nog uitsteken. Infecties en daarin resulterend de dood kan snel optreden als het water niet ideaal is. Ik zal proberen het weinige wat ik heb kunnen leren over de interne werking bij de zwangerschap van de Anableps. Houdt daarbij wel in gedachte dat dit het resultaat is van lezen en deductie en niet van eigen wetenschappelijk onderzoek.

Gezonde pasgeborene rust op een steen
Gezonde pasgeborene rust op een steen

Denk aan haarzakjes (follikel). De meest voorkomende kun je vinden rond de haarwortels. Dit zijn haarzakjes die ik vroeger boven op mijn hoofd had. De eistokken van dieren, inclusief de Anableps vrouwen, hebben ei zakken (follikels) die een zak met cellen vormt rond elke ei. Blijkbaar zijn volgroeide eieren niet meer helemaal omgeven omdat de bevruchting van de eicel plaatsvind binnen deze follikel. Dit is niet ongebruikelijk en sommige levendbarende vis embryo’s groeien en ontwikkelen met gebruikmaking van de voedingsstoffen die zich in het ei bevinden. De draagtijd bij deze vissen is redelijk kort (ongeveer een maand) en de jongen zijn nogal klein bij de geboorte. Dit ligt anders bij de Anableps.

Het eerste deel van de embryo wat zich ontwikkeld is de buik en piepkleine vasculaire uitsteeksels die contact maken met de follikel en waardoor voedzaam vocht kan worden opgenomen. De draagtijd is veel langer – ongeveer 3 maanden en pas aan het einde van deze periode haalt de rest van het lichaam de ontwikkeling van de buik in en daalt de buik af in de lichaams opening. Als alles goed gaat, worden er baby’s geboren van 4 tot 5 centimeter lang met alleen een kleine opening, of zelfs maar een dunne lijn langs de buik al bewijs van het proces.

In de imperfecte wereld veroorzaakt door de condities in onze aquaria die niet in de natuur voorkomen, worden Anableps soms geboren voordat de buik zijn reis naar zijn plek in het lichaam heeft voltooid. Deze foto’s tonen dat als je steriele condities verzorgd, zoals wij hebben gedaan, de benodigde ontwikkeling succesvol zal doorgaan zelfs na de geboorte. We hebben hiervoor een antibiotica gebruik (Chloramphenicol), veelvuldig water verversen en in dit geval alleen levend voer. Vijf van de zeven te vroeg geboren baby’s overleefden. Gelukkig hebben we daarna veel succesvolle geboortes gehad zonder dat deze extreme maatregelen nodig waren.

Let op: de rode "darmen" zijn nog deels zichtbaar
Let op: de rode “darmen” zijn nog deels zichtbaar
Anableps babys van onderen
Anableps babys van onderen
Anableps babys van onderen
Anableps babys van onderen

Hierboven zie je twee foto’s van een van de baby’s een paar dagen later toen het veilig leek om hem te verplaatsen naar een glas met glazen bodem om een foto te kunnen nemen.

Een week na de geboorte - succes!
Een week na de geboorte – succes!
Een netje vol Anableps babys
Een netje vol Anableps babys
Twaalf van de dertien - een paar weken oud
Twaalf van de dertien – een paar weken oud
Camera staat klaar voor geboorte Anableps
Camera staat klaar voor geboorte Anableps
Nogmaals moeder "Bleps" ze wil gewoon niet meewerken bij het filmen van een geboorte!
Nogmaals moeder “Bleps” ze wil gewoon niet meewerken bij het filmen van een geboorte!

De baby’s lijken bij geboorte op miniatuur versies van hun moeder, zelfs nadat moeder Anableps vaak uitgegroeid was tot zo’n 25 centimeter in ons aquarium. De grootte van de baby’s limiteert het aantal mogelijke jongen per worp zeer. Hoewel een van onze grootste vrouwen 20 foetussen aborteerde, was ons grootste succesvolle nest 13 levende, gezonde baby’s. Sindsdien hebben we vernomen dat een mede hobbyist, Carl Krajniak uit Michigan, een erg groot vrouwtje had die 16 levende baby’s ter wereld bracht. Worpen als dit lijken niet groot als je ze vergelijkt met de 100 plus baby’s die je krijgt van een zwaarddrager of mollie, maar Anableps hebben meer ruimte en verzorging nodig. Op een gegeven moment hadden we er 52 inclusief volwassen, halfwas dieren en baby’s van verschillende generaties. Zij maakten het geheel zeer interessant en erg druk in onze kweekruimte.

Een van mijn doelen is een echte geboorte te fotograferen. Ik ben er dicht bij geweest….maar nog niet helemaal. tussen ons gezegd en gezwegen, Pat en ik hebben 2 geboortes mogen aanschouwen, beide keren kwam de staart als eerste. Tot dus ver wilde moeder Anableps niet op een plek voor me poseren waar een goede foto kon maken, hoewel ik de camera had klaarstaan. Ik hoop het in de toekomst nogmaals te kunnen proberen.

Verzorging en voeding

Als mannelijke Anableps alleen geïnteresseerd zijn in eten en paren, lijken vrouwtjes maar één ding aan hun hoofd te hebben: eten. In de natuur leven ze vaak in de brakke wateren in de mondingen van rivieren langs de kusten van Noord-Zuid-Amerika en Oost-Midden-Amerika, dus leven ze waarschijnlijk op een dieet dat voornamelijk bestaat uit insecten, wormen, schaaldieren en plankton. In onze aquariums lijken ze voortdurend honger te hebben en als ze niet voldoende eiwitrijk voedsel krijgen, ontwikkelen ze gewoonlijk misvormingen van de wervelkolom en vertonen ze een slechte groei.

Anableps anableps worden gevoerd met een pipet
Anableps anableps worden gevoerd met een pipet

Onze kinderen zijn altijd dol geweest op gevriesdroogd plankton, ontdooide, bevroren pekelgarnalen, levende vleugelloze fruitvliegjes en ons zelfgemaakte brouwsel van vis, mosselen, runderhart, garnalen en groenten (babyvitaminen worden er vlak voor het eten doorheen geroerd). Met geduld kunnen ze zelfs worden getraind om voedsel uit een pipet of een lepel te halen. Er is heel weinig dat ze niet eten en hoewel drijvend voedsel wenselijk is, zullen ze, als het aquarium niet te diep is, ook naar beneden zwemmen en eten van de bodem scharrelen.

Baby-blepjes zijn groot genoeg om bijna dezelfde dingen te eten als hun ouders. Soms lieten we ze bij volwassenen in het aquarium achter en overleefden ze, maar hoewel de volwassenen de baby’s niet opzettelijk kwaad doen, bieden ze ook geen enkele ouderlijke zorg. Meestal lieten we de jongen een eigen aquarium krijgen, zodat ze niet zo hevig hoefden te strijden om voedsel. Het was erg leuk om ze aandachtig te observeren en ze zelfs te “verwennen” met smakelijke stukjes zoals artemia-nauplii.

Al dit voeren betekende veel schoonmaken en waterverversen om ophoping van ammoniak te voorkomen. De ideale aquariumtemperatuur voor Anableps lijkt 86 F (30 Celsius) te zijn, hoewel sommige hobbyisten ze wat koeler houden. Houd er rekening mee dat ze uit een gebied komen waar de watertemperatuur constant warm is. Warm brak water en ammoniak vormen een dodelijke combinatie. Naast een goede filtratie en frequente waterverversingen raden wij ten zeerste aan om een ammoniakabsorberende verbinding of hars te gebruiken. Het kan zo simpel zijn als het toevoegen aan een klein boxfilter dat in een hoek van de tank kan borrelen, maar vergeet niet om het minstens één keer per maand te vernieuwen.

Bij het opzetten van een Anableps-aquarium probeerden we altijd een paar dingen in gedachten te houden. 1) Vanwege de plek waar ze zwemmen, is de oppervlakte belangrijker voor hen dan de diepte. 2) Het lijkt erop dat ze graag in zeer ondiep water liggen, waar ze kunnen rusten terwijl het water nog steeds over hun kieuwen stroomt. 3) Hoewel Anableps in de natuur vaak een eind in de monding van rivieren en estuaria zwemmen, kunnen ze in volledig zoet water niet overleven en lang gezond blijven. 4) Ze brengen vaak tijd door in de oceaan, dus hun water moet niet alleen zout zijn, maar ook enigszins hard en alkalisch zijn. 5) Ten slotte zijn het natuurlijke springers, dus een veilige glazen afdekking is een praktische noodzaak.

Anableps aquarium - zeewaterzout wordt toegevoegd
Anableps aquarium – zeewaterzout wordt toegevoegd

Als u Anableps houdt, zorg er dan voor dat het aquariumdeksel van glas van 6 milimeter glas of ergens mee verzwaard is. Ze schrikken en springen gemakkelijk door een plotselinge beweging of soms zelfs door het aangaan van een licht en veel Anableps eindigen met een triest einde op een koude, harde viskamervloer. In onze viskamer laten we ’s nachts altijd een licht met een laag wattage branden (we noemen het de maan).

Er werd een verwarming ingesteld op 30 C, er werd wat substraat uit een gezond, gevestigd aquarium toegevoegd en het geheel liet men een paar weken rijpen.
Er werd een verwarming ingesteld op 30 C, er werd wat substraat uit een gezond, gevestigd aquarium toegevoegd en het geheel liet men een paar weken rijpen.

Anableps lijken kleurgevoelig te zijn. Pat had een tourquoise huisjas die vuurwerkachtige paniek veroorzaakte in een tank Anableps. We gingen ervan uit dat het in hun taal ‘grote roofvogel’ betekende!

Wees voorbereid op verrassingen. Anableps zijn zich bewust van de ‘buiten het aquarium’-omgeving en kunnen heftig reageren op de aanwezigheid van vreemden. Dit gebeurt wanneer u wilt dat een bezoeker ze ziet.

Wanneer ze ernstig bang zijn, verstoppen Anableps zichzelf meestal in een hoek of gaan ze op de bodem van het aquarium zitten. Ze kunnen ook behoorlijk donker worden, bijna zwart. Deze kleur kan, als deze aanhoudt, ook een indicator zijn van een slechte gezondheid. Ze zijn ook vatbaar voor bacteriële huidinfecties die moeilijk te genezen zijn. Antibiotica kunnen werken, maar preventie (uitstekende waterkwaliteit) is altijd veel beter.

Met een beetje geluk hebben we er een paar gehad die 4 tot 5 jaar hebben geleefd en ons vreugde hebben gebracht.

Video

Auteur

Tom en Pat Bridges

Eerste publicatie: “The Scat” – St. Catherine’s Aquarium Society, Canada. Oktober 1999
Bron: Aquarticles.com (Niet meer beschikbaar)

Copyright foto’s

Tom en Pat Bridges

Hoe nuttig was dit bericht?

Klik op een ster om deze te beoordelen!

Gemiddelde waardering / 5. Stemtelling:

Tot nu toe geen stemmen! Wees de eerste die dit bericht waardeert.

Het spijt ons dat dit bericht niet nuttig voor je was!

Laten we dit bericht verbeteren!

Vertel ons hoe we dit bericht kunnen verbeteren?

Extra informatie

Familie

Geslacht

Soortnaam

anableps

Synoniemen

Anableps gronovii, Anableps lineatus, Anableps surinamensis, Anableps tetrophthalmus, Cobitis anableps

Nederlandse Namen

Vieroogvis

Eerstbeschrijving

Carl Linnaeus

Karakter

Sociaal Gedrag

Broedgedrag

Dieet

Min. lengte aquarium in cm

100

Zone

Herkomst

Landen

, , , , ,

Lengte Minimaal

25

Lengte Maximaal

30

Temperatuur minimaal

24

Temperatuur maximaal

27

pH minimum

6.5

pH maximum

7.5

GH minimum

4

GH maximum

8