Amphiprion chrysogaster – Mauritius Anemoonvis
Amphiprion chrysogaster werd voor het eerst beschreven door Georges Cuvier in 1830. Deze vis behoort tot de familie Pomacentridae, die bekend staat als de familie van de anemoonvissen en juffers. De geslachtsnaam Amphiprion is afgeleid van het Grieks, waarbij “amphi” betekent “aan beide zijden” en “prion” betekent “zaag”. Dit verwijst mogelijk naar de zaagachtige structuur van de kieuwdeksels of de vinnen van deze vissen. De soortnaam chrysogaster is samengesteld uit de Griekse woorden “chryso” wat “goud” betekent en “gaster” wat “buik” betekent, verwijzend naar de goudachtige kleur van de buik van de vissen binnen dit geslacht.
Synoniemen: Amphiprion fusciventer, Amphiprion mauritiensis.
Beschrijving
Uiterlijk van Amphiprion chrysogaster
De Mauritius Anemoonvis heeft een opvallend uiterlijk dat kenmerkend is voor anemoonvissen. Het lichaam van deze vis is ovaal van vorm en vertoont een robuuste bouw. De volwassen exemplaren zijn overwegend donkerbruin tot bijna zwart van kleur, met drie prominente witte strepen die over het lichaam lopen. De snuit en borst zijn oranje, terwijl de staartvin zwart of donkerbruin is, vaak met een witte rand. De vinnen zijn over het algemeen donker, met de borst- en buikvinnen die een gele tint kunnen hebben. Deze vis kan een maximale lengte bereiken van ongeveer 14 tot 15 centimeter.
Verschillen tussen Mannetjes en Vrouwtjes
Bij Amphiprion chrysogaster zijn de vrouwtjes doorgaans groter dan de mannetjes. Er is sprake van seksuele dichromatism, waarbij de snuit van het mannetje een doffe gele kleur heeft, terwijl die van het vrouwtje helder geel is. Gedragsmatig zijn de vrouwtjes dominanter, en als het dominante vrouwtje sterft, zal het grootste mannetje van geslacht veranderen en de rol van het vrouwtje overnemen.
Verschillen tussen Juvenielen en Volwassen Exemplaren
Juveniele Amphiprion chrysogaster zijn vaak helderder van kleur, met een oranje lichaam en witte strepen. Naarmate ze ouder worden, verandert hun kleur afhankelijk van de anemoon waarin ze leven; bijvoorbeeld, in meer toxische anemonen kunnen ze een donkerdere kleur aannemen.
Gedrag en Temperament
De Mauritius Anemoonvis is over het algemeen vredelievend, maar kan territoriaal worden, vooral wanneer ze een anemoon bewonen. Ze leven meestal in paren of kleine groepjes, waarbij de grootste en meest dominante vis de vrouwelijke rol op zich neemt. Deze vissen zijn niet schuw en vertonen een symbiotische relatie met zeeanemonen, waarbij ze bescherming bieden aan de anemoon in ruil voor voedsel en onderdak. Ze zijn voornamelijk te vinden in de midden wateren van lagunes en koraalriffen.
Levensverwachting
In het wild kunnen Amphiprion chrysogaster vissen tot 15 jaar oud worden. In aquaria, mits goed verzorgd, kunnen ze een vergelijkbare levensduur bereiken.
Sociale Structuur en Geslachtsverandering
Net als andere anemoonvissen zijn Amphiprion chrysogaster protandrische hermafrodieten, wat betekent dat ze hun leven beginnen als mannetjes en later, indien nodig, van geslacht veranderen naar vrouwtjes. In een sociale groep is de grootste en meest dominante vis een vrouwtje, en als zij sterft, zal het grootste mannetje van geslacht veranderen om haar plaats in te nemen.
Symbiose tussen Amphiprion chrysogaster en Zeeanemonen
De Mauritius Anemoonvis leeft in een symbiotische relatie met zeeanemonen, een fascinerend voorbeeld van mutualisme in de natuur. In deze relatie biedt de zeeanemoon bescherming aan de anemoonvis tegen roofdieren door middel van zijn netelcellen, die giftige stoffen bevatten. Deze netelcellen zijn in staat om prooien te verlammen of af te schrikken, maar de anemoonvis is hierop een uitzondering.
Bescherming tegen Netelcellen
De anemoonvis heeft een unieke aanpassing die hem beschermt tegen de netelcellen van de anemoon. Dit komt door een slijmlaag op de huid van de vis, die een chemische samenstelling heeft die vergelijkbaar is met die van de anemoon zelf. Hierdoor herkent de anemoon de vis niet als een vreemde indringer, maar als een deel van zichzelf, waardoor de netelcellen niet worden geactiveerd.
Voordelen van de Symbiose
Voor de anemoonvis biedt de symbiose bescherming tegen roofdieren en toegang tot voedselresten die door de anemoon worden achtergelaten. In ruil daarvoor beschermt de anemoonvis de anemoon tegen zijn natuurlijke vijanden en verwijdert hij parasieten van de anemoon. Deze wederzijdse voordelen maken de symbiose tussen de anemoonvis en de zeeanemoon een succesvol en duurzaam partnerschap.
Deze symbiotische relatie is een prachtig voorbeeld van hoe soorten zich kunnen aanpassen en samenwerken om te overleven in hun natuurlijke habitat.
Biotoop
Natuurlijke Verspreiding en Ecosystemen
De Mauritius Anemoonvis is endemisch aan de wateren rond Mauritius en waarschijnlijk ook Réunion. Deze vissoort wordt voornamelijk aangetroffen in de lagunes en buitenste riffen van het westelijke deel van de Indische Oceaan. Ze leven in symbiose met verschillende soorten zeeanemonen, zoals Heteractis magnifica, Stichodactyla haddoni, en Stichodactyla mertensii.
Natuurlijk Habitat
Het natuurlijke habitat van Amphiprion chrysogaster bestaat uit koraalriffen en lagunes, waar ze vaak in de buurt van zeeanemonen leven. Deze omgeving is rijk aan koraal en rotsen, die schuilplaatsen bieden voor de vissen en hun symbiotische anemonen. De bodem van hun habitat bestaat meestal uit zand, rotsen en koraal.
Natuurlijke Vijanden en Voedselketen
In hun natuurlijke omgeving hebben Amphiprion chrysogaster vissen weinig natuurlijke vijanden, dankzij hun symbiotische relatie met zeeanemonen. De anemonen bieden bescherming tegen roofdieren door hun giftige tentakels. De vissen zelf zijn omnivoren en voeden zich met planktonische schaaldieren zoals copepoden, mysis, en garnalenlarven, evenals algen. Ze zijn geen actieve jagers, maar eerder opportunistische eters die zich voeden met wat beschikbaar is in hun omgeving.
Dieet
Dieet in het Wild
Amphiprion chrysogaster voedt zich in het wild voornamelijk met planktonische schaaldieren zoals copepoden, mysis, en garnalenlarven. Daarnaast consumeren ze ook algen die ze vinden in hun omgeving. Deze omnivore eetgewoonten stellen hen in staat om te overleven in de diverse ecosystemen van koraalriffen en lagunes.
Voeding in het Aquarium
In een aquariumomgeving is het belangrijk om een gevarieerd dieet aan te bieden dat de natuurlijke voedingsgewoonten van de Amphiprion chrysogaster nabootst. Ze kunnen worden gevoerd met een mix van levend en bevroren voedsel, zoals artemia, mysis, en krill. Daarnaast kunnen ze ook droogvoer zoals vlokken en pellets eten, vooral die verrijkt zijn met spirulina. Het is aan te raden om meerdere kleine maaltijden per dag te geven in plaats van één grote maaltijd.
Reefsafe
De Mauritius Anemoonvis is over het algemeen reefsafe, wat betekent dat ze geen koraal, poliepen of garnalen eten. Ze leven in symbiose met zeeanemonen en zijn niet geneigd om schade aan te richten aan andere rifbewoners. Dit maakt hen een geschikte keuze voor rifaquaria, mits ze worden gehouden met compatibele soorten.
Het Aquarium
Aquariumgrootte
Voor het houden van Amphiprion chrysogaster is een aquarium van minimaal 200 liter aanbevolen. Als je meerdere paren wilt houden, moet het aquarium aanzienlijk groter zijn, bij voorkeur meer dan 300 liter, om voldoende territorium en schuilplaatsen te bieden.
Inrichting van het Aquarium
Het aquarium moet worden ingericht met levend steen en koraal om een natuurlijke omgeving na te bootsen. Dit biedt schuilplaatsen en helpt bij het handhaven van de waterkwaliteit. Het substraat kan het beste bestaan uit fijn zand, wat de natuurlijke omgeving van de vis nabootst en geschikt is voor de symbiotische anemonen.
Waterwaarden
De ideale waterwaarden voor Amphiprion chrysogaster in het aquarium zijn een temperatuur tussen 22°C en 28°C, een pH van 8.2 tot 8.4, en een zoutgehalte (specifiek gewicht) van 1.020 tot 1.026. Het is belangrijk om de nitraatniveaus onder de 50 mg/L te houden.
Introductie in het Aquarium
Het is aan te raden om deze vissoort pas in het aquarium te introduceren nadat het goed is gerijpt. Dit betekent dat het aquarium al enkele weken moet draaien, zodat algen en andere micro-organismen zich kunnen vestigen, wat bijdraagt aan een stabiele omgeving.
Geschikte Medebewoners
De Mauritius Anemoonvis kan goed samenleven met andere vreedzame rifvissen. Geschikte soorten zijn onder andere gobies, blennies, en andere Anemoonvissen zoals Amphiprion ocellaris en Amphiprion percula. Het is belangrijk om agressieve of zeer territoriale soorten te vermijden, omdat deze de anemoonvissen kunnen intimideren.
Kweek Aquarium en Conditioneren
Kweekomgeving
De Mauritius Anemoonvis is succesvol gekweekt in zowel gewone aquaria als in speciaal ingerichte kweekaquaria. In de context van de kweekprogramma’s die zijn uitgevoerd, werden de vissen vaak gehouden in speciaal ontworpen kweekaquaria om optimale omstandigheden te bieden voor voortplanting.
Speciaal Kweekaquarium:
- Grootte: De kweekaquaria varieerden in grootte, maar een veelgebruikte maat was een aquarium van 100 tot 200 liter.
- Waterkwaliteit: Het water werd gefilterd met een biologisch filtersysteem en de watercirculatie werd zorgvuldig gecontroleerd om een stabiele omgeving te behouden.
- Verlichting: Er werd gebruik gemaakt van gedempte verlichting om een natuurlijke omgeving na te bootsen en stress bij de vissen te minimaliseren.
- Filter: Een biologisch filtersysteem werd gebruikt om de waterkwaliteit te handhaven en om de eieren en larven te beschermen tegen verontreinigingen.
Conditioneren van de Vissen
Voor het conditioneren van de vissen werden ze gevoerd met een dieet van hoogwaardige eiwitbronnen zoals gehakte mosselvlees en andere mariene voedingsmiddelen. Dit dieet hielp bij het bevorderen van de gezondheid en vruchtbaarheid van de vissen.
Seksratio
In kweekgroepen werd vaak een verhouding van één vrouwtje op meerdere mannetjes aangehouden. Het grootste mannetje paart in dat geval met het vrouwtje.
Het Afzetten
Kleuren tijdens het Afzetten
Tijdens het afzetten van de Amphiprion chrysogaster worden de kleuren van de vissen vaak intenser. De snuit van het mannetje kan een doffe gele kleur aannemen, terwijl die van het vrouwtje helder geel is. Deze kleurverandering kan een onderdeel zijn van het hofmakingsritueel en dient om de aandacht van de partner te trekken.
Ritueel van Hofmaken
Het hofmakingsritueel van de Amphiprion chrysogaster begint met het schoonmaken van het substraat waar de eieren gelegd zullen worden. De vissen vertonen gedrag zoals het bijten en duwen tegen elkaar, wat een onderdeel is van hun paringsritueel. Dit gedrag kan enkele dagen voor het daadwerkelijke afzetten beginnen.
Substraat voor Eieren
De eieren worden meestal afgezet op harde oppervlakken zoals kleine aardewerken potten, granietstenen, of zelfs de PVC-pijpen van het biologische filtersysteem in het aquarium. Dit biedt een stabiele basis voor de eieren om zich aan te hechten.
Tijdstip van Paren
Het paren en het afzetten van de eieren vindt meestal plaats in de ochtend tot vroege middag, tussen 09:00 en 14:00 uur. Dit tijdstip kan variëren afhankelijk van de specifieke omstandigheden in het aquarium.
Eieren en Legwijze
De Mauritius Anemoonvis is een ovipare soort, wat betekent dat ze eieren leggen die zich buiten het lichaam ontwikkelen. De eieren worden open en bloot op het substraat gelegd en zijn niet beschermd door een grot of andere structuur. Het aantal eieren per legsel varieert van 300 tot 800. De eieren zijn capsulevormig, met een lengte van ongeveer 1,7 tot 2,9 mm, en hebben een heldere oranje kleur bij het leggen. Naarmate de eieren zich ontwikkelen, veranderen ze van kleur naar donkerbruin en uiteindelijk zilverachtig, wat de kleur van de ogen van de larven weerspiegelt.
Opgroeien van de Jongen
Uitkomen van de Eieren
De eieren van de Amphiprion chrysogaster komen uit na een periode van 6 tot 7 dagen. Tijdens deze periode worden de eieren door de ouders bewaakt en geventileerd met hun vinnen en mond. Het uitkomen van de eieren vindt meestal ’s nachts plaats, met een piek tussen 19:00 en 22:00 uur.
Vrij Zwemmen en Ouderzorg
Na het uitkomen beginnen de larven vrij te zwemmen. De ouders, met name het mannetje, blijven de eieren bewaken en ventileren totdat ze uitkomen. Er is geen specifieke vermelding van ouderlijke begeleiding nadat de jongen vrij beginnen te zwemmen, maar de zorg van de ouders lijkt voornamelijk gericht te zijn op de eieren tot het moment van uitkomen.
Eerste Voer voor de Jonge Vissen
De jonge larven worden gevoed met de rotifer Brachionus rotundiformis gedurende de eerste vier dagen na het uitkomen. Vanaf de vijfde dag worden ze gevoed met een mengsel van Brachionus rotundiformis en vers uitgekomen Artemia nauplii. Het is belangrijk om te zorgen dat er geen ongeopende Artemia cysten in het voer zitten, omdat dit schadelijk kan zijn voor de larven.
Waterverversing en Overlevingspercentage
Het water in de larvale opkweekbakken wordt continu gefilterd en ververst om een gezonde omgeving te behouden. De overlevingskans van de larven tijdens de kritieke periode (van het uitkomen tot de vijfde dag) varieert van 50% tot 60%. Na deze periode, en met de juiste zorg, kunnen de larven zich ontwikkelen tot juvenielen binnen 12 tot 15 dagen na het uitkomen.
Bijzonderheden
Endemische Verspreiding
Amphiprion chrysogaster is endemisch aan de Mascareignes-eilanden, met name Mauritius en Réunion. Dit betekent dat ze nergens anders ter wereld in het wild voorkomen, wat hen een unieke plaats geeft in de biodiversiteit van deze regio.
Kleurverandering
Een opmerkelijk kenmerk van Amphiprion chrysogaster is hun vermogen om van kleur te veranderen afhankelijk van de anemoon waarin ze leven. Wanneer ze in een Heteractis magnifica leven, kan hun oranje lichaam donkerder worden naar bruin. In meer toxische anemonen zoals die van het geslacht Stichodactyla, kan hun lichaam zelfs zwart worden. Deze kleurverandering is mogelijk gerelateerd aan de stressrespons van de vis op de toxiciteit van de anemoon.
Zeldzaamheid in de Handel
Hoewel Amphiprion chrysogaster een aantrekkelijke soort is voor aquaria, is het een relatieve zeldzaamheid in de handel vanwege hun beperkte geografische verspreiding. Dit maakt hen een gewilde soort voor aquarianen die op zoek zijn naar unieke en minder vaak voorkomende soorten.
Conclusie
De Mauritius Anemoonvis is een fascinerende soort die zowel beginners als ervaren aquarianen kan aanspreken. Ze zijn relatief eenvoudig te houden in een goed onderhouden aquarium van minimaal 200 liter, met een stabiele omgeving en geschikte waterwaarden. Hun symbiotische relatie met zeeanemonen maakt ze bijzonder interessant, hoewel ze ook zonder anemoon kunnen gedijen.
Deze vissen vertonen unieke gedragingen zoals kleurverandering afhankelijk van hun anemoon en geslachtsverandering binnen hun sociale structuur. Hoewel ze over het algemeen vreedzaam zijn, kunnen ze territoriaal worden, vooral in aanwezigheid van een anemoon. Met de juiste zorg en aandacht kunnen ze een waardevolle aanvulling zijn op een rifaquarium, waarbij hun interessante gedrag en levendige kleuren een boeiende kijkervaring bieden.
Video
Auteur
John de Lange
Copyright foto’s
