3.8. Visvoer en Malawi-bloat

Er bestaat een ziekte bij Afrikaanse cichliden die “Malawi bloat” wordt genoemd. Dit is een vorm van zwelling die veel voorkomt bij een soort vis uit het Malawimeer in Afrika, een mbuna cichlide genaamd. Dit is dezelfde ziekte als de zwelling die we elders onder “Ziekten” bespreken. Om die discussie te zien, ga naar de volgende link:

11.3. Malawi Bloat

Maar we voelen de behoefte om bepaalde misvattingen over Malawi Bloat in de voedselsectie aan de orde te stellen.

Malawi Bloat wordt NIET veroorzaakt door eiwitrijk voedsel. Universiteitsonderzoekers ontdekten dat Malawi Bloat feitelijk werd veroorzaakt door voedsel met een hoog koolhydraat- en laag eiwitgehalte. (“Isolation of Clostridium difficile (Prevot) from the African cichlid, Nimbochromis venustus (Boulenger), with Malawi bloat”, Dixon 1997). Aan het einde van dit artikel geven we een plausibele hypothese waarom dit het geval is.

Een test

Volgens Jay Wilson op YouTube heeft een universiteit twee maanden lang verschillende aquaria met mbuna alleen artemia (puur eiwit!) gevoerd. Er werden geen gevallen van Malawi Bloat gezien. De artemia bevatten chitine, dierlijk ruwvoer waarvan velen (waaronder Tazawa) beweren dat het Malawi Bloat voorkomt. Artemia bevatten zeer weinig koolhydraten.

Tazawa, een YouTube-videomaker, geeft zijn mbuna veel eiwitrijk krill om Malawi Bloat te VOORKOMEN. Hij meent dat de ruwvoer van de chitine in krill Malawi Bloat voorkomt. En hij heeft geen Bloat. De auteur heeft vijftien jaar lang vijf tot tien aquariums met zeer eiwitrijk mbuna-voer, garnalen en bloedwormen gevoerd zonder dat er sprake was van Malawi Bloat.

Dit wordt verder besproken in de volgende link:

3.2. Vis dieet specialisaties

Het andere is dat Bloat vaak voorkomt bij vissen uit het Malawimeer die geen mbuna zijn en waarvan algemeen wordt aangenomen dat het carnivoren zijn. Kijk naar deze Aulonocara:

“Mening van een expert”

Veel goedbedoelende, maar slecht geïnformeerde individuen op sociale media geven deze ziekte de schuld als gevolg van te veel eiwitten in het dieet van de vis. Eén commentator schreef het volgende:

“Overmatige eiwitten kunnen ook een Bloat veroorzaken bij vissen, vooral bij mbuna’s, omdat de vissen de eiwitten in hun maag niet effectief kunnen verteren. Plantenetende vissen hebben langere spijsverteringssystemen die niet zijn ontworpen om overmatige eiwitten te verteren in vergelijking met het kortere spijsverteringsstelsel van carnivoren. Geef uw plantenetende vissen geen voer dat te veel eiwitten bevat.”

Het bovenstaande citaat ontbeert wetenschappelijke geldigheid; het wordt beter een hypothese genoemd. Het geeft geen duidelijk ‘oorzaak-en-gevolg’. Waarom zou een langer spijsverteringssysteem eiwitten niet zo goed verteren? Deze persoon werd gevraagd om één referentie die deze hypothese ondersteunde. Ze antwoordden niet.

Personen die dit soort meningen posten, zullen nooit antwoorden met een referentie. Als ze het goed bedoelen maar onjuist zijn, antwoorden ze niet, omdat ze zich moeten realiseren dat er naar hun bronverwijzing zelf niet wordt verwezen. Als ze opzettelijk misleidend zijn vanwege een of ander op winst gebaseerd motief (zie hieronder), weten ze dat zwijgen de beste strategie is.

De website Cichlid Forum zei:

“De spijsverteringskanalen van Mbuna zijn gemaakt voor plantaardig materiaal. Ze hebben lange darmen die zijn ontworpen om de eiwitten en koolhydraten uit de moeilijk verteerbare algen te halen. Koeien en andere hoefdieren gebruiken meerdere magen om gras te verteren. Mbuna daarentegen doet het met slechts één maag en een hele lange darm. Als je ze te veel dierlijke eiwitten voert (bijvoorbeeld wormen, garnalen, voedervissen), zal het slechts een kwestie van tijd zijn voordat ze een darmverstopping krijgen, opzwellen en sterven aan de beruchte Malawi Bloat.”

Deze “referentie” zegt eigenlijk niet wat de oorzaak is van een darmblokkade. Waarom zou een licht verteerbare stof een darmverstopping geven? Er is hier geen sprake van ‘oorzaak en gevolg’. Ook ontbraken alle verwijzingen naar onderzoeksartikelen (papers) volledig. Gezien het feit dat er letterlijk duizenden tijdschriftartikelen over visvoeding bestaan, is het ontbreken van referenties veelzeggend.

GEEN van deze commentatoren geeft ook maar één referentiedocument of studie die hun bewering ondersteunt dat een eiwitrijk dieet Bloat veroorzaakt. Een uitgebreide zoektocht in de literatuur van alle verschillende onderzoekscentra voor siervissen, zoals de Universiteit van Florida, levert NUL papers op die een verband leggen tussen Bloat en eiwitrijk voedsel. Deze auteur heeft maar liefst dertien boeken over visvoeding. Deze boeken verwijzen letterlijk naar duizenden onderzoeksartikelen over visvoer. Er is niet één referentie die een verband legt tussen eiwitrijk dieet en Bloat bij vis. NIET EEN!

Anekdotische ‘ervaring’ op sociale media

Dan hebben we sociale media. Een daadwerkelijke uitwisseling was:

• “Rode muggenlarven zijn de larven van een mug. Ze worden met miljarden aangetroffen in de wateren van het Malawimeer en vormen een hoofdvoedsel in het Malawimeer dat alle vissen in overvloed kunnen eten. Het idee dat eiwitrijk voedsel, zoals rode muggenlarven, Malawi Bloat bij mbuna veroorzaakt, is een myth. Eigenlijk, hoge koolhydraten en weinig ruwvoer zijn waarschijnlijk de oorzaak van Bloat. Aulonocara en Utaka krijgen beide vaak Malawi Bloat, ook al zijn ze allebei carnivoren.“
• “Ik ben het er niet mee eens. Uit persoonlijke ervaring, rode muggenlarven hebben 3 van mijn mbuna’s Bloat gegeven. De enige keer dat mijn vissen Bloat hebben gehad, was de enige keer dat ik ze rode muggenlarven had gevoerd. Sindsdien nooit meer een probleem mee gehad. Ik heb er één gered, maar ben er twee kwijtgeraakt.”
• ‘Dus je vis kreeg Malawi Bloat door één keer rode muggenlarf te voeren?’
• “Ja. Het was het enige verschil in wat er gedaan werd. Mijn waterwaardes waren geweldig. Ik gaf ze behoorlijk vlokkenvoer en ik voerde ze op een avond rode muggenlarf en toen ik thuiskwam van mijn werk had één vis Malawi Bloat en binnen een week nog twee. Ik verloor de eerste en de laatste door Bloat.“

Dit is heel typisch. Rode muggenlarven hebben een probleem. Ze leven in zeer bacterieel vervuild rioolwater. Dus als ze tijdens het vrachtwagenvervoer zelfs maar een paar uur niet in de koelkast hebben gestaan, kunnen de rode muggenlarven ‘verzuren’ en kunnen er allerlei soorten bacteriële gifstoffen worden geproduceerd. De vissen sterven aan voedselvergiftiging, niet aan eiwitrijk voedsel.

Hoe deze mythe ontstond

De oorsprong van het idee dat eiwitten Bloat veroorzaken, is te vinden in het boek ‘Handbook of Fish Disease’, Dieter Untergasser, 1989, op pagina 115:

“In één geval werd, vanwege tijdsgebrek, runderhart gedurende twee maanden uitsluitend aan een aquarium met discusvissen gevoerd. Dat leidde tot enteritis bij vier van de zestien discusvissen, resulterend in darmafsluiting, waarbij een 4 cm. stuk darm 2 cm dik werd, gevuld met halfverteerd voedsel; de vissen stierven met ernstig opgeblazen lichamen”.

Plantaardige eiwitten bevinden zich doorgaans in de celwanden en moeten door de vissen worden afgebroken. Dierlijk vleeseiwit is gemakkelijker verkrijgbaar en wordt sneller verteerd dan plantaardig eiwit. Hoe resulteerde het voeren van runderhart in ‘half verteerd voedsel’? Dat slaat gewoon nergens op. Het tegenovergestelde is inderdaad logischer.

Het basisidee dat runderhart gedurende twee maanden Bloat bij de discus veroorzaakte, werd de basis van het idee dat eiwit een opgeblazen gevoel veroorzaakt. Door de jaren heen groeide deze verwijzing uit tot het ‘feit’ dat eiwit Malawi Bloat veroorzaakt.

Dit oude ‘onderzoek’ is om verschillende voor de hand liggende redenen zeer onnauwkeurig:

• Er is een oud gezegde in de wetenschap: ‘correlatie is geen causaliteit’. Het simpele feit dat een eiwitrijk voedsel en Bloat tegelijkertijd optraden, betekent niet dat het hoge eiwitgehalte de Bloat veroorzaakte.
• Er was geen “controle”, geen aquarium dat met iets anders gevoed werd dan het runderhart
• Er zijn enkele honderden ziekteverwekkers die de oorzaak kunnen zijn van het overlijden van de vis.
• Eén aquarium is, op zijn zachtst gezegd, geen statistisch betekenisvolle test.
• De mensen die dit boek sponsorden waren Tetra, de Duitse fabrikant van visvoer die in de jaren tachtig goedkoop visvoer produceerde met een zeer tekort aan eiwitten.

Dit boek is voor veel mensen en veel mythen een referentiepunt geworden. De marketingafdeling van Tetra schreef het boek!

Dit boek uit 1985 lijkt het eerste duidelijke voorbeeld te zijn waarin een fabrikant van huisdierenproducten wetenschappelijk klinkende referenties vervaardigde waarin feit en fictie samensmolten om winst voor hun bedrijf te genereren.

De mythe dat voedingsmiddelen met een hoog eiwitgehalte, zoals bij runderhart, kunnen opzwellen, was slechts een van de vele mythen die vele jaren geleden hun oorsprong lijken te hebben gevonden bij de grote Duitse leverancier van visvoer, Tetra.

In die tijd was runderhart het favoriete visvoer van de meeste ervaren hobbyisten en werd het op grote schaal gebruikt als visvoer. Er werden nu veel redenen aangevoerd om geen runderhart aan vissen te voeren: “runderhart veroorzaakt darmobstructies”, “runderhart zorgt ervoor dat het bloed in de vis stolt”, “de aminozuurbalans is onjuist voor vissen”, “eiwitrijk voedsel veroorzaakt Malawi Bloat”, “vermijd rode muggenlarven aangezien deze Bloat veroorzaken bij mbuna”, enz.

Geen van deze ideeën wordt ergens in de literatuur ondersteund. Geen. Maar het gebruik van runderhart daalde dramatisch en de verkoop van droog bereid visvoer werd veel meer de “norm”.

Onderzoek

In dit artikel zijn veel onderzoeksboeken over visvoeding besproken:

1. “Fish Nutrition and Feed Technology”, Garg, 2018
2. “Tilapias, Biology and Exploitation”, K. Jauncy (2000)
3. “Principles of Fish Nutrition”, W. Steffens (1989)
4. “Practical Manual on Fish Nutrition and Feed Technology”, Jain, 2018
5. “Nutrient Requirements of Warmwater Fishes”, Wittwer, et. al. 1977
6. “Fish Nutrition”, John Halver 1972
7. “Fish Nutrition and Feed Technology: A Teaching Manual”, Felix, 2012
8. “Introduction to the General Principles of Aquaculture”, Ackefors et. al. 1994
9. “The Biology of Fish Growth”, Weatherly, Gill 1987
10. “Environmental Biology of Fishes”, Jobling 1999
11. “The Physiology of Fishes”, Evans, Claiborne 2006
12. “The Physiology of Tropical Fishes”, Val, et. al. 2006
13. “Nutrition & Feeding of Fishes”, Raghunath, 2012

Deze boeken verwezen allemaal naar duizenden verschillende onderzoeksartikelen.

Als basis voor de duizenden onderzoeken die de basis vormen voor deze boeken, worden veel vissen gedurende hun hele leven met een bepaald voedsel gevoerd en wordt de voortgang van de vis in kaart gebracht.

Omdat zelfs een 1% langzamere groei significant is voor de wereld van de viskweek met lage winstmarges, zijn er veel dingen gevonden die van invloed zijn op de groeisnelheid van vis. Sommige vissen verteren bijvoorbeeld chitine en sommige vissen verteren geen chitine. Er worden dus kleine verschillen opgemerkt in vissen die met chitine worden gevoerd. Maar volgens dit soort onderzoek is het enige voedsel dat een SIGNIFICANTE invloed kan hebben op de gezondheid van vissen, voedsel dat minder dan 30% eiwit of meer dan 50% granen en zetmeel bevat.

Als je jonge vissen voedt met 6% van hun lichaamsgewicht per dag, groeien de vissen heel snel. Maar ze krijgen vette levers. Commerciële viskwekerijen voeden met 6% omdat ze dat moeten doen om winst te maken. Ik raad aan jonge vissen op de helft van dit niveau te voeren om ziektes te voorkomen. Maar de samenstelling van het voedsel heeft weinig invloed op het probleem van leververvetting, tenzij men meer dan 16% vet in het voedsel heeft.

In geen van deze boeken werd melding gemaakt van eiwitrijk voedsel dat Bloat veroorzaakt. Geen enkele referentie in de duizenden onderzoeksartikelen die in al deze boeken zijn opgenomen. NIET ÉÉN REFERENTIE!

Mbuna zou zeer gevoelig zijn voor Bloat. Mbuna wordt vaak geïdentificeerd als ‘herbivoren’ en krijgen een ‘vegetarisch’ dieet met veel koolhydraten. Zoals het gedeelte over voedsel liet zien, eet Mbuna in de natuur periphyton (algen, bacteriën, protozoën) dat rijk is aan eiwitten, veel vezels en weinig koolhydraten. Ze zouden waarschijnlijk een dieet met veel vezels moeten krijgen, maar dat betekent niet dat ze een vegetarisch dieet met veel verteerbare koolhydraten moeten volgen.

Een dieet met een hoog koolhydraatgehalte veroorzaakt Malawi-bloat. Een dieet met veel koolhydraten (tarwe, rijst, maïs, haver, aardappelen, sojabonen in vlokken of pellets) veroorzaakt een reactie in de darmen van mbuna die de zwelling veroorzaakt. Hier is een plausibele causaliteitslijn:

1. Er zijn sterke aanwijzingen dat vissen koolhydraten (tarwe, maïs, rijst, haver, aardappelen) niet zo goed verteren. Veel universitaire onderzoeken naar aquacultuur (tilapia, zalm en meervalkweek) hebben aangetoond dat vissen slechts ongeveer 50% van de koolhydraten opnemen die ze eten.
2. Mbuna heeft lange verblijftijden in de darmen nodig om de celwanden van de algen die ze consumeren te penetreren om bij de eiwitrijke celinhoud te komen (spirulina-algen zijn 55% eiwit op basis van droog gewicht, Google maar!).
3. Als ze vlokken- of pelletvoer eten dat granen, maïs of aardappelen bevat, kunnen grote hoeveelheden onverteerde koolhydraten in de darmen in de mbuna terechtkomen.
4. Koolhydraten hebben een hoog ‘biologisch zuurstofverbruik’ (BOD – Biological Oxygen Demand). Dit betekent dat ze zuurstof uit de darmen van de vis verwijderen. Merk op dat eiwitten een relatief lage BOD hebben.
5. Een eencellig organisme met flagellaten genaamd “hexamita” (Hexamitadea spironucleus) gedijt in omstandigheden met weinig zuurstof. De bacterie Clostridium difficile (C. diff”) gedijt ook in omstandigheden met weinig zuurstof. Beide organismen worden vaak aangetroffen in necropsies van mbuna die zijn gestorven Bloat. Daarnaast zijn er een groot aantal “onbeschreven” organismen die pathogeen zijn bij lage zuurstofomstandigheden.
6. Dus het aantal hexamita, C. diff. en veel onbeschreven ziekteverwekkers lopen uit de hand en infecteren de binnenkant van de darmen.
7. Het slijmvlies van de darmen zakt in, waardoor een klassieke darmverstopping en Bloat ontstaat.

Volgens deze redenering zijn koolhydraten het probleem, en niet eiwitten. Dixon ontdekte dat een hoog gehalte koolhydraten de Malawi Bloat veroorzaken door precies deze oorzaak (“Isolation of Clostridium difficile (Prevot) from the African cichlid, Nimbochromis venustus (Boulenger), with Malawi bloat”, Dixon 1997).

Ik geef geen voedsel dat meer dan 30% koolhydraten bevat. Merk op dat het wat wiskunde vergt om het percentage koolhydraten te vinden. Een visvoer zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: 35% eiwit, 8% as, 8% water, 3% vezels, 8% vet. Als je alle percentages bij elkaar optelt, krijg je 62%. Men moet dan 62% van 100% aftrekken om 38% te krijgen. De hoeveelheid koolhydraten bedraagt dan 38%. Dit is geen voedingsmiddel dat ik zou gebruiken, omdat het koolhydraatgehalte hoger is dan 30%.

De gemakkelijke manier om dit probleem te voorkomen, is door eenvoudigweg alleen voedsel te gebruiken met een eiwitgehalte van ten minste 45% droog gewicht. Dergelijke voedingsmiddelen bevatten doorgaans niet meer dan 30% koolhydraten.

Overige artikelen

Voor degenen die meer gegevens willen over de vele, VELE mythen over visvoer, klik op deze link:

3.7. Verboden visvoer

Startpage Aquariumscience

Source: Aquariumscience.org – David Bogert