Old Tank Syndrome

18.6. Oud Aquarium Syndroom

“Oud aquarium syndroom” is een aquarium met een

  • Lage KH (<1)
  • Lage pH (< 6,5, of geel tot geelgroen op de API pH-testkit)
  • Hoog nitraat (>80)
  • Hoge ammoniakwaarden (>4)

Meestal worden de vissen lusteloos en stoppen ze met eten. Dit kan het fenomeen zijn van het ‘oud aquarium syndroom’.

Het teststrookje linksonder is een aquarium met het ‘oud aquairum syndroom’ (het teststrookje rechts is kraanwater). Het vertoont een zeer hoog nitraat (buiten de grafiek), lage KH en lage pH. De teststrip test geen totale ammoniak, maar als dat wel het geval zou zijn, zou dit hoger zijn dan de schaal van de test.

Tests die het Oud Aquarium-syndroom aantonen
Tests die het Oud Aquarium-syndroom aantonen

De vissen in dit aquarium leden en stierven. Dit is niet verrassend. De hobbyist hier heeft nooit zijn water ververst. Oeps.

Houd er rekening mee dat het “Oude aquariumsyndroom” ook kan optreden bij een heel nieuw aquarium. Als je een nieuw aquarium visloos indraait met water met een lage KH en pH-waarde, kan de oxidatie van ammoniak tot nitraat de pH snel onder de 6,5 brengen en het totale ammoniakgehalte flink verhogen.

Veel hobbyisten merken tijdens het indraaien een aanzienlijke daling van de pH op, bijvoorbeeld van 7,4 naar 6,0. Het eindproduct van het cyclusproces is “nitraat” NO3 en ongeveer zes zuurradicalen (H+). Hierdoor verzuurt het water, vaak verrassend snel.

Blauwe Floridakreeft
Blauwe Floridakreeft

In water met een KH-waarde zie je mogelijk een pH-daling van bijvoorbeeld 7,4 naar 6,0 pH. Bij een pH van 6,0 stoppen de bacteriën met het verwerken van de ammoniak en vindt er geen verdere verzuring plaats. Maar merk op dat het verschil tussen 7,4 en 6,0 een ZEER kleine hoeveelheid waterstofnitraat (salpeterzuur) is. En je moet een lage pH-waarde en een lage KH-water hebben om de daling te zien.

Ik heb “hard” bronwater met veel calciumcarbonaat erin (dat wil zeggen een hoge GH en KH) en een pH van 8,2. Ik zie geen daling ten opzichte van 8,2 bij ‘normaal’ indraaien, omdat ik nitraat aanmaak en geen salpeterzuur. De waterstofionen en het salpeterzuur van de cycli in mijn met calciumcarbonaat gevulde bronwater met hoge KH maken de koolstofdioxide vrij uit het calciumcarbonaat en vormen calciumnitraat in plaats van salpeterzuur. De pH wordt gebufferd door de KH en daalt niet.

Maar toen ik enkele van mijn lange experimenten deed (bijvoorbeeld op diepe zandbedden), daalde mijn pH heel VEEL. Ik heb al het calciumcarbonaat uitgeput en waterstofionen en salpeterzuur gevormd. Lezers die mijn methoden hebben gebruikt om aquaria met een lage KH te laten indraaien, hebben tijdens het indraaien aanzienlijke pH-dalingen gezien.

Otopharynx lithobates OB
Otopharynx lithobates OB

De oorzaak van het ‘Oud Aquarium-syndroom’

Het probleem is een klassieke reeks van verschillende factoren:

  • De aquariaan voert ofwel geen waterverversingen uit, ofwel te weinig waterverversingen, te veel voer en/of te kleine waterverversingen.
  • Of er gebeurt iets drastisch, bijvoorbeeld dat veel planten in één keer afsterven, waardoor veel ammoniak vrijkomt.
  • Het cyclische proces van ammoniak naar nitraat verlaagt de pH
  • De nitraten stijgen doorgaans vrij hoog (merk op dat planten de nitraten kunnen absorberen, waardoor deze stijging wordt voorkomen), meestal ruim boven de 80 ppm.
  • De ammoniakoxidatiecyclus produceert zuur dat het carbonaat uit het water verdrijft terwijl kooldioxide en de KH dalen, vaak tot nul.
  • Als het water geen hoge KH (buffercapaciteit) heeft, kan de pH dalen tot 6,5 of lager
  • Bij een pH lager dan 6,5 wordt de hoeveelheid gasvormige, niet-geïoniseerde ammoniak te laag om de ammoniakoxiderende bacteriën effectief te laten werken (merk op dat er in een al lang bestaand aquarium een soort organisme kan zijn, archaea genaamd, dat ammoniak kan oxideren bij lage pH’s)
  • Het indraaien van het aqurium wordt hierdoor gestopt.
  • De ammoniak stijgt dan snel, vaak ruim boven de 8 ppm.

Dit wordt het ‘oud aquarium syndroom’ of een ‘crash’ genoemd. “Oud Aquarium Syndroom” wordt gedefinieerd als een situatie met veel ammoniak, hoog nitraat, lage pH en lage KH.

Het is heel gebruikelijk om in elk aquarium een ammoniakpiek te hebben. Er zijn een hele reeks mogelijke redenen voor een dergelijke piek. Maar velen zullen op sociale media komen en elke ammoniakpiek een ‘crash’ noemen en de schuld geven aan het oud-aquarium-syndroom. De overgrote meerderheid van de ammoniakpieken treedt niet op met een bijbehorende daling van de pH en zijn GEEN oud aquaruim-syndroom.

Placidochromis Phenochilus Mdoka White Lips
Placidochromis Phenochilus Mdoka White Lips

Het Oud Aquarium-syndroom behandelen

Een > 90% waterverversing is nodig als er sprake is van het Oud Aquarium syndroom. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zal een waterverversing van 90% de vissen NIET schaden.

Voeg geen chemische stof zoals Prime toe aan het aquarium. Prime doet niets voor ammoniak, in tegenstelling tot al zijn marketinghype. Hier is een link die dat uitlegt:

5.5.3.2.Prime en Safe

Reinig het mechanische filter in het oude aquarium zonder het biologische filter of het substraat schoon te maken (als het mechanische filter uw biologische filter is, voer dan alleen een externe grove reiniging van het filter uit). Verwijder zoveel mogelijk water uit het aquarium met het “Oude Aquariumsyndroom” (90% tot 100%). Je vissen kunnen een beetje floppen, maar het gaat prima.

Vul vervolgens het aquarium met het “Oud Aquariumsyndroom” met nieuw water en behandel het indien nodig met chloorverwijderaar (doe de conditioner in het aquarium voordat u het nieuwe water toevoegt).

Mogurnda mogurnda Noordelijke Forelgrondel
Mogurnda mogurnda Noordelijke Forelgrondel

De reden dat deze radicale stap nodig is, is omdat je niet weet waar je mee te maken hebt als je het ‘Oud Aquarium syndroom’ krijgt. Elk van de volgende zaken kan problematisch zijn:

  • Ammonium
  • Ammoniak
  • Oplosbare organische zuren
  • Onoplosbare organische zuren
  • Nitriet
  • Nitraat
  • Kooldioxideniveaus
  • Bacteriële niveaus
  • pH
  • Zuurstofniveaus
  • Carbonaatbuffers
  • Fosfaatbuffers

Zelfs een scheikundige zou deze smeltkroes niet graag willen aanpakken. Verander een variabele en de andere kunnen op zeer onvoorspelbare manieren veranderen.

Crytocara moorii Blauwe Dolfijn Cichlide
Crytocara moorii Blauwe Dolfijn Cichlide

Neem de oude standaard van het toevoegen van baking soda en het uitvoeren van 25% waterverversing. Stel dat u een pH van 6,0 en 20 ppm ammoniak heeft (u moet verdunningstechnieken gebruiken om te testen). Een typische behandeling kan als volgt verlopen: ververs 25% van het water met leidingwater met een pH-waarde van 7,2, voeg vele eetlepels zuiveringszout toe, ga één dag indraaien en vissen beginnen van streek te raken. Wanneer de aquariumparameters worden gemeten, is de pH gestegen van 6,1 naar 7,6. De ammoniak meet 15 ppm (verdunning is nodig om te testen).

Wat er gebeurde, is dat de waterverversing in combinatie met de zuiveringszout de pH-waarde verhoogde en de vissen begon te verontrusten.

De vissen raakten niet direct gestresseerd door de pH-sprong. De vissen raken gestrest door de omzetting van ammonium (een ionische verbinding in water) in ammoniak (een oplosbaar gas). Ammoniak is veel giftiger dan ammonium. Testkits meten ammonium en ammoniak samen, iets dat “totale ammoniak” wordt genoemd. Bij een lage pH kunnen vissen veel meer “totale ammoniak” verwerken dan bij een hoge pH. Dit komt omdat een hoge pH slechte ammonium omzet in zeer slechte ammoniak. Een niveau van 20 ppm “totale ammoniak” is geen probleem bij een pH van 6,1, maar een niveau van 15 ppm “totale ammoniak” is een groot probleem bij een pH van 7,6.

Het Oud aquarium-syndroom vereist dat vrijwel al het water in het aquarium zo snel mogelijk wordt ververst. Accepteer dat gewoon.

Hypancistrus sp. L 260 pleco
Hypancistrus sp. L 260 pleco

Merk op dat het water in een aquarium met het Oud aquarium-syndroom in veel opzichten vergelijkbaar is met water in een zak waarin een vis via een luchtpost naar een aquarium is verzonden. En de waterverversing van 90% tot 100% lijkt sterk op de “snijden-giet-plop”-methode die nu wordt aanbevolen voor het acclimatiseren van deze verscheepte vissen in het aquarium.

Merk op dat deze radicale behandeling kan worden gebruikt voor veel andere aquariumproblemen dan het Oud aquarium-syndroom. Als vissen beginnen te sterven aan een onbekende ziekteverwekker of als algen een aquarium beginnen over te nemen, is deze volledige waterverversingsprocedure vaak erg veilig en nuttig. In de natuur worden riviervissen altijd volledig van water ververst, dus deze procedure is waarschijnlijk het veiligste en meest natuurlijke proces dat beschikbaar is voor de behandeling van aquariumproblemen.

Merk ook op dat er geen vast nitraatniveau is waarvan kan worden voorspeld dat dit een lage pH en het “Oud aquarium-syndroom” veroorzaakt. Als je veel natriumnitraat aan een aquarium toevoegt, verandert de pH niet, ook al is het nitraatniveau erg hoog. En een oplossing van natriumbicarbonaat (zuiveringszout) en natriumnitraat heeft een hoge pH en een hoog nitraatgehalte. En planten en bacteriën kunnen nitraat uit het water verwijderen zonder een pH-daling te voorkomen. Het is ook mogelijk om een aquarium met een lage pH en een hoog “totaal ammoniak” te hebben met het “Oud aquariumsyndroom” met een zeer laag nitraatgehalte. De biochemie is behoorlijk complex en onvoorspelbaar.

Metriaclima msobo Magunga
Metriaclima msobo Magunga

“Waarom stierven al mijn nieuwe vissen?”

Een ander aspect van het Oud aquarium-syndroom is dat vissen gedurende een lange periode kunnen wennen aan een behoorlijk radicale chemie. Het is analoog aan de veranderingen die plaatsvinden in de menselijke lever als iemand vaak en overmatig alcohol gaat drinken. De lever wordt steeds beter in het metaboliseren van de alcohol en er kan zich een verbazingwekkende tolerantie voor alcohol opbouwen.

De lever van een vis kan gifstoffen zoals nitraat, nitriet en ammonium in het bloed van de vis omzetten in ammoniak en dit via bepaalde enzymen via de kieuwen elimineren. De lever van de vis zal steeds meer van deze enzymen produceren als deze geleidelijk wordt uitgedaagd.

Maar voeg wat nieuwe vissen toe aan een radicaal chemie-aquarium en ze kunnen snel doodgaan. Als je meerdere vissen uit de viswinkel hebt toegevoegd en ze allemaal snel dood gingen, vraag jezelf dan af: Heb je de noodzakelijke waterverversingen met de vereiste tussenpozen uitgevoerd? Wat is de pH- en ammoniakwaarde van uw aquarium? Heeft u het Oud-aquarium-syndroom?

Preventie op lange termijn

Preventie op lange termijn is tweeledig:

  • Voer eerst meer waterverversingen van 50% per keer uit om een laag nitraatgehalte te behouden (alles tussen 40 en 160 ppm nitraat is prima)
  • Voeg een zak gemalen koraal toe aan het filter om het water te bufferen met een pH-waarde van 7,6 tot 7,9. Dit is een uitstekende pH voor alle vissen, in tegenstelling tot de populaire mythologie.
Labidochromis hongi
Labidochromis hongi

Zuur water op lange termijn

Er is een soort nitrificerend organisme, archaea genaamd, dat bij een zeer lage pH kan werken. Het probleem is dat deze organismen heel erg langzaam groeien. Dus een aquarium dat het “old tank syndroom” heeft gehad, KAN in sommige gevallen bij de lage pH na vier tot twaalf maanden beginnen met het metaboliseren van ammoniak. Helaas kan dat te laat zijn, vooral als de tank zwaar bezet is.


Startpagina Aquariumscience

Bron: Aquariumscience.org – David Bogert

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Zoekfilter

zoekfilter

Nieuws, Updates en Acties

Wil je op de hoogte gehouden worden van Nieuws, Updates en Acties op de AquaInfo website? Schrijf je dan hieronder in!