1.6. Snelle dood van vissen in het aquarium

Er zijn enkele dingen die veel vissen snel kunnen doden zonder symptomen:

• Als de vis stierf net na een waterverversing:
  • Bij chloorwater en een grote waterverversing kan een chloorpuls de oorzaak zijn.
  • Bij bronwater en een grote waterverversing kan een laag zuurstofgehalte en/of een hoog kooldioxidegehalte de oorzaak zijn.
• Zonder waterverversing is een bacteriële infectie de meest waarschijnlijke boosdoener.
• Een overbelaste verwarming kan defect raken, de tank oververhitten en vervolgens terugkeren naar de normale werking zonder dat de hobbyist er iets van merkt.
• Als het aquarium zwaar is bezet met vissen en de stroom langer dan een paar uur uitvalt, kunnen de vissen door verstikking sterven. Net als bij een storing in de verwarming kan de stroom weer worden ingeschakeld en weet de hobbyist niet eens dat er een stroomstoring is opgetreden.

En er zijn andere mogelijkheden. Merk op dat de plotselinge dood van verschillende vissen meestal niets te maken heeft met ammoniak of nitriet. Ammoniak en nitriet zijn langzame gifstoffen, geen snelle gifstoffen.

“Slechte waterparameters” (ammoniak, nitriet, nitraat) kunnen vissen niet snel doden. Evenmin kunnen “stabiliteitsproblemen”, “giftig gas” of elektrocutie vissen snel doden. Het gebeurt gewoon niet.

Meest voorkomende mogelijke oorzaken

Dit zijn de meest voorkomende mogelijke oorzaken voor een snelle dood van grote hoeveelheden vissen in een aquarium:

Chloor

Gemeenten die huizen van water voorzien, doen soms wat een “chloorpuls” wordt genoemd. Soms doen waterleveranciers tot 4 ppm chloor in het water. De normale dosis van de conditioner zal 1 tot 2 ppm neutraliseren. Dan blijft er 2 tot 3 ppm over om de vissen te doden. Ik ben ooit vijftig grote Malawi’s kwijtgeraakt aan een chloorpuls. (editor: in Nederland wordt dit alleen gedaan na een besmetting van het water na bijvoorbeeld een lek en komt zeer weinig voor).

Het onderwerp van een chloorpuls wordt uitgebreid uitgelegd in deze link:

5.5. Chloor en Chloramine

En soms is er een soort chloordoding waar we ons slecht over voelen. Zelfs de besten van ons maken een veelgemaakte fout. We vergeten gewoon een dechlorinator toe te voegen tijdens een waterverversing. En we hebben een aquarium met dode vissen. Dat deed de uitstekende YouTuber Tazawa. Een aquarium vol met dode vissen. Tazawa is een aanwinst voor de hobby, dus we echt met hem mee.

Bronwater

ALLEEN ALS men een waterput heeft en men heeft geen beluchting op die waterput, kan men vissen verliezen door een mechanisme dat chloorvergiftiging nabootst. Bronwater bevat doorgaans een zeer laag zuurstofgehalte. Als men 50% water ververst, kan dit het zuurstofgehalte met 50% verlagen. Veel vissen sterven vrij snel op deze niveaus. In een goed belucht aquarium zullen de niveaus snel stijgen (binnen een paar uur), maar veel vissen kunnen al dood zijn voordat dat punt is bereikt. Dus of het water moet 24 uur rijpen of men mag maximaal 25% water verversen.

Dit bronwater kan ook grote hoeveelheden koolstofdioxide bevatten, wat bijdraagt aan de lage zuurstofeffecten.

Bacteriële ziekte

Een andere veel voorkomende snelle doder van vissen zijn bacteriële ziekten, grotendeels Columnaris of Aeromonas. Deze bacteriën kunnen vissen snel doden zonder dat er uiterlijke symptomen zichtbaar zijn.

Een nieuw ingericht aquarium dat nog maar een paar dagen of zelfs een paar weken draait, zal veel bacteriën in de waterkolom hebben. Voeg zeer gestreste nieuwe vissen uit de viswinkel toe en ze sterven vaak van de ene op de andere dag, overweldigd door de combinatie van stress en bacteriën. Dit komt zeer vaak voor en wordt steevast toegeschreven aan ammoniakvergiftiging (dwz “new tank syndrome”)

Bacteriële ziekten kunnen in een aquarium spontaan ontstaan zonder toevoeging van nieuwe vissen.

Soms doen hobbyisten niet aan de juiste quarantaine en krijgen ze een uitbraak van een bacteriële ziekte van nieuwe vissen.

Het komt heel vaak voor dat veel vissen doodgaan en dat sommige witte vlekken krijgen. De hobbyist komt dan op sociale media en zegt dat hun vis is overleden aan witte stip. Als er foto’s worden gemaakt, is het altijd niet witte stip, maar eerder een combinatie van een bacteriële infectie met een columnaris gevolgd door secundaire epistylis. Epistylis lijkt op witte stip.

Het behandelen van bacteriële ziekten wordt behandeld in deze link:

10.3. Bacteriële ziekten

Epistylis wordt behandeld in deze link:

10.2.4. Epistylis

Shock

Vis uit een viswinkel heeft veel meegemaakt als ze in een nieuwe bak worden gegoten. Ze zijn achtervolgd, van netten voorzien, in zakken vervoerd en in een nieuwe tank gegoten. Ze zijn vaak recentelijk blootgesteld aan een snel vergrote zwemblaas doordat ze vanuit Azië naar de plaatselijke viswinkel zijn gevlogen. Vissen doen het niet goed met deze behandeling. Het doodt ze vaak vrij snel. Merk op dat het de behandeling is die hen doodt, niet een verschil in waterparameters of temperatuur.

ZEER warm of koud water

Het is verrassend gebruikelijk om een enkele grote verwarming te hebben en deze aan te laten plakken, waardoor de vis letterlijk wordt voorgekookt. Gebruik daarom twee verwarmingen of een verwarming EN een controller is belangrijk in elk aquarium. Het komt ook verrassend vaak voor dat aquarium thermometers of -controllers “slecht” worden en volledig foutieve metingen geven. 94°F (34°C) of 60°F (16°C) kan vissen doden.

En soms gebruikt een hobbyist koud kraanwater om het water in het aquarium te verversen met vissen die niet tegen water kunnen van minder dan 16 °C tot 18 °C (60 tot 65 °F). Of ze laten een aquarium in temperatuur dalen tot onder 16 °C tot 18 °C door het aquarium naast een koud raam te zetten. En soms kan een hobbyist een stroomstoring hebben in een koude kamer en de temperatuur onder de 16 tot 18 °C laten dalen.

Dode vis

Er is een veelvoorkomend scenario met dode vissen. Iemand zet een aquarium op en zet er wat vis in zonder het aquarium in te draaien. Als de vissen in het aquarium worden gezet sterft een van de vissen van schrik. Het overlijden wordt niet opgemerkt. Omdat de vissen schichtig en schrikachtig zijn, eten ze de dode vissen niet op. De dode vis ontbindt. De afbraakproducten bevatten een heleboel organische gifstoffen en bacteriën die de meeste andere vissen in het aquarium ’s nachts doden.

Merk op dat het rottende vissenlichaam ook de ammoniak enigszins kan spiken, iets dat alleen maar zal bijdragen aan de dood, maar niet direct zal veroorzaken. En de nieuwe hobbyist komt op social media met hun verhaal. Dan vertelt iedereen op sociale media dat ammoniak hun vissen heeft gedood omdat het aquarium niet werd ingedraaid. Dit soort massale vissterfte komt zelden voor in goed gefilterde aquaria die al lang bestaan.

Gebrek aan beluchting

Een stroomstoring van slechts drie uur kan dodelijk zijn voor een zwaar bezet aquarium. Ik verloor de meeste vissen in drie zwaar gevulde Malawi-aquariums toen de stroom uitviel. Ik heb nu een aggregaat. Merk op dat iemand een tijdje een stroomstoring kan hebben, wat vissen kan doden en dan de stroom weer kan laten terugkeren. Als iemand slaapt of aan het werk is, is hij misschien niet op de hoogte van de stroomstoring.

Soms creëert de hobbyist het beluchtingsprobleem. Ben Ochart gebruikte powerheads die op het oppervlak waren gericht in één aquarium. Hij zette de powerheads van de ene op de andere dag uit om “de vissen rust te gunnen”. De meeste van zijn vissen stierven door gebrek aan beluchting. Ben is een aanwinst voor de hobby, dus we voelden met hem mee.

Medicijnen

Sommige medicijnen zijn een probleem. Zelfs kleine overdoses kunnen dodelijk zijn. Vooral zwartwatervissen zijn kwetsbaar.

• Formaline (formaldehyde) dat wordt aangetroffen in witte stip medicijnen kan bij overdosering dodelijk zijn
• Chloramines (Lifeguard All-In-One, 1-chloro-2,2, 5,5-tetramethyl-4-imidazolidionone) kunnen doden
• Seachem Paraguard is gluteraldehyde en kan en heeft zelfs bij de aanbevolen dosering vissen gedood.
• Kopermedicijnen kunnen dodelijk zijn als het water zacht is (GH<3).
• Alle “algenmoordenaars” zijn giftig voor vissen en hebben hele aquaria gedood bij de aanbevolen doseringen.
• “Vloeibare koolstof” (gluteraldehyde) is giftig bij overdosering.

Spuitbussen

Als een hobbyist chemicaliën zoals vloerafbijtmiddelen of insecticiden in de aquariumruimte gebruikt, kunnen de vissen zeer snel worden gedood. De meeste huishoudelijke insecticiden zijn nu pyrethroïden, die behoorlijk giftig zijn voor vissen. En denk er niet eens aan om vissen in een huis achter te laten bij bestrijding van thermieten of andere insecten. Het gas dat wordt gebruikt, zal het best ingepakte aquarium ter wereld binnendringen.

Dingen die niet snel doden

Wat opvalt, is wat niet op deze lijst staat. “Slechte waterparameters” kunnen vissen niet snel doden. Evenmin kunnen “new tank syndrome”, “stabiliteitsproblemen”, giftig gas of elektrocutie vissen snel doden. Het gebeurt gewoon niet. Elk van deze mythen wordt hieronder onderzocht:

“Slechte water parameters”, Ammoniak, Nitriet en Nitraat te hoog

Ammoniak en nitriet zijn GEEN snelle moordenaars van vissen in een gevestigd aquarium, in tegenstelling tot de vele mythen. De acute toxiciteit van verschillende verbindingen in het aquarium is als volgt:

Om de cijfers voor ammoniak en nitriet te lezen, bepaal je gewoon de pH van het aquarium en vind je die pH in de linkerkolom. Lees vervolgens over de niveaus die de API-test zal laten zien. Begin met het verversen van water op het gele waarschuwingsniveau.

De cijfers voor de toxiciteit van ammoniak, nitriet en nitraat zullen voor de meeste ervaren hobbyisten een schok zijn. Maar de cijfers worden ondersteund door veel onderzoek door universiteiten. Ze zijn solide. Het komt zelden voor dat deze aantallen worden overschreden in een gevestigd aquarium. Hier is een link naar veel artikelen over dit onderwerp:

5. Ammoniak, nitriet, nitraat en chloor

“New Tank Syndroom”

ALS een hobbyist een nieuw aquarium opzet en ALS een hobbyist een enorme hoeveelheid vis toevoegt aan dat nieuwe aquarium en ALS een hobbyist een enorm hoeveelheid voedsel, dan en alleen dan zullen de vissen sterven aan bacteriële gifstoffen, lage zuurstofgehaltes en bacteriële infecties. Merk op dat het over het algemeen NIET de ammoniak of nitriet is die de vissen doodt. Dit is veel minder een probleem dan sociale media er van maken. Meer hierover via deze link:

2.7. New Tank Syndroom

“Stabiliteit” problemen

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn snelle veranderingen in waterparameters (temperatuur, pH, KH, GH, etc.) niet dodelijk voor vissen. In hun oorspronkelijke wateren worden vissen constant getroffen door aanzienlijke variaties in waterparameters en ze doen het prima. Hier is een link naar een volledige analyse:

4.8. Stabiliteit is niet belangrijk

“Gifgas”

Giftig gas (dwz waterstofsulfide) vormt zich categorisch niet in een substraat. Kan niet gebeuren, is nooit gebeurd en zal nooit gebeuren. Deze mythe wordt dieper uitgediept in deze link:

14.2.4. Anaërobe Mythe

Elektrocutie

Het aantal aquariumvissen dat wereldwijd in een jaar tijd door elektrocutie is omgekomen, is waarschijnlijk op één hand te tellen. Het is theoretisch mogelijk om vissen te elektrocuteren. Maar de combinatie van gebeurtenissen die tot een dergelijke gebeurtenis zou leiden, is in aquaria vrijwel onmogelijk. Dit wordt verder geanalyseerd in deze link:

14.11. Vis Elektrocutie

Startpagina Aquariumscience

Bron: Aquariumscience.org – David Bogert